ekonomika (28)

wk*- Kwalifikacje zawodowe przewoźników utożsamiane tu 94 z nabyciem szerokie; wiedzy na temat technik handlowych i kierowniczych, przepisów prawnych w zakresie działalności, zasad transportu ładunków niebezpiecznych i łatwo psujących się, zasad dotyczących ochrony środowiska i utrzymania pojazdów*.

2.7. Ekologiczne aspekty transportu”

Działalność transportowa wywiera znaczny wpływ na środowisko naturalne

Wyróżnia się następujące podstawowe rodzaje zagrożeń dla środowiska, wynikające z działalności transportowej

•    zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby;

•    emisja hałasu i wibracji;

•    zajmowanie terenu;

•    wypadki drogowe.

Zanieczyszczenie powietrza przez transport następuje w wyniku wydalania toksycznych substancji z silników samochodów ciężarowych, samolotów, lokomotyw. czy statków - tlenków azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla i sadzy. Ma ono wymiar lokalny, regionalny i globalny. Lokalne zanieczyszczenie powietrza wpływa na stan zdrowia ludzi, roślinność, uszkodzenia budynków. Regionalny wymiar zanieczyszczenia powietrza polega na zmniejszaniu warstwy ozonowej w atmosferze. W ujęciu globalnym zanieczyszczenie powietrza doprowadziło do powstania efektu cieplarnianego i ocieplenia klimatu. Koszty zewnętrzne w 17 krajach europejskich (EU-15 plus Szwajcaria i Norwegia) oszacowano na 7,3% PKB (scenariusz maksymalnych kosztów dla zmian klimatu). Z tego naj-większy udział mają koszty zmian klimatycznych (30%) i zanieczyszczenia at-mosfery

Hałas wytwarzany jest przez pojazdy w wyniku pracy silnika i ruchu pojaz- 1 dów. Hałas i wibracje są szczególnie uciążliwe dla ludzi i budowli w agi om era- I cjach miejskich. Dokuczliwość i szkodliwość dla zdrowia oraz inne niepożądane skutki zależą od natężenia dźwięku, jego częstotliwości, czasu oddziaływania, J a także od indywidualnej wrażliwości człowieka. Im większe jest natężenie 1

** E Adamowicz. B. Pawłowska, A. Kodak Konkurencyjno# firmy na europejskim rynku transporto- 1 mym W: Problemy wUjatma Polski do europejskiego systemu transportowego. Materiały konferencyjna. I Sopot 1993, s. 46.

^D Podrozdział len został opracowany na podstawie wcześniejszej publikacji autorki: A. Kodak I Harmonizacja warunków ławhućmyi w transporcie. Wyd. UG, Gdańsk 2002, s. 125-135.

⁵¹ Eztemal cost of transport Updatestudy. INFKASTWW, Zurych 2004. http://www.uic asso.fr/htmlf I cnvtfonneiiieiit/cd_exteniakdoc^extfTnalcosts_en.pdf z 13.082006.

17 Ekologiczne aspekty transportu

hałasu, tym większe zagrożenie dla zdrowia i szybciej powstają objawy upośledzenia narządów słuchu. W lab. 2.9 zestawiono niektóre źródła emisji hałasu i ich hałaśliwość.

Tab. 2.9. Źródła hałasu w transporcie

Źródło emisji	Hałaśliwość (dB)
Transport kolejowy
Pbciąg pasażerski przy prędkości 80-100 km/h	95
Pociąg towarowy przy prędkości 15-20 km/h	75
Pociąg towarowy przy prędkości 50 km/h	85
Pociągi na przejazdach i ostrych lukach	90-100
Transport samochodowy
Pojazdy jednośladowe	76-86
Samochody osobowe	do 84
Samochody ciężarowe i autobusy	84-92

Źródło: opracowanie własne na podsl. H. Mokrzyszezakj Transport a zagrożenie środowiska naturalnego. .Problemy Ekonomiki Transportu' 1995, nr 4.

Zarówno w krajach Europy Zachodniej, jak i w Polsce natężenie hałasu stale rośnie (zwłaszcza w dużych miastach), co wiąże się z nieustannie zwiększającą się liczbą źródeł emisji. Szacuje się, że średnio połowa mieszkańców Europy zagrożona jest hałasem powyżej 55 dB (poziom 55 dB traktowany jest w krajach Europy Zachodniej jako wartość graniczna, powyżej której hałas staje się szkodliwy dla zdrowia człowieka). Dominującym źródłem hałasu jest transport samochodowy - 19% populacji w UE jest narażone na nadmierny poziom hałasu spowodowanego przez ruch drogowy. Dla porównania: nadmierny hałas spowodowany przez transport kolejowy dotyka 1,7% populacji, a transport lotniczy jest uciążliwy dla mniej niż 1%. Sytuacja taka jest spowodowana znacznym oddaleniem lotnisk od dużych skupisk ludzkich⁵⁵.

Szkody wyrządzone środowisku naturalnemu w związku z zajmowaniem terenów pod infrastrukturę wiążą się z pozbawieniem gleby jej funkcji produkcyjnych, a także ze zmianami rzeźby terenu, stosunków wodnych, krajobrazu, szaty roślinnej oraz warunków bytowania zwierząt. W aglomeracjach miejsko--przemysłowych obszary zajęte pod urządzenia transportowe stanowią około 30% obszarów miejskich, a w dzielnicach centralnych - do 60% (tab. 2.10). W większości miast powierzchnia zajęta pod infrastrukturę transportową równa jest co najmniej obszarowi zabudowy osiedlowej tych miast. W Polsce ogólna

⁵⁵ Towaris fair and tjfiatnt pnnng in transport Policy options for mtentalumft the titenul arsti of trtni-

port iii the European Union. COM (95) 691 fiiuL