GK (21)

14.3. Program Moniki, uczennicy klasy II

Monika (8;7) kończy semestr zimowy klasy II. Do poradni psychologiczno-pedagogicznej została skierowana z następującą opinią. Dziewczynka została promowana, mimo że pod koniec klasy I wystąpiły poważne niepowodzenia w zakresie matematyki. Z języka polskiego jest uczennicą dostateczną. W klasie II nasiliły się kłopoty z matematyką. Monika praktycznie nie uczestniczy w lekcjach matematyki — zapytana milczy i nawet nie próbuje rozwiązywać zadań. Sprawia wrażenie dziecka przyhamowanego. Jest łubiana, gdyż podporządkowuje się innym dzieciom i to w sposób bezkrytyczny.

Badania diagnostyczne uzupełniły tę charakterystykę. Monika funkcjonuje podczas rozwiązywania zdań wymagających wysiłku intelektualnego jak dziecko młodsze. Słabo koncentruje się na zadaniu, szybko się męczy i skłonna jest przerywać zaczęte czynności. Koordynacja wzrokowo-ruchowa nieco obniżona. Poziom rozwoju umysłowego mierzony Skalą inteligencji D. Wechslera wskazuje na pogranicze upośledzenia umysłowego (W. = 11 w skali pełnej, w słownej 88, bezsłownej 78). Analiza myślenia przeprowadzona pod kątem rozwoju operacyjnego rozumowania wskazuje, że Monika potrafi ustalić stałość ilości nieciągłych przy obserwowanych zmianach. Nie potrafi wyznaczyć konsekwentnej serii w sposób operacyjny, czyni to metodą prób i błędów. Również podczas ustalania stałości ilości ciągłych Monika wykazała się rozumowaniem przedoperacyjnym. Poziom wiadomości i umiejętności matematycznych Moniki nie przekracza poziomu klasy zerowej. Liczy na palcach i w ten sposób rozwiązuje zadania wymagające obliczeń w zakresie 10. Z rozwiązywania zadań trudniejszych po prostu rezygnuje. Monika charakteryzuje się postawą lękową do zadań wymagających wysiłku intelektualnego. Poproszona o samodzielne rozwiązanie zadania, opuszcza nisko główkę i przestaje reagować na polecenia.

Za rok, jeżeli zajęcia okażą się skuteczne, Monika powinna być uczennicą klasy III. Żeby sprostać wymaganiom musi funkcjonować na poziomie dziecka dziesięcioletniego, a teraz nawet nie reprezentuje poziomu siedmiolatka. Trzeba będzie przyspieszyć znacznie tempo rozwoju psychicznego Moniki i zrekonstruować od podstaw jej system wiadomości i umiejętności matematycznych, który jest w szkole budowany przez trzy lata. Dlatego jeszcze przed opracowaniem programu nawiązałam współpracę z rodzicami i wychowawczynią Moniki. Mama będzie uczestniczyła w zajęciach korekcyjno-wyrównawczych, a potem postara się powtarzać ćwiczenia. Zostanie zmieniony styl wychowania Moniki. Dziewczynka jest w domu nagradzana za uległość i bierność. Pozwala jej się bezczynnie siedzieć przed telewizorem przez wiele godzin. Monika nie ma praktycznie żadnych obowiązków w domu. Przekonałam mamę Moniki, że to musi się zmienić. Trzeba z dziewczynką więcej rozmawiać, razem czytać książki i omawiać ich treść. Po oglądanym programie telewizyjnym należy koniecznie wymienić myśli. Nade wszystko przestać wyręczać Monikę w odrabianiu zadań, a w zamian za to powtarzać gry i zabawy logiczne, te realizowane na zajęciach.

Udało się także nawiązać współpracę z nauczycielką Moniki. Dziewczynka będzie siedzieć w pierwszej ławce, blisko nauczycielki. Czasowo obniży się poziom wymagań z matematyki. Na pozostałych przedmiotach przypilnuje się, aby samodzielnie wykonywała zadania, te na miarę jej możliwości.

Program Moniki

1.    Wdrażanie do racjonalnego zachowania się w grach i zabawach wymagających wysiłku intelektualnego.

1.1.    Rozbudzenie intelektualne Moniki i wyciszenie nawyku zbyt powolnego wykonywania czynności i modelowanie żywszego tempa przy zachowaniu precyzji działania.

1.2.    Kształtowanie odporności emocjonalnej. Wdrażanie do utrzymywania skierowanej na cel aktywności mimo doznawanych napięć, rozwijanie wewnątrz-sterowności.

1.3.    Stwarzanie sytuacji gratyfikujących poznawcze zachowania. Wdrożenie do odczuwania przyjemności w odkrywaniu zależności i poznawaniu faktów i zjawisk.

2.    Trening rozumowania — gry, zabawy, zadania rozwijające.

2.1. Klasyfikacja: od form dostępnych dziewczynce do coraz bardziej złożonych: łańcuchy, kolekcje, klasyfikacje proste, a także dwu- i więcej stopniowe. Klasyfikacja przedmiotów, roślin, zwierząt itd. Potem wyznaczanie zbiorów do podanych warunków i formułowanie warunków do podanych zbiorów, rozkład zbioru na podzbiory. Zbiór pusty. Zbiór jednoelementowy. Operacje na zbiorach: wyznaczanie złączenia zbiorów, wspólnej części i różnicy zbiorów.

2.2.    Wyznaczanie konsekwentnych serii przedmiotów według różnych kryteriów. Ustalanie relacji pomiędzy tak uporządkowanymi elementami.

2.3.    Przewidywanie skutków przekształcenia — odwracalny sens takich zmian. Wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania w zakresie ustalania stałości ilości nieciągłych i ciągłych. Antycypacja wydarzeń — szukanie związków pomiędzy przyczyną i skutkiem, przewidywanie: co też zdarzyć się może.

2.4.    Ustalenie miejsca wydarzeń w czasie: co było wczoraj, co jest dzisiaj, co będzie za dwa dni. Kalendarz. Pomiar czasu: ustalanie, jak długo trwają czynności. Zegar — rozpoznawanie czasu. Planowanie czynności w czasie i dostosowywanie się do takiego planu.

2.5.    Zabawy i gry logiczne — sens alternatywny, koniunkcji i negacji. Konstruowanie gier z mocno zaznaczonymi czynnościami matematycznymi.

3.    Kształtowanie pojęć i umiejętności matematycznych.

3.1. Przeliczanie zbiorów i rozróżnianie błędnego liczenia od poprawnego (świadomość prawidłowości, które trzeba przestrzegać przy liczeniu). Ustalanie równoliczności zbiorów na podstawie przeliczania, a także poprzez łączenie w pary (na różne sposoby). Ustalanie, w którym zbiorze jest więcej, w którym