Herold naczynia630

—    Choroba wibracyjna, zespół cieśni nadgarstka, zespół Sudecka (= pourazowa dystrofj_a kończyn).

—    Zatory tętnic obwodowych.

—    Choroba niedokrwienna naczyń obwodowych.

—    Działanie niepożądane leków, np. P-adrenolitycznych, ergotaminy, działających miejscowo przeciwobrzękowo kropli donosowych, bleomycyny, cisplatyny i in.

Ponadto: palenie papierosów, zażywanie amfetaminy lub kokainy.

—    Choroby hematologiczne i onkologiczne: np. nadkrwistość, nadpłytkowość, zespół zimnych hemaglutynin, krioglobulinemia, paraproteinemie (szpiczak plazm ocytowy, choroba Waldenstróma).

Epidemiologia:

Objawy pierwotnego zespołu Raynauda występują u ok. 3% populacji. Kobiety chorują

5 razy częściej niż mężczyźni. Objawy pojawiają się najczęściej między 20. a 40. iż.

Klinika:

Napady niedokrwienia przebiegają trójetapowo:

1.    Zblednięcie spowodowane skurczem tętnic palców (wyjątkiem jest kciuk, którego choroba „nie dotyczy**).

2.    Sinica spowodowana porażeniem małych naczyń żylnych, zbierających krew bezpośrednio z naczyń włosowatych.

3.    Zaczerwienienie spowodowane odruchowym rozszerzeniem naczyń.

Nie w każdym przypadku występuje klasyczne „zjawisko trzech kolorów”. Np. u chorych

z organicznym zwężeniem tętnicy nie występuje odruchowe przekrwienie.

Kryteria rozpoznania pierwotnego zespołu Raynauda:

—    Zmiany chorobowe palców są symetryczne.

—    Nie stwierdza się martwicy.

—    Objawy występują pod wpływem zimna lub napięcia emocjonalnego.

—    Przez ponad 2 lata występowania objawów zespołu Raynauda nie można rozpoznać choroby go wywołującej.

Różnicowanie:

—    Zatory tętnic (okres niedokrwienia jest dłuższy niż 30 min).

—    Choroba niedokrwienna tętnic obwodowych (może być przyczyną wtórnego zespołu Raynauda).

Rozpoznanie:

—    Próba zaciśniętej pięści. Badany unosi rękę. Badający uciska swoją ręką staw promie-niowo-nadgarstkowy. Chory zaciska dłoń 20 razy. Powoduje to zblednięcie palców. Po zwolnieniu ucisku obserwuje się opóźnienie napływu krwi do palców zmienionych chorobowo (należy porównać obie dłonie).

—    Test Allena. Służy do wykazania izolowanego zamknięcia tętnicy promieniowej lub łokciowej. Próba polega na selektywnym uciśnięciu tętnicy promieniowej lub łokciowej przez badającego i zaciśnięciu pięści przez badanego. Zblednięcie skóry palców po zaciśnięciu pięści przemawia za niedrożnością nieuciśniętej tętnicy.

—    Test prowokacji zimnem. Zanurzenie rąk w lodowatej wodzie przez 3 min wywołuje napad choroby.

—    Pletyzmograjiapalców. U chorych z pierwotnym zespołem Raynauda patologiczna krzywa tętna normalizuje się po podaniu azotanów w postaci aerozolu.

—    Kapilaroskopia. Wykazuje zwiększenie średnicy naczyń włosowatych. Badanie to ma szczególne znaczenie w rozpoznawaniu wtórnego ZR. U chorego na sklerodermię stwierdza się tzw. olbrzymie naczynia włosowate, obszary beznaczyniowe i wynaczynienia. Takie objawy występują u ok. 12% chorych z klinicznymi objawami sklerodermii. Podobny obraz stwierdza się u chorych z innymi rodzajami kolagenoz.

U chorych na toczeń rumieniowaty układowy naczynia włosowate układają się w pęczki i pętle.

-    Angiografia metodą NMR. Badaniem tym można wykazać skurcz naczyń. Zwężenie tętnicy meustępujące po podaniu Icku blokującego receptory a, np. tolazoliny, przemawia za organiczną chorobą naczyń.

_ Badania laboratoryjne wykonywane w celu wykluczenia wtórnego ZR:

_ Nieswoiste objawy zapalenia: OB, CRP.

-    Morfologia krwi, liczba płytek, elektroforeza i immunoelektroforeza białek surowicy krwi.

_ gadania w kierunku obecności zimnych aglutynin i krioglobulin.

1 aNA i przeciwciała przeciwko natywnemu DNA u chorych na toczeń układowy.

-    Przeciwciała anty-Scl70 u chorych na skierodermię.

_ przeciwciała anty-U 1RNP u chorych z mieszaną chorobą tkanki łącznej (zespół Shar-

pa).

Rozpoznanie pierwotnego zespołu Raynauda opiera się na:

Stwierdzeniu charakterystycznych objawów klinicznych, występujących symetrycznie na obu rękach (ważne jest przy tym, że bóle występują tylko w czasie napadu).

_ Wykluczeniu zmian troficznych skóry.

_ prawidłowych wynikach badań kapilaroskopowych i laboratoryjnych.

Wykluczeniu wtórnego ZR (w tym choroby niedokrwiennej tętnic obwodowych).

czenie:

1.    Leczenie przyczynowe chorych na wtórną postać ZR.

2.    Leczenie objawowe:

-    Ochrona przed zimnem i wilgocią, zakaz palenia papierosów, odstawienie wywołujących leków (p. wyżej).

-    Leczenie z wyboru: nitrogliceryna w maści + nifedypina lub losartan doustnie.

_ Chorym z troficznymi zmianami skóry i owrzodzeniami podaje się dożylnie prosta-glandynę E|.

Choroby naczyń żylnych

•    Żylaki.

•    Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych.

•    Zakrzepica żył głębokich.

•    Zatorowość płuc.

•    Przewlekła niewydolność żylna.

Żylaki [183.9]

Synonim: choroba żylakowa.

Definicja (wg WHO):

Są to workowate lub walcowate rozszerzenia żył powierzchownych, przy czym poszerzenia te mogą obejmować różne długości. Najczęściej mają wężykowaty i zawęźlony przebieg. Wyróżnia się:

1.    Żylaki idiopatyczne (95% chorych): przyczyna zmian żylnych pozostaje nieznana.

2.    Żylaki wtórne (5%): jest to choroba nabyta, spowodowana najczęściej wytworzeniem źylnego krążenia obocznego w następstwie choroby zakrzcpowo-zalorowej żył głębokich.

1045