HPIM4398

stokroć w zestawy predefiniowanych i redcfiniowanych oko. Iłcznośd i orientacji. Sytuacja to obszar, w którym zachodzą ludzkie interakcje, odniesione do zakorzenionej w historii i znaczącej przeszłości jednostki, grupy społecznej i społcczeń-srwa, dokonującej się teraźniejszości w sensie obecnych paru nerów interakcji i społecznych biografii oraz wytyczonych prospektywnie celów. I w tym sensie. .Przebieg życia jest ciągiem sytuacji” (Schurz, Luckmann 1973: 113).

Zestawienie stanowisk Blumcra i Schulza umożliwia nie tylko wskazanie podobieństw, ale teł stanowi dobrą sposobność. aby uwydatnić kilka znaczących teoretycznie różnic. O iłc Blumer. zainteresowany przede wszystkim charaktery, styką interweniującej roli interpretacji, poprzestaje na deklaracjach o konieczności prześledzenia zwrotnych oddziaływań na linii proccs-srruktura, o tyle Schurz dąży do spenerrowa-nia fenomenu wielowarstwowości ludzkich doświadczeń, ukazania w pełni współdeterminującej gry rozmaitych, lecz w pewien sposób „ulokowanych” czynników. Blumer nie wychodzi poza dwuwymiarowy schemat analizy, w którego ramach interpretujący akrorzy integrują w swych doświadczeniach „żywą”, „sytuacyjną" teraźniejszość z tym, co miało miejsce w przeszłości, lub dokonać się ma w przyszłości. Blumer zdaje sobie sprawę z nicwystarczalnośd własnego schematu analitycznego, gdy sięga do wyjaśnień uwydatniających doniosłość czynników pozaintcrpretacyjnych. a.mianowicie — zasuwanych i podzielanych wspólnie zestawów znaczeń. Fakt przynależności do określonej grupy społecznej, zajmowania pozycji świadczy o rym, iż aktorzy żyją w różnych światach i kierują się różnymi zestawami znaczeń" (Blumer 1986: 21). Jak sądzę, ten wyłom w stanowisku teoretycznym Blumcra jest pozorny, stanowi bowiem prostą konsekwencję przeprowadzonych przezeń analiz, punkt, do którego on sam doszedł, i od którego rozpocząć można własne analizy. Prowadzić to jednak musi do zasadniczego, lecz konsekwentnego, zgodnego z zamysłem Blumcra, przeorientowania jego stanowiska w celu ukazania nie tylko pluraliza-cji uniwersum społeczno-kulturowego* ale wiclowarstwowo-ści rozmaitych składników ludzkiego otoczenia, pojmowanej jako .rezultat" dialektycznych procesów strukturacji. I w tym właśnie sensie uznaję socjologię Schutza, za rozwinięcie analiz Blumcra.

Pojęcie syruacji odnosi Schutz do położenia czy stanu, partykularnego momentu w społecznej karierze jednostki: „W każdym momencie swego świadomego życia znajduję się w sytuacji. W swych konretnych treściach sytuacja ta jest nieskończenie (...) zmienna: z jednej strony, ponieważ jest ona biologicznie artykułowana, by tak rzec, jako -produkt* wszystkich uprzednich sytuacji; z drugiej zaś — dlatego że jest ona względnie -otwarta*, to jest może być definiowana i osiągana na podstawie aktualnego zasobu wiedzy" (Schutz, Luckmann 1973:100). Jak to celnie komentuje Hccrcn. „To, do czego odnosi się termin sytuacja, jest partykularnym otoczeniem fizycznym i socjokulcurowym. w którym aktor zajmuje fizyczną, społeczną i moralną pozycję jako częściowo zdeterminowaną przez swoją biografię” (1970:47). Dynamika określająca stosunek wolnego ego z uporządkowanym i zorganizowanym światem społecznym konkretyzuje się każdorazowo w obrębie bieżących ustosunkowali aktora wobec przeróżnych składników otoczenia, z jednoczesną aplikacją przyswojonych socjalizacyjnie schematyzacji. Nic oznacza to, trzeba to zdecydowanie podkreślić, jednokierunkowego uprzy-czynowicnia postępowania aktorów przez rak czy inaczej rozumiane czynniki obiektywne, ale prześledzenie, jak w toku wciąż zachodzących interferencji tego, co narzucone, i tego.