ekonomika (165)

C«m umowna jest wynikłem negocjacji kupującego ze sprzedającym. Z reguły podstawą ustalania ceny umownej jest przeprowadzana kalkulacja konkretnej usługi Ridstawą negocjacji mogą być koszty własne przewoźnika, ogłoszone zalecane ceny taryfowe, wskaźnik notowania stawek frachtowych lub ceny notowane w innych transakcjach Do rozpoczęcia negocjacji potrzebna jest znajomość sytuacji na rynku (czy jest to rynek producenta, czy konsumenta, jakie ceny stosuje konkurencja oraz wyczucie zdolności płatniczej klienta)⁴”. O wyborze sposobu kalkulacji cen decydują konkretne warunki rynkowe, relacje mię-I dzy popytem a podażą i ich siła negocjacyjna, specyfika gałęzi transportu oraz sposób organizacji transportu.

Cena za wynajem środków transportu uwzględnia ładowność pojazdu i —»« wynajmu Kalkulowana jest na I t ładowności lub za cały pojazd i ustala ggm ją krótkoterminowo (dzień, tydzień, miesiąc) lub długoterminowo (rok lub dłużej) Cena wynajmu musi pokrywać koszty stałe związane z pojazdem (amortyzacja i koszty remontów, koszty utrzymania, ubezpieczenia, odsetki od kredytu lub koszty leasingu) oraz udział w kosztach wydziałowych i ogólnozakładowych Jeżeli tabor wynajmowany jest wraz z załogą, to cena musi obejmować również koszty personelu ’.

Ceny umowne są stosowane w przypadkach występowania indywidualnych i niepowtarzalnych aktów kupna-sprzedaży w systemie gospodarki ryn

kowej:

•    przy wykonywaniu usług specjalistycznych i nietypowych;

•    w wynajmie środków transportu,

•    w masowych przewozach ładunków zlecanych przez wielkich dostawców (kopalnie, huty) lub wielkich odbiorców (elektrownie, huty);

•    w morskich przewozach trampowych;

•    w przewozach turystycznych;

•    w przewozach nieregularnych, w towarowym transporcie samochodowym

i w żegludze śródlądowej;

•    we wszystkich innych przypadkach, w których występuje konfrontacja rozproszonej podaży z rozproszonym popytem.

Ceny taryfowe opierają się na taryfach, które są podawane do publicznej wiadomości, w postaci tabeli stawek taryfowych, uzupełnionej opisem warunków świadczenia usług, zanim spotkają się konkretni kupujący i sprzedający. Stawki są ujednolicone i odpowiadają przeciętnym warunkom i kosztom produkcji (szersze omówienie taryf znajduje się w następnych podrozdziałach). Ceny taryfowe występują przy masowych i powtarzalnych aktach kupna-sprzedaży, w szczególności w następujących rodzajach usług:

" Fhmttmit transportu. Red. J. Bumewicz, ap. at., s. 107.

«**•**!. i. 111

*    ^r«RuUwn_ycH,

„iryrttónu gałęziami transportu.

*    «owa,owy_cł- 'Z^-”

*    “sługach    Vol*jowych;

*    przewozach łouSa^"® ^S’"^ow'ⁱ

*    komunikacji nu^u._t_^^*^owtP.

*    usługach spedycyjni

10.3. Pojęcie taryfy i rodzaje Uryl

»ss=s5ssa55^--rss

runków stosowania tych stawek « okreflertem spoLb^M^⁰"* °^'^emWa' szczególne usługi- W znaczeniu szerszym taryf, oheim,, ^^ 7*“ “ ^ pn.ep.s6w regulujących całokształt stosunków cywilnoprawny^^ ££ wożnikiem . użytkownikiem, np. warunki wykonania okrcślonych^W TT

W - ^{S,DWniCtWiC Ury}“ M utożsamiana z slym tnnŁ^m

usług.

z klientem, która w efekcie ulega ODnizemu. czasami taryfy ogłoszone publicz-nie prezentują stawki maksymalne, które mogą podlegać negocjacjom lub też stosowany jest do nich system rabatów.

Taryfy mogą być ustalane przez samych przewoźników, przez przewoźników za zgodą odpowiednich władz, przez stowarzyszenia i organizacje zrze

Liberalizacja stosunków gospodarczych w Europie doprowadziła do zmniei. szenia roli obowiązkowych taryf transportowych na rzecz elastycznych i cen swobodnie negocjowanych, niemniej jednak nadał są one powszechnym sposobem ustalania cen oraz prezentowania ich usługobiorcom. Przedsiębiorstwa często stosują taryfy wewnętrzne jako podstawę kalkulacji ceny negocjowanej t klientem, która w efekcie ulega obniżeniu. Czasami taryfy ogłoszone pubłicz-nhiia cfnwlri makwmalnp kłńrf* mon Dodleeać nrtrnrurinm luk *

szające przewoźników lub przez organy państwowe. Obecnie rzadko spotyka się taryfy ustalane przez władze państwowe, co w przeszłości było powszechne, zwłaszcza w krajach socjalistycznych W tych gałęziach transportu, w których występuję monopole i oligopole, taryfy są przedmiotem państwowej kontroli i regulacji, wynikającej głównie z ochrony antymonopolowej**.