page0081

KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN TERMINOLOGIA

objęły nazwiska na południu i wschodzie Słowiańszczyzny dopiero na początku XX w.

Dominacja filiacyjnego systemu nazewniczego jest wyrazem hierarchii wartości uznawanych w tym kręgu językowo-kulturowym, gdzie na plan pierwszy wysuwa się przynależność do występującej na tym obszarze Słowiańszczyzny wielopokoleniowej, rozrodzonej rodziny, a nie posiadanie ziemi (Kaleta 1995).

TERMINOLOGIA

Terminologia onomastyczna stała się przedmiotem systematyzacji w latach 70. w ramach prac Komisji Onomastyki Słowiańskiej. W r. 1973 wydano w języku czeskim „Podstawowy system słowiańskiej terminologii onomastycznej" („Zakladm soustava a terminologie slovanske onomasti-ky" w czasopiśmie: „Zpravodaj Mfstopisne Komise ĆSAV"). W r. 1983 w Skopie ukazała się w języku macedońskim pozycja: „Osnoven sistem i terminologija na slovenskata onomastika". Spis ten wymienia terminy onomastyczne we wszystkich językach słowiańskich oraz w języku niemieckim, zawiera 220 terminów polskich. Jednak około 50 uwzględnionych tu terminów nie jest dziś używanych.

W nowszych pracach onomastycznych, a zwłaszcza w dwóch podręcznikach onomastycznych, które ukazały się nieomal jednocześnie (Gór-nowicz 1988 i Jakus-Borkowa 1987), uwidaczniają się przeciwstawne tendencje co do stosowania terminów obcych, jak „onim" zamiast „nazwa własna", „ojkonim" („ekonim") zamiast „nazwa miejscowa", lub „nazwa osady" (samodzielnej, niesamodzielnej), „anojkonim" zamiast „nazwa terenowa", „hodonim" zamiast „nazwa drogi lub mostu" i inne. W opracowaniu H. Górnowicza, który opiera się głównie na terminologii W. Taszyckiego i S. Rosponda, występuje więcej terminów rodzimych, E. Jakus-Borkowa natomiast wprowadza znaczną ilość terminów obcych, za onomastyką czeską, słowacką i niemiecką; około 25% z nich nie znalazło w ogóle zastosowania w pracach polskich. Niektóre używane są w innej formie albo w innym znaczeniu.

Obecnie polską terminologię onomastyczną cechuje charakter mieszany. Występują w niej zarówno terminy rodzime, jak i obce, przy czym są one często używane wrymiennie, np. „nazwy wodne" i „hy-dronimia". Rozsądną ideą wydaje się utrzymanie tej dwoistości w odniesieniu do obcych terminów już utrwalonych w nomenklaturze pol-