page0063

page0063



KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA

MECHANIZM POWSTAWANIA I POWIELANIA SŁOWOTWÓRCZYCH WZORÓW NAZW JAKO ZAGADNIENIE METODOLOGICZNE

Założenia słowotwórstwa strukturalistycznego pozwoliły objaśnić jeden z istotnych historycznych procesów nazwo twórczych, jakim było powstawanie, a następnie powielanie wzorów słowotwórczych nazw miejscowych i osobowych.

Nazwy własne powstawały jako jednostki językowe znaczące, o czym była mowa wyżej. Np. nazwy miejscowe zakończone na    -in

II -yn (Józefów : Józef, Cieszyn : Ciech) oznaczały pierwotnie, że miejscowość należy do człowieka, od którego imienia utworzona jest nazwa. Z upływem czasu nazwy własne traciły swoje genetyczne znaczenia wyrażane przez ustosunkowanie określonego typu sufiksu do określonego typu podstawy lub przez ustosunkowanie dwóch członów leksykalnych (rdzeni). Pierwotne znaczące wzory słowotwórcze toponimiczne i antroponimiczne stały się wzorami pozbawionymi znaczenia, co jest specyfiką nazw własnych. Nie istnieją bowiem znaczeniowo puste wzory słowotwórcze wyrazów pospolitych.

Sufiksy charakterystyczne dla poszczególnych, pierwotnie znaczących, typów nazw miejscowych i osobowych dołączane były do innych podstaw, a struktura nazwy nie przekazywała już znaczenia. Sufiksy pełniły wówczas funkcję wyłącznie strukturalną, tzn. sygnalizowały jedynie przynależność danego wyrazu do klasy nazw własnych, miejscowych lub osobowych. Taki mechanizm wystąpił przy tworzeniu nowszych, tzw. pamiątkowych nazw miejscowych na -ów, -owo (por. wyżej). Podobne zjawiska miały miejsce już w średniowieczu, o czym świadczą zapisane paralelne warianty tej samej nazwy miejscowej, np. Biemacice 1391 i Biematki 1396.

Sufiksy mogły niekiedy nabierać nowych znaczeń, mogły sygnalizować przynależność nosiciela do społecznie „lepszej" klasy ludzi. Funkcję taką pełnił sufiks -ski, tworzący pierwotnie odmiejscowe nazwiska szlacheckie. W XVII w. mieszczanie i chłopi dodawali sufiks -ski do swoich nazwisk apćlatywnych (np. Jeż —> Jeżewski), aby wejść do klasy szlacheckiej. Nazwiska na -ski również współcześnie uważane są za „lepsze", nie tyle ze względów społecznych, co estetycznych („lepiej brzmią"). Świadczą o tym prośby o urzędowe zmiany nazwisk tzw. ośmieszających w rodzaju Baran na Barański lub Baranowski.

Powyższe przykłady pokazują, że wytworzenie się wzorów nazewni-czych miało w większości przypadków motywacje wewnątrzjęzykowe,

59


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0051 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN TERMINOLOGIA Podejmowano zagadnienia teoretyczne związane z fu
page0053 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN TERMINOLOGIA Autorem pierwszej językoznawczej klasyfikacji naz
page0055 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA np. Bagno, Kępa, b) określających teren według ś
page0057 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAŃ. TERMINOLOGIA Podstawą klasyfikacji nazwisk Rosponda (1965, 19
page0059 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA Nazwiska takie, jak np. Jankowie, nie występują
page0061 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA bowiem tworzyć formy zdrobniałe od nazwisk, np.
page0065 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA trwałość systemu imion: współcześnie dominuje, z
page0067 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA Powiązanie przebudowy systemu imion polskich z r
page0069 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA patronimicznych. Formy syntetyczne występowały c
page0071 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA czyński itp. (XVII-XIX w.). Do nazwisk równych w
page0073 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA polskiego głównie poprzez język czeski i niemiec
page0075 KIERUNKI 1 METODOLOGIA BADAN. TERMINOl OG1A nic historycznych Polski. Nazwy rodowe występuj
page0077 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA cele ostateczne, do których człowiek dąży lub po
page0079 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAŃ. TERMINOLOGIA celtycki (z III w. p.n.e.-V w. n.e.), iliryjski
page0081 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN TERMINOLOGIA objęły nazwiska na południu i wschodzie Słowiańsz
page0083 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA Bubak J., 1983, Nadawanie imion w Polsce, Socjol
page0085 KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA Rospond S., 1974, 1976, Stratygrafia słowiańskic
page0049 Zofia KaletaKIERUNKI I METODOLOGIA BADAŃ. TERMINOLOGIA Kierunki i metody badań nad nazwami
page0052 ZAGADNIENIA OGÓLNE wisk nazwotwórczych, m.in. mechanizmu powstawania, a następnie powielani

więcej podobnych podstron