3

Królestwo: Zwierzęta (Animalia)

Podkrólestwo: Beztkankowce (Parazoa)

Typ: Gąbki (Porifera, Spongiuria)

Osiadłe wielokomórkowe zwierzęta wodne. Ciało w kształcie worka, bez wyróżnionych tkanek i narządów, złożone z dwu warstw komórek (na zewnątrz pinakocyty, wewnątrz uwicione komórki kolnieizykowate — choanocyty), które oddziela warstwa mezoglci — koloidalnej substancji, w której poruszają się komórki innych typów. Odżywiają się. odfi-Itrowując drobne cząstki pokarmu prze/, sieć kanalików przenikających ciało. Zazwyczaj mają wewnętrzny szkielet. Rozmnażanie bezpłciowe (pączkowanie, ogromna zdolność regeneracji ciała) i płciowe (w większości obojnaki). Przeważnie tworzą kolonie. 5000 gat. Gromada: Gąbki szklane (Hexactinellida, Hyalospongiae) = g. szkliste

Gąbki o symetrii szcściopromienistcj, przeważnie głębokowodne, niekiedy do 1 m średnicy. Igły szkieletu krzemionkowe. 500 gat.

*    koronkowiec (Euplectella aspergillum) = koszyczek Wenery Gromada: Gąbki wapienne (Calcarea, Calcispongiae)

Igły szkieletu wapienne, drobne, luźno rozrzucone w mezoglei. Rozmiary ciała najwyżej do ok. 10 cm.

*    Sycon raphanus

Gromada: Gąbki pospolite (Demospongiae) - g. róinoezkieietowe, g. niewapienne Igły szkieletu krzemionkowe lub sponginowe (substancja białkowa, nieco przypominająca jedwab). Kolonie niekiedy duże, silnie zintegrowane.

*    nadccziuk stawowy (SpongUla lacustris = Euspongilla lacustris)

*    gąbka szlachetna (Spongia officinalis) = gąbka grecka

Schemat budowy polipa stułbioplawa (A) oraz schemat budowy mikroskopowej ściany polipa (B)

Podkrólestwo: Tkankowce (Metazoa)

DWUWARSTWOWCE (Diblastica) = promieniste (Radialia) Najprymitywniejsze zwierzęta tkankowe, o symetrii promienistej. W ich ciałach można wyróżnić dwie warstwy — ektodermę i endodermę. Otwór gębowy (jeśli jest) spełnia zarazem rolę odbytu.

JAMOCHŁONY (Coelenterata)

Grupa wydzielana tradycyjnie, obejmująca parzydelkowce i żebropławy. Dwuwarstwow-cc z obszerną jamą chlonąco-trawiącą (gastralną), będącą odpowiednikiem prajelita ga-stnili. Zdecydowana większość jamochłonów to organizmy żyjące w morzach.

Typ: Parzydelkowce (Cnidaria)

Jamochłony posiadające komórki parzydełkowe oraz ramiona rozmieszczone wokół otworu gębowego. Występują w dwu formach morfologicznych — osiadłego polipa lub wolno żyjącej meduzy. Duża zdolność regeneracji ciała. 10000 gatunków.

Gromada: Stułbioplawy (Hydrozoa)

Najprostsze jamochłony, od mikroskopijnych do sięgających kilku m dług. Występuje zarówno stadium polipa (i ono dominuje), jak i meduzy. Jama ga-stralna nie podzielona. Gonady w ektodcrmic. Brak szkieletu. 3 tys. gat.

•    stułbia płowa (Hydra vulgaris) = stułbia pospolita

•    żeglarz portugalski (Physalia physalis) = bąbclnica, aretuza, ży wloga

Gromada: Krążkoplawy (Scyphozoa)

Jamochłony o przewadze stadium meduzy (średnica nawet do 2 m) i o słabo wykształconym stadium polipa (do 3 mm). Czteropromicnista symetria ciała. Jamagasiralna podzielona. Gonady w endodermic. Brak szkieletu. 200 gal.

•    chclbia modra (Aurelia aurita)

•    beltwa wlosicnnik (Cyauea capillatu) = meduza festonowa

^Gromada: Kostkowce (Cubozoa) - kostkomeduzy (Cubomedusae)

Wydzielone z krążkopławów. Ich meduzy mają niemal sześcienny kształt. Sprawnie pływają, aktywnie polują nawet na ryby. Ok. 20 gatunków.

•    Chironex Jleckcri („osa morska")

Gromada: Koralowce (Anthozoa)

Jamochłony występujące wyłącznie w stadium polipa (przemiany pokoleń brak). W większości żyją kolonijnie (rozmiary osobników do 2 cm), rzadziej pojedynczo (niektóre osiągają 1,5 m wielkości). Jama gastrałna silnie podzielona. Symetria ciała sześcio- lub ośmiopromienista (dwie podgromady). Posiadają zewnętrzny lub wewnętrzny szkielet wapienny. Ponad 6 tys. gat.

•    koralowce szcćdopromlenne: ukwial koński (Actinia equina)

•    koralowce ośralopromienne: koralowiec szlacheuiy (Corallium rubrum)

Typ: Żebropławy (Ctenophora)

Delikatne jamochłony żyjące w morzach, pozbawione parzydełek (zamiast nich mają komórki wydzielające lepką wydzielinę). Poruszają się za pomocą rzęsek rozmieszczonych w grzebykach znajdujących się na 8 żeberkach. Długość ciała od kilku mm do 1.5 m. Symetria dwuplaszczyznowa. W większości obojnaki. Ok. 180 gatunków.

•    pas Wenery (Cesius yęneris) = przepaska Wenery

A. Schemat przekroju przez gąbkę; po stronic prawej (B) komórki budujące jej ciało. C - nadecznik (Euspongilla), D - cfydacja (Ephydalia)

3

_ polip-zatoźycict

Schemat budowy rurkopława; opis w tekście (JD).

otwór

gębowy _ okloderma \yi    _ ento-

Schemat budowy koralowca (J

okrężny

gonady

. A - porównanie budowy* stułbiopława, krążkoplawa i koralowca, B - schemat budowy meduzy