HWScan00054 (2)

Własności skał, w których prowadzi się roboty górnicze, wpływają ^ wybór technologii eksploatacji oraz dobór środków do wykonania ty^ prac. Od własności skał zależą — oprócz urabialności — także warunl* wodne w złożu i otoczeniu oraz procesy przeróbcze. Podczas planowani:^ i projektowania kopalni jednym ze źródeł informacji na ten temat sjll. wiercenia geologiczne, na podstawie których powstaje dokumentacja geoA I logiczna złoża. Stanowi ona podstawę doboru maszyn. Stosuje się w niej.s petrograficzną klasyfikację skał podaną w tablicy 1.1. Zasadniczym wi^| czynnikiem wpływającym na dobór maszyn odkrywkowych jest rodzą-* eksploatowanego surowca mineralnego i skał otaczających oraz ich wla$,*§ ności fizyczne.

1.4.1. Urabialność

Mówiąc o urabialności skały staramy się Wyrazić jakościowo lub ilo ściowo jej podatność na odspojenie od calizny, w naszym przypadku szczególnie odspojenia maszynowego.

Różnorodność struktury skał nie pozwala dotąd na ujęcie zagadnieni urabialności w sposób jednoznaczny, dający się przenieść z jednego ośrod ka do drugiego. Struktura skały może być traktowana jako sprężysta, plastyczna, sypka izotropowa i anizotropowa. Struktura zmienia się od warstwy do warstwy, nawet w tym samym złożu. Do tego dochodzą różni wtrącenia kamieniste, wybitnie zniekształcające warunki z punktu widzenia urabialności. Mechanika gruntów traktuje grunt jako ciało sprężyste i do badań zakłada jego jednorodność, a więc niezależność od współ rzędnych rozpatrywanego punktu. Zakłada również jego izotropowość czyli równokierunkowość, a więc niezależność od kierunku działania. Ta kie własności przypisywane są metalom i podobnym ośrodkom ciągłym

Rozpatrując urabianie skał odmiennie od zastosowań znanych z mechaniki gruntów będziemy mieli do czynienia z różnymi procesami odspajani* i niszczenia struktury, w których istniejące hipotezy nie są wystarczając: dla naukowego uzasadnienia zjawisk i to nawet wtedy, gdy grunt będzii traktowany jako materiał jednorodny i izotropowy. Niektóre procesy dadzą się wyjaśnić zgodnie z teorią sprężystości i plastyczności, ale istniej! i takie, których tą drogą nie da się jeszcze uzasadnić.

W zasadzie miarą urabialności jest ilość pracy potrzebnej do urabiani: 1 m³ danej skały. Ta ilość pracy, przypadająca na jednostkę objętości calizny, zależy nie tylko od charakteru i własności skały, ale też od rodzaj! narzędzi i maszyn zastosowanych przy urabianiu, a podstawowym czyn* nikiem wpływającym na urabialność jest rodzaj skały. Z powodu tyci zależności nie udało się dotychczas, mimo prób i starań, powiązać informacji uzyskanych przy urabianiu, np. wiertłem, podczas wierceń geologicznych z prognozą urabialności maszynowej.

Istnieje bardzo wiele różnych prób klasyfikacji skał i ich własność z punktu widzenia urabialności [140j. Jedną z pierwszych była, stosowana nadal, opisowa klasyfikacja Wernera, bez wartości liczbowych, któr-dzieli skały na pięć grup: sypkie (piasek, żwir), miękkie (glina, sól), kruch‘ (spękane łupki, piaskowce i wapienie), mocne i zwięzłe (granity, niespę* kane wapienie oraz piaskowce) oraz bardzo mocne i zwięzłe (kwarcyt)

■o