~LWF0067 (4)

raldssona. Olaf uciekł na Ruś, na dwór wielkiego księcia Jarosława. Podjęta przez Olafa próba przywrócenia swej władzy nad Norwegią zakończyła się tragicznie: 29 lipca 1030 r. w bitwie pod Stiklestad, w Trondheimie, bondo-wie norwescy dowodzeni przez przedstawicieli najpotężniejszych rodów zadali Olafowi klęskę, a on sam poległ na polu walki.

Odtąd Kanut, którego obdarzono w pełni zasłużonym przydomkiem: Wielki, władał trzema krajami, tytułował się królem Anglików, Duńczyków i Norwegów oraz części Szwedów. Potęga jego w znacznym stopniu opierała s.ię na panowaniu nad morzami północnymi a kontrolowaniu szlaku handlowego, który wiódł od Zatoki Biskajskiej do Morza Bałtyckiego.

Ale w' Norwegii pozycja Kanuta nie była mocna. Norwegowie powitali przeciwko samowładztwu Olafa Ha-raldssona weale nie po to, ażeby ugiąć się przed jeszcze bardziej okrutnymi i żądnymi bogactw namiestnikami duńskimi, których postawił nad nimi Kanut. Jego żona i syn próbowali wprowadzić w Norwegii podatki i daniny oraz stosować obce Norwegom surowe prawa. Toteż w całym kraju szybko następowała zmiana stosunku do poległego Olafa: >teraz tego wikinga i surowego władcę zaczęto uważać za obrońcę i opiekuna społeczności norweskiej. Kościół zaliczył Olafa w poczet świętych. Kult Olafa Świętego, który niezmiernie się upowszechnił w północnej Europie, sprzyjał wzrostowi dążności wyzwoleńczych w Norwegii i w połowie lat trzydziestych XI w. duńscy namiestnicy zostali z niej wypędzeni. .Niezawisłość Norwegii została ostatecznie utwierdzona po śmierci Kanuta, zmarłego w 1035 r. Na tron norweski wstąpił wezwany z Kijowa przez możnowładców młodszy syn Olafa Świętego, Magnus.

Państw^ro stworzone przez Kanuta okazało się nietrwałe. Sytuacja wdowy po Kanucie i jego synów, Haralda Zajęczej Wargi i Hardakanuta, którzy jeszcze przez kilka lat panowali w Anglii, stawała się coraz bardziej niepewna. Wśród uginającej się pod brzemieniem uciążliwych podatków ludności panowało wrzenie. I tak na przykład w 1040 r. królewscy poborcy podatkowi zostali zabici w Worcester przez tłum złożony z mieszkańców tego miasta d chłopów, którzy przyjechali tu ina targ. Har-dakanut natychmiast wysłał prawie całą swą drużyną i w-ojsko, aby stłumiły bunt. Ludność Worcester broniła sią uporczywie, lecz w końcu miasto zastało spalone, a jego okolice spustoszone. Kiedy w 1042 r. Hardakanut zmarł, korona angielska znalazła się w rękach syna Ethelreda II, Edwarda Wyznawcy, i Duńczycy Ostatecznie stracili Anglię. Napad wikingów na wybrzeża Anglii w 1048 r. był już tylko wydarzeniem sporadycznym.

Gdy wraz ze śmiercią Hardakanuta ród konungów duńskich został pozbawiony spadkobierców w prostej linii męskiej i w Danii zapanowało bezkrólewie, konung norweski Magnus Olafsson zawładnął krajem. Magnus planował również wyprawę przeciwko Anglii. Marzył, aby podobnie jak Kanut skupić w swych rękach władzę nad wszystkimi trzema królestwami. Umarł jednak w toku przygotowań do wyprawy, w 1047 r. Jego miejsce na tronie zajął brat przyrodni Olafa Świętego, Harald Si-gurdarsson; otrzymał on przydomek: Harderńde, czyli Okrutny, gdyż bezwzględnie rozprawiał się z opornymi hawdimgami i bon darni. Był to -słynny wiking, który w latach trzydziestych odbył wyprawę do wschodniej i południowej Europy oraz służył w gwardii Waregów w Konstantynopolu. Pozostając najmitą imperatora bizantyjskiego, walczył na Półwyspie Apenińskim i Sycylii. Za żonę pojął córkę wielkiego księcia kijowskiego Jarosława.

Harald, zostawszy konungiem Norwegii, wznowił wojnę przeciwko konungowi Danii Swenowi Estridssenowi. Ten ostatni próbował zapewnić sobie poparcie w wojnie najpierw Anglików, a następnie cesarza rzymsko-niemiec-kiego; uznał się nawet za jego wasala. Mimo to Harald zdołał złupić i spalić Hedeby.

W 1066 r. Harald Harderade, dowiedziawszy się o śmierci króla angielskiego Edwarda Wyznawcy, przygotował wielką flotę (według sag 200 okrętów, a według Adama z Bremy — 300) i pożeglował do Anglii. W ekspedycji wzięli udział jarlowie z Orkadów, Northumbrii, Szetlan-dów i wyspy Man. Ludność Northumbrii, która niedawno zbuntowała się przeciwko władcy angielskiemu, przeszła