~LWF0050

dzianym przez wizjonerkę poleceniem⁴²: „Nakazuję ciszę [posłuszeństwo?] wszystkim świętym rodom, znaczniejszym i mniej znanym synom Heimdalla⁴⁴, łatwo było im przerzucić pomost pomiędzy II w. n. e. i przełomem pierwszego i drugiego tysiąclecia i choć cytowane zdanie — mimo żc w żadnym wypadku nie jest jasne, czy odnosi się ono do ludzi, czy do bogów—* wypowiedziała wizjonerka w kontekście nie mającym nic wspólnego z thingiem czy jakąkolwiek inną czynnością o charakterze prawnym i znaleźć w nim dodatkowy argument przemawiający za interpretacją hcelga i vó jako „związany z bóstwem⁴⁴, „święty⁴⁴.

Pozornie mocniejsze argumenty, przemawiające za interpretacją hcelga, hcelgi jako „związany z bóstwem⁴⁴, „święty⁴⁴, mogą być znalezione przez analogię do terminu hofshcelgi. Termin ten występuje (pierwszy jego człon stanowi nazwa świątyni, znana w Norwegii i Islandii, o której wspominaliśmy w rozdziale poprzednim) w kilku sagach oraz w Landndmahók. Tak więc saga o Egilu mówi, że w świątyni byli „wszyscy bez broni, ponieważ panował tam «hofshelgi»⁴⁴ 43, czyli mir świątynny. Saga o Yiga-G*lńmie zabrania nawet przebywania w pobliżu świątyni człowiekowi, który popełnił zbrodnię: „Frey, który tam miał świątynię nie mógł ścierpieć, by człowiek skazany na banicję przebywał w jej pobliżu⁴⁴ 44. Landndmahók zawiera opowieść o Thorólfie Mostrarskegg, jednym z najbogatszych osadników islandzkich, który zajętą przez sie-

⁴²    Vęlmpk, zwrotka 1: „Hlióds bid ek allar — helgar kin-dir, | rneiri ok minni ¹ męgo Heimdallar! |“.

⁴³    Egils saga, cap. 49: „Menu vórn allir v4pnalausir inni, J)vi at j)ar var hofshelgi“.

⁴⁴ Viga-Olums saga, Islendinga sógur, 19 U., Reykjavik 1897, cap. 19: „En Jm skyldu cigi sekier menn ])ar vera, at Freyr leyfdi eigi er hof Jiafc dtti, er ])ar var“.

bie ziemię „poświęcił Thorowi⁴⁴ 45 wybudowawszy tam świątynię. Cytowany wyżej zwrot, zaczerpnięty z sagi o Egilu, nakazuje z dużym sceptycyzmem odnieść się do przytoczonych przekazów, ponieważ zakłada on etyczną polaryzację bóstw, która nie była znana —• jak to postaramy się uzasadnić w dalszym ciągu bieżącego rozdziału — przedchrześcijańskim wierzeniom w Skandynawii. Te zaś elementy przytoczonych przekazów oraz innych materiałów z sag i Księgi Zajęcia Ziemi, które ostaną się krytyce, prowadzą całkiem wyraźnie do zupełnie innych związków wierzeń religijnych z porządkiem społeczno-prawnym niż w wypadku interesującej nas obecnie „świętości⁴* thingu. Analogia thingshcelgi i Tiofshcelgi nie może być stosowana.

W rzeczywistości znaczenia terminu thingshcelgi należy szukać w pierwotnym zakresie semantycznym słowa hcelga, hcelgi, mianowicie cały, nienaruszony, zdrowy, od którego dopiero pochodną było „pozostający w związku z bóstwem⁴⁴, „święty⁴⁴ (oczywiście w przedchrześcijańskim rozumieniu tego słowa).

Istnieje też sporo materiałów źródłowych, zaczerpniętych m. in. z tych samych zwodów prawnych, które wskazują, że przez termin hcelga należało rozumieć przede wszystkim pierwsze z podanych wyżej znaczeń. Tak więc zwody skandynawskie gwarantowały np. przestępcy prawo, które nie mogło być przez nikogo naruszone, swobodnego, bezpiecznego udania się na thing, gdzie miała być rozpatrywana jego sprawa⁴⁶.

⁴⁵    Landndmahók Islunds, utg. F. Jónsson, Kobenhavn 1925, cap. 97: „... lićt hau dui at ka&lgabór alit landnam sitt“. Dokładna i bardzo dobrze przeprowadzona analiza przekazu, rewidująca lokalizację poszczególnych nazw miejscowych Ó. Larusson, Ping Pórólf Mostrarskeggs, przedrukowana w zbiorze, Byggd og Saga, Beykjavik 1944, s. 199—229.

⁴⁶    Gul. cap. 189.

103