page0067

KIERUNKI I METODOLOGIA BADAN. TERMINOLOGIA

Powiązanie przebudowy systemu imion polskich z rozwojem kultury chrześcijańskiej w Europie pozwoliło zobaczyć proces zaniku imion rodzimych, jak Miłorad, Świętomir, Wojsław, Dobroniega na rzecz imion chrześcijańskich, jak Adam, fan, Benedykt, Maria, Elżbieta, jako przejaw włączenia Polski w obręb uniwersalistycznej kultury chrześcijańskiej Zachodu (Malec 1988, 1994 i inne). Imiona chrześcijańskie, pochodzenia hebrajskiego, aramejskiego, greckiego, łacińskiego, germańskiego, a nawet celtyckiego, weszły do polskiej antroponimii w okresie wielkiego przełomu kulturalnego, jakim było przyjęcie wiary chrześcijańskiej. Stały się symbolem kultury i wzoru cnót chrześcijańskich, które wspiera! kult świętych i ich patronat. Chociaż imiona chrześcijańskie, jako obce, były asemantyczne, kojarzono z nimi ideały chrześcijańskie reprezentowane przez poszczególnych świętych. W tym sensie imiona te były nosicielami pewnych treści. Zastąpiły one wcześniejsze staropolskie imiona dwuczłonowe, które zawierały życzenie lub dobrą wróżbę dla dziecka i były pierwotnie zrozumiałe dla ich użytkowników.

Badania nad fonetyką i morfologią imion obcych, w powiązaniu z historią religii i kościoła, pozwoliły odtworzyć dwie drogi ich przedostania się do kultury i języka polskiego: z łaciny poprzez ogniwa pośrednie, tj. dialekty germańskie, romańskie i język czeski (Malec 1994 i podana tam literatura szczegółowa) oraz z języka greckiego, przez język starocerkiewno-słowiański, czeski lub inne języki słowiańskie (Karpiuk 1972, 1977, (1982) 1984 i in.).

Badania statystyczne określiły chronologię i tempo procesu ewolucji polskiego systemu imion. Do końca w. XIII przejęto połowę imion chrześcijańskich używanych w średniowiecznej Polsce, w XIV w. nastąpiła całkowita asymilacja imion chrześcijańskich do systemu imion polskich drogą przeobrażeń fonetycznych i morfologicznych. Jednak do końca XV w. imiona rodzime również były nadawane i współistniały z imionami chrześcijańskimi. Definitywna dominacja imion chrześcijańskich przypada na początek w. XVI (Malec 1994).

Są takie zagadnienia związane z ewolucją systemu imion polskich, które nie zostały jeszcze zbadane, a to: ewolucja i zmienność motywów nadawania imion w ciągu wieków jako świadectwo kultury duchowej danej epoki, wpływ duchowieństwa czy literatury na wybór imion, zależność wyboru imienia od różnic wyznaniowych (zwłaszcza w dobie reformacji), tendencja do odnawiania imion staropolskich w XIX w., związek imion ze sferą tabu i inne (Malec 1996).