Historia Polski
1

Wiek XX: Polska pod domonacją radziecką

Nowa władza - komuniści

Władze radzieckie przy pomocy polskich komunistów szybko doprowadziły do likwidacji jawnej opozycji. Żołnierze AK i WiN (Wolność i Niezawisłość) trafiali do więzień i łagrów, przywódcy Polski Podziemnej zostali uwięzieni w Moskwie skazani w sfałszowanym i pokazowym procesie, działacze związanego z Mikołajczykiem PSL-u byli aresztowani, zastraszani, mordowani. Referendum 30 VI 1946 r. zostało sfałszowane, podobnie jak wybory sejmowe w styczniu 1947 r. Mikołajczyk, wicepremier Rządu Tymczasowego zdecydował się ucieczkę z kraju. Polską miała odtąd rządzić PPR (od 1948 r. - Polska Zjednoczona Partia Robotnicza).

Propagandowe plakaty były zjawiskiem powszechnym

W latach 1948-1956 (tzw. okresie stalinowskim) Polską niepodzielnie rządziła partia komunistyczna, przy wydatnej pomocy policji politycznej i "doradców sowieckich". Represje dotykały nie tylko przeciwników politycznych, do więzień trafiali nie tylko żołnierze AK czy księża katoliccy (internowanie prymasa Wyszyńskiego 1953), ale nawet niewygodni funkcjonariusze PZPR (np. szef partii Władysław Gomułka). Polska była wówczas jednym z wiernych satelitów ZSRR. Z gospodarki prawie całkowicie usunięto prywatnych przedsiębiorców i bezpartyjnych fachowców, chłopskie rolnictwo zostało skolektywizowane, a forsowne uprzemysłowienie spowodowało znaczne obniżenie poziomu życia i głębokie niezadowolenie ludności.

"Nasza mała stabilizacja"

Na załamanie się terroru politycznego przyszło Polakom czekać do 1956 r. Wtedy w ZSRR oficjalnie potępiono stalinizm, a po śmierci Bolesława Bieruta (przywódcy PZPR) i robotniczych rozruchach w Poznaniu (28 VI) doszło także do zmiany ekipy rządzącej Polską.

» a ■

J

narodu radzieckiego dla Polski.

Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, wybudowany w latach 1952 - 1955 jako dar od

W październiku po ostrym konflikcie wewnątrz PZPR i trudnych negocjacjach z przywódcami ZSRR przy silnym poparciu społecznym na czele partii i państwa stanął Władysław Gomułka. Nowy I sekretarz wykorzystał zmienioną sytuację do zmniejszenia zależności od ZSRR, więźniów politycznych objęła stopniowo amnestia, zwolniono z aresztu Prymasa, odstąpiono od przymusowej kolektywizacji rolnictwa i zezwolono na ograniczony rozwój sektora prywatnego. Kraj, odbudowujący się ze zniszczeń wojennych, wkroczył w okres "małej stabilizacji".

Gomułka szybko wycofał się jednak z liberalnego kursu "polskiego października". PZPR nadal sprawowała niepodzielną władzę w państwie. Coraz częściej dochodziło do otwartych konfliktów władzy ze społeczeństwem: konflikt państwa z Kościołem w czasie uroczystości tysiąclecia Polski i zamieszki studenckie (III 1968 r.), kampania antysemicka rozpętana przez PZPR w 1968 roku wyraźnie ukazały brak poparcia ze strony społeczeństwa.