~LWF0036 (4)

czącego południowo-wschodnie wody przybrzeżne Danii z Kafctegatem, Aggersboirg .znajdował się mad Limflordem, blisko Morza Północnego, a'niezbyt od niego odległy Fyrkat — nad Kattegatem, Nonneberg zaś leżał na

Schematy wojskowych osiedli wikingów w Danii; u góry na lewo: Trelleborg, na prawo: Fyrkat, u dołu: Aggersborg

terenie miasta Odensee, w wygodnej i dużej przystani; innymi słowy: obozy te zajmowały dogodne miejsca z wojskowego punktu widzenia, umożliwiające im panowanie nad najważniejszymi szlakami morskimi.

Zadziwiający jest wysoki poziom sztuki inżynieryjnej zastosowanej przy wznoszeniu tych obozów. Pierścienie wałów (w Trelleborgu grubość ich dochodzi do 18 metrów), wewnątrz których znajdowały sic budynki, stanowią regularne koła. Koła te poprzecinane są biegnącymi z północy na południe oraz 'ze wschodu na zachód, krzyżującymi się liniami prostymi, wzdłuż których ciągnęły się wykładane drzewem chodniki. Wrota umieszczone w ‘wałach wychodziły na wszystkie cztery strony świata. Zdumienie budzi regularność i dokładność, z jaką usytuowano domostwa wewnątrz obozów. W Trelleborgu przecinające się pod kątem prostym ścieżki dzielą teren obozu (o powierzchni około 1,5 hektara) na 4 jednakowe sektory. W każdym z nich umieszczone były 4 długie domy, ustawione pod kątem prostym jeden do drugiego i wyznaczające dokładny kwadrat, z podwórzem pośrodku. Taki sam jest schemat obozu Fyrkat. W Aggersborgu istnieją już nie 4 takie czworoboki, lecz 12, a liczba domów wynosi nie 16, lecz 48. W obozie tym obok dwu (prostopadłych do siebie główoiych dróg, równolegle do każdej z nich biegły po dwie krótsze dróżki, wytyczające kwadrat. Pośrodku tego obozu zapewne wzniesiona była wieża strażnicza.

Największe jednak zdumienie badaczy wywołały pomiary obozów. Mimo iż długość obwodu ich wałów jest bardzo znaczna (w Trelleborgu średnica wynosi 136 metrów, w Fyrkat — 120, a w Aggersborgu nawet 240), jest on wytyczony z dokładnością do kilku centymetrów i odchylenie od prawidłowego koła wynosi mniej aniżeli 0,5%. Przy planowaniu obozów za jednostkę miary służyła stopa rzymska; miała ona 0,29 metra. W Trelleborgu oprócz wału otaczającego czworobok domów istniał jeszcze wał zewnętrzny, posiadający także fosę. Odległość między tymi wałami jest dokładnie równa promieniowi koła utworzonego przez wał wewnętrzny, wynoszącemu 234 stopy (67,86 metra). Domy w Trelleborgu posiadały identyczny kształt i wymiary: długość 100 stóp (29 metrów), szerokość około 30 stóp (około 8,7 metra). Długość domów w Aggersborgu wynosiła 110 stóp (31,90 metra). W Trelleborgu osie 15 domów, znajdu-

77