HPIM9210

$0

i latew MfafeM*rv

I^wwiuk taki 0 ik r 4*^"lSKlo^ńslvw winników* porwienu mc 0 fjM «xivtt ni/ priwdop^btófowo pojawieniu «c (?pr«y br*ko W dtromnukirc! hwlouich rautowych pwrwzy i wymienionych zw_1?. tow występuje MjndzKj. i wutri - najczęściej Ziwwe jćdnak jest to związek pj^, czynowy kur) luifrwKj poznać po i>m. źe zmieni Ppooiga u sobą zmg 0 y*. ki wiązek jnt oymi meco niz zwykłym wspołwyucpowamem (skojarzeniem) h q Ary i >n (v PO)o*** zihiwny P«ytW pomieszania związku przyczynowy ;c npołwMtep * w*p. W m r. ndi szkoły średniej w Re itag zabroniła uc/_ni0lr ppjrzdae dodoły nmocłiodem. powiewa/. stwierdwno. /c nic robił tego ani jed^ avt« BI9I0 piątki. i robiło .1/SJ* uczniów dOsiąrtc>vh jedynki. Najwyraźniej u/n* _M Je fortmwuk kwkw od pra>jcid>ania samochodem do szkoły mott pop<* •x ;h flocie Pewien pohki bidaci doniósł niedawno, źe umiejętność odczyty***, poci kou wykresów /uleży od liczby książek w jego domu. C/y/b> wierzył, że i*. uriejcUHMć wzrośnie, gdy milki dokupi kilka książek do domowej biblioteczki’ Tnchi mcc rozważnie uźywać stów Talie słowa, jak wpływ czy zależność, on* dija pnątkj przyczynowe. Wnioskując, że oczekiwania nauczyciela wpfywtff * eutfuęcia oczna, m wtągmęcii calcu od oczekiwań nauczyciela lub sq spowdo^ w przez te oczekiwania. twierdzimy, że gdy nauczyciel zmieni swoje oczekiwania, zazna we też osiągnięcia jego uczniów Jeśli nie mi do lego podstaw, powinniśmy poprzestać na stwierdzeniu, że zmienne tą iwłąme ze sobą.

liafaairekwjncMu

INwicdzieUimy. że badanie przynosi wynik i wniosek. Wynik opisanego wyżej ekip* rymeniu możni ująć w zdaniu .U dzieci, które obejrzały film ze scenami grozy i okrucieństwu, zaobserwowano istotnie więcej aktów agresji niż u dzieci, które obęj. r?ah pogodny fum iu podobny lemir, i wniosek w zdaniu: .Obserwowanie scen gro zy i okiacieaftwa podwyższa w człowieku motywację do zachowań agresywnych". Ja k:j krytyki aote k ipodoewac mor tego wniosku’’ W grę wchodzą zarzuty dwoją-btgorodzajt

•    Wafelek hłszymc przedstawia związek miedzy wafloicśami zmiennej niezależnej i fantowej zalezae) krytyk mógłby oi przykład zauważyć, że w grupie x użyto wirszego nignesowidu. w«c dzsea z tej grupy oglądał) obraz niższej jakości niż dzKcizgrapyr . hdwyżiznfla liczba zachowań agresywnych w grupie x_; mogła byt skutkiem me tyje treści filmu, ile niskiej jakości obrazu. Zatem - konkludowałby krytyk • należałoby wnioskować, że agresją wywołuje nie tyk obserwowanie okrucieństwa, ile frustracji

•    Wniosek jest iformulowany zbyt szeroko. Krytyk mógłby dowodzić, że opisany wynik odnosi w jedynie do dzieci przed 12. rokiem życia, u nic do ludzi w ogóle. MNgc inaczej • mógłby twierdzić. źe nie należy sic spodziewać, by odtworzył sk w podobnym cupcomescie z udziałem studentów.

Pierwszy zirzut godzi w Mkuc wnnętry^. drugi w tnfitoii :ewn(trmq ekspery-

THWtiwm

NieuafnoH wewnętrzna może być związani i nietrafnością pomiarów, o czym pnzę w tozdz-1. hib z niedostatecznym zabezpieczeniem 19 przed działaniem czynników ubocznych /atózmy. żc między gapami porównawczymi zaszła oczekiwana rożnie.1 Wynik ten me przemawia na rzecz tema jeśł) można go przypisać czynnikom, które niechcący i bezwiednie uaktywniliśmy podczas realizacji eksperymentu A teru za-łoimy, ze nie stwierdziliśmy różnicy Ten wynik też może być mekookłuzywny jeśli tą powody, by przypuszczać, że różnica została zamaskowani przez inne czynniki, utonęła w wytworzonym przez nie szumie

Campbell i Stanley (1966) wyliczają * klas zmiennych ubocznych, które ngnza ją wewnętrznej trafności eksperymentu.

•    Zdarzenia, które zaszły przed lob v trakcie eksperymentu

•    Zmiany zachodzące w badanych obiektach wskutek upływu czaso.

•    Zabiegi pomiarowe, którym są poddawane obiekty.

•    Zmiany dokonujące uę w narzędziach pomiaru (np zmęczenie obserwatora, zużywanie sic urządzeń).

•    Samorzutne zmiany skrajnych wyników pierwszego ponuro w berunku wyników typowych (Uw. regresja do średniej).

•    Zmienne indywidualne różniące obiekty wybrane do badania.

•    Ubywanie obiektów w trakcie badania

•    Interakcje zmiennych indywidualnych z niezależnymi zdarzeniami, zmianami zachodzącymi pod wpływem czasu itp." Autorzy mają tu na myili możliwość, źe z nałożenia się zewnętrznego zdarzenia na skład grupy powstaje .nowa jakość", która bardziej zagraża trafności niż oba te składniki osobno Powiedzmy, źe prowadzimy eksperyment na dwóch oddziałach klasy VI. W trakcie eksperymentu odchodzi z pracy dyrektor szkoły. Jeśli uczył on kiedyś w jednym z tych oddziałów, to mamy interakcje: wpływ zdarzenia (odejście dyrektora) na zmienną zależną jest w tym oddziale większy niź w innych oddziałach.

Zmienne uboczne mogą być skorelowane łub nioskorclowanc ze zmienną niezależną . Jeśli są raeskorełowane (tzn. jeśli ich rozkłady mc roźmą wac * poucregołnych grapach porównawczych), to tworzą szum maskujący właściwy efekt, czyli obniżają czułoic eksperymentu Taki eksperyment nie jest stanie wykryć słabych skutków oddziaływania. Widziałem wiek planów eksperymentów oświatowych, które z gOry były skazane na porażkę, ponieważ miały przebiegać w warunkach naturalnych, opero mać słabymi lub krótkotrwałymi oddziaływaniami 1 mierzyć zmienne zależne w miło rzetelny sposób. Rozczarowany wynikiem badacz zaczyna powątpiewać o swojej teorii albo o prawomocności badan empirycznych w ogóle, zamiast jedyni: o własnych umiejętnościach badawczych.

• Dwu- /iiurnnr vą• mieiakcji n w/glgluniUfKią Jcife»rh»    ^MUwu Oktf «>4iwto

wl, J.ik.i pi/>imuic tliiifj Więcej n cym « 1tw.1l/ I.

" !>•» imienne tą tlnrcłmiiw. jcih pr*M kombawor ich wtom tą cieitue. a ma fmlue ftttj lo»)iiik.ilii 1 pi/yp.hllu. Szczegóły • mtól I.