ekonomika (25)

państwom członkowskim, w których PKB na osobę nie przekracza 90% Średniej unijnej. Z FS, od początku jego istnienia, korzystają: Grecja, Irlandia, Portugalia i Hiszpania (Irlandia do 2004). Pomoc w dziedzinie transportu jest skoncentrowana głównie na tworzeniu korytarzy drogowych, kolejowych lub morskich, łączących kraje objęte wsparciem z resztą Europy, oraz na powiększaniu lotnisk na wyspach silnie uzależnionych od transportu lotniczego. Specyfika projektów infrastrukturalnych wymaga, aby realizowano je w odpowiednio dużej skali, w celu zapewnienia ich wyraźnego wpływu na poprawę stanu infrastruktury transportowej. Dlatego też przyjęto, że projekt zgłaszany do współfinansowania z FS nie powinien być mniejszy niż o wartości 10 min euro. Dokumentem programowym dla tego funduszu w Polsce była Strategia wykorzystania Funduszu Spójności - transport na lata 2004-2006. W grudniu 2004 roku Komisja Europejska wydała decyzje w sprawie przyznania środków finansowych w ramach FS na realizacje 9 projektów w sektorze transportu*⁰. Zgodnie z przepisami unijnymi, z FS mogą być wspierane inwestycje infrastrukturalne w różnych gałęziach transportu oraz transport multimodalny i inteligentne systemy transportowe. Boiska za główne kierunki wykorzystania tego funduszu wybrała rozwój sieci drogowej (przede wszystkim autostrad i dróg ekspresowych) oraz sieci kolejowej (linii o podstawowym i międzynarodowym znaczeniu, usytuowanych w paneuropejskich korytarzach transportowych). W ramach tego funduszu zaplanowano realizację 221 km autostrad, 175 km dróg ekspresowych oraz modernizację około 450 km linii kolejowych. Przy wyborze konkretnych projektów założono, że środki unijne powinny być wydawane w sposób najbardziej efektywny, tzn. przeznaczane na takie inwestycje, które dadzą największe efekty w postaci poprawy warunków podróżowania (głównie prędkości) największej liczby użytkowników transportu*.

Fundusze strukturalne mają na celu realizację polityki strukturalnej Unii Europejskiej, zmierzającej do wyrównywania różnic między regionami. W skład funduszy strukturalnych wchodzą: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Socjalny (EFS), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) oraz Instrument Finansowy Orientacji Rybołówstwa (1FOR). W Polsce środki pochodzące z tych funduszy zostały rozdzielone między siedem sektorowych programów operacyjnych. Wśród tych programów najwięcej środków na inwestycje transportowe zawierają dwa: Sektorowy Program Operacyjny - Transport (SPO-T) i Zintegrowany Program Ope-racyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) (tab. 2.6).

Fundusz spójności. Ministerstwo Infrastruktury. http://www.ini.gov.pl/prczentacie/78 hltnl X 31.08.2005.

” W. Szymalski, K. Rytel: Fundusze UE na transport w latach 2004-2006. szansa czy anmtmr dla tao-wofu Polski?, cz. 1. „Transport t Komunikacja' 2004, nr 4

2.5. Finansowanie rozwoju infrastruktury transportu

Uib. 2.6. Fundusze Unii Europejskiej w finansowaniu polskiego transportu w latach

2003-2006 (min euro)

Program	2003	2004	2005	2006	Razem
PHARE (szacunkowo)	8,4	11,2	1U	52	36,0
ISPA (szacunkowo)	245,5	233,5	166,8	123,0	769,8
EFRR centralny (SPO-T)	0	150,5	209,5	2672	627,2
EFRR regionalny (ZPORR)	0	204,0	233,1	291,4	728,4
FS	0	637,8	524,4	704,5	1866,7
Razem wkład UE	253,9	1237,0	1145,0	1391,3	4027,1
Wkład krajowy	81,8	322,4	314,7	375,8	5391,7
Ogółem nakłady współfinansowane (UE + kraj)	355,7	1559,4	1459,7	■ 1767,1	1094,8
Udział UE w nakładach współfinansowanych (%)	75,6	79,3	78,4	78,7	78,6

Źródło: J Burnewicz: Pomoc finansowa Unii Europejskiej w okresie rozwoju polskiej infrastruktury transportowej - warunki i efekty. W: Transport t Unia Europejska. Red. D. Rucińska, E. Adamowicz. ZN UG Ekonomika Transportu Lodowego nr 27. Wyd. UG, Gdańsk 2004, s. 59.

Program SPO-T składa się z trzech priorytetów:

•    zrównoważonego gałęziowo rozwoju transportu;

•    bezpieczniejszej infrastruktury drogowej;

•    pomocy technicznej.

Największe środki zapewniono tu na przebudowę dróg krajowych (61%) i modernizację linii kolejowych (31%). Pozostałe środki rozdysponowano na poprawę infrastruktury dostępu do portów morskich, usprawnienie przejazdów przez miasta i miejscowości, rozwój systemów intermodalnych i pomoc techniczną⁴².

W ramach programu ZPORR środki unijne są dzielone pomiędzy regiony i mogą być przeznaczane na różnego rodzaju działania wspierające rozwój. Wydatki na infrastrukturę transportową, jako główne narzędzie polityki regionalnej, mają duży udział w środkach tego programu. Jednym z priorytetów programu ZPORR jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów. W ramach tego programu na drogi i infrastrukturę publiczną zaplanowano w sumie 1024 min euro, a na rozwój transportu miejskiego w aglomeracjach - 336 min euro (stan na kwiecień 2004)“.

° W Szymalsli. K. Rytel: Fundusze UE m transport w latach 2004-2006, utrat czy zagnaeme dla wz-woju Polski?, o. 2. .Transport i Komunikacja' 2004, nr 5-6.

° Ibidem.