~LWF0043 (3)

88

na dziewięciu kosiarzy, których podstępem przywiódł do tego, że wzajemnie się pozarzynali, usiłując zdobyć cudowną osełkę, którą ich mamił. Byli to słudzy Baugiego (imię oznacza „pierścień”), brata Suttunga. Odyn pod imieniem Bol-verka („czyniący zło”) najął się w ich miejsce do pracy w zamian za obietnicę skosztowania jednego łyku miodu Suttunga. Ale pod koniec lata, gdy wykonał już umówioną robotę, Suttung nie pozwolił bratu zapłacić mu swoim miodem. Odyn zaproponował więc Baugiemu, by za pomocą świdra Rati („przebijak”) wywiercili dziurę w skale Hnitbjorgu i sami dobrali się do miodu. Wiercił Bau-gi, a Odyn dmuchając sprawdzał, czy przebili się już na wylot.

Gdy dziura była gotowa, Odyn zmienił się w węża i przecisnął przez otwór¹⁹. Trafił wprost do komnaty Gunnlody, córki Suttunga. I gdy już spędzili ze sobą trzy noce, Gunnloda sama pozwoliła mu wypić trzy łyki miodu. Odyn pierwszym opróżnił Odreyrir, drugim Bodn, a trzecim Son. Połknął w ten sposób całość cennego napoju i choć był już zupełnie pijany (Hav. 13-14), zmienił się w orła i zaczął uciekać, a Suttung ścigał go - również w postaci orła. Bogowie widząc z Asgardu zbiliżającego się Odyna w orlej postaci ustawili na wałach Asgardu dzbany, do których Odyn zwrócił połknięty miód. Ponieważ jednak Suttung był już blisko, a pijany Odyn bardzo się spieszył, odrobina trunku spadła na ziemię poza bramami Asgardu. Jak nie bez ironii napisał Snorri, jest to ta część miodu poezji, która dostała się zwykłym ludziom, i każdy kto chce, może z niej kosztować, dlatego nazywana jest „udziałem (każdego) głupiego poety” - skcild-fiflahlutr. Większa część miodu pozostała jednak w Asgardzie, i ta należy do Asów i dobrych poetów²⁰. Tworzący w XII wieku skald Thórarin stutt-feldr odwołał się w jednym z kenningów do finału tej opowieści, nazywając poezję swego przeciwnika „rzygowiną starego orła”²¹. Motyw ucieczki Odyna z zamku Gunnlody w postaci orła, a przynajmniej ptaka, potwierdza już w X wieku Halygjatal (1) Eyvinda skaldaspillir, mówi on tam o swej poezji jako „okupie za Gillinga”, który Odyn „przyniósł lecąc z niskich dolin Olbrzymów” (dosłownie: Surts Sokkdolum). W VIII wieku wyobrażenie orła zwracającego miód poezji pojawia się na jednym z gotlandzkich kamieni obrazkowych (patrz ryc. 8). Niesłusznie więc podejrzewa się Snorriego, że epizod powietrznej ucieczki Odyna zapożyczył z mitu o Thjazim.

¹⁹    Baugi próbował mu podać przez dziurę na drugą stronę świder, ale mu się to nie udało.

20    Skaldskap 3 i 57; Hav. 104-110; por. Turville-Petre 1964, 36-37.

²¹    Leiri (...) ara ens gamla, Lv 3: Skj. BI, 464; dalsze przykłady użycia tego kenningu cieszącego się sporą popularnością u późnych skaldów podaje R. Frank (1981, 168-169) próbując jednak uznać go za wtórny w stosunku do mitu stworzonego przez Snorriego (jej zdaniem) nieomal ex nihilo.

Pomiędzy opowieścią Snorriego w Skaldskaparmal i strofami w Havamal widać spore różnice - u Snorriego za pomocą Rati Odyn wierci dziurę, by dostać się do zamku Gunnlody, podczas gdy w Havamal Odyn jawnie przybywa do Hnitbjorgu w gościnę, a za pomocą Rati ucieka z miodem. Motyw ucieczki Odyna w postaci orła jest w tej wersji mitu nieobecny.

Ryc. 8. Odyn w postaci orła zwraca miód poezji

Havamal (104-110) mocno podkreśla w wyprawie Odyna wątek miłosny.

Bóg wspomina najpierw swoje przybycie do hali Suttunga. Potem dodaje:

*

Wątpię, bym sam gród zdołał Opuścić Olbrzymów,

Gdyby nie Gunnloda, kochana kobieta,

Co mnie objęła ramieniem.

A dnia następnego przyszli Hrimthursowie, Do hali Hava [Odyna], szukać rady Hava, Pytali o Bolverka, czy jest wśród bogów, Czy też go Suttung zarżnął.

Na pierścień Odyna przysięgę złożył.

Kto wierzyć będzie jego zapewnieniom? Suttunga oszukał, gdy mu napój ukradł, Gunnlodęw płaczu zostawił.

Na złotym łożu Gunnloda mi dała Bezcenny wypić napój;

Źle jej odpłaciłem, ból jej zostawiłem,

Za jej święte serce.

Za jej wierną miłość.

Paszcza Raty zrobiła mi przejście Przegryzła się przez skałę.

Dołem i górą wiodły Olbrzymów drogi,

Tak głowę nadstawiałem.

Dobrze piękną wykorzystałem, i dobrze użyłem Tak jak mądrzy potrafią;

Dlatego Odreyrir przybył teraz w górę Do wnętrza starych świątyń.

Wątek uwiedzenia Gunnlody potwierdza piętrowy kenning skalda Steinthóra (Skj. BI, s. 387) fors frams Gunnladar arma „wodospad brzemienia ramion Gunnlody'’, gdzie „brzemię ramion Gunnlody” określa Odyna, wodospad - napój, a całość oznacza miód poezji.