~LWF0096 (4)

32.    M. Stonberger, Die Schatzfunde Gotlands der Wikin-gerzeit, I—II, Stockholm—Lund 1947, 1958.

33.    R. Skovmand, De danske Skattefund fra Vikingetiden og den aeldste Middelalder indtil omkring 1150, „Aarboger for Nordisk Oldkyndighed og Historie”, 1942.

34.    Skarby na Gotlandii znajduje się ciągle, na przykład podczas prac drogowych i orki lub przy wykopkach ziemniaków. W XVIII stuleciu pies, chcąc zakopać w ziemi kość, wskazał na ślad czterokilogramowego skarbu srebrnego. Największy skarb gotlandzki, składający się z ponad 2600 monet arabskich, o wadze prawie 8 kilogramów, został odkryty przypadkowo w trzydziestych latach naszego stulecia przez dzieci

• bawiące się w kamieniołomach.

35.    Ch. Blindheim, The Market Place in Skiringssal, „Acta Archaeologica”, vol. XXXI, Kobenhavn 1960, ;s. 83 i nn.

36.    F. Floderus, Sigtuna, „Acta Archaeologica”, vol. I, Kobenhaym 1930, s. 97—110; B. Ambrosiani, Birka-- Sigtuna-Stockholm, „Tor”, vol. III, Uppsala 1957, s. 148—158.

37.    H. Jankuhn, Die fruhmittelalterlichen Seehandels-pldtze im Nord- und Ostseeraum, s. 453 i n., 495 i nn.

38.    Th. Ramskou, Lindholm, „Acta Archaeologica”, vol. XXIV, Kobenhavn 1953, s. 186—196; Th. Ramskou, Lindholm Ho je, „Acta Archaeologica”, vol. XXVI, 1955, s. 177—185, vol. XXVIII, 1957, s. 193—201.

39.    A. R. Lewis, The Northern Seas. Shipping and Com-merce in Northern Europę AD 300—1100, Princeton 1958, s. 250.

40.    Jomsvikinga saga, ed. by N. F. Blacke, London 1962, 15—16.

41.    L. Weibull, Kritiska undersókningar i Nordens historia omkring dr 1000, Lund 1911, s. 178—195.

42.    Adam von Bremen, Hamhurgische Kirchengeschichtc, hrsg. von B. Schmeidler, 1917, II, 22.

43.    P. Norlund, Trelleborg, Kobenhavn 1948.

44.    C. G. Schultz, Aggersborg, vikingelejren ved Limfjoi-den, (Fra Nationalmuseets arbeidsmark, 1949.) Ko-benhavn 1949, s. 91—108.

45.    O. Olsen, Fyrkat, (Nationalmuseets bla boger.) Ko-benhavn 1959.

46.    Zdaniem B. Almgrena w obozach typu trelleborskiego przygotowywano do wypraw przeciwko Anglii konnicę, której rola wzrosła w X i na początku XI w. B. Almgren, Vikingatdgens hójdpunkt och slut. Skepp, haster och befastningar, „Tor”, vol. IX, 1963, s. 215— —250.

47.    S. Grieg, Trelleborg, „Norsk militaert tidsskrift”, 111, Bd. 1952, s. 427—429.

48.    O. Olsen, Trelleborg-problemer, „Scandia”, Bd. 28, 1962, s. 101.

49.    H. L/Orange, The Illustrious Ancestry of the Newly Excavated Viking Castles Trelleborg and Aggersborg, „Studies presented to D. M. Robinson”, vol. I, St. Louis (Missouri) 1951, s. 509 i nn.

50.    P. Lauring, Danelagen. Danmark i England, Koben-havn 1957, s. 195 i nn.

51.    L. Weibull, Fornborgen Trelleborg, „Scandia”, Bd. 20, 1950, s. 287 i nn.

52.    O. Olsen, Trelleborg-problemer, s. 104.

53.    M. Olsen, Valhall med de mange dórer, „Acta Philo-logica Scandinavica”, VI, 1931, s. 151 i nn. M. Olsen podkreślał w tym kontekście ogromną ilość drzwi w Walhalli. Jego zdaniem zbieżność Walhalli z Koloseum jest tym bardziej wyraźna, iż w Koloseum odbywały się walki gladiatorów, a zgodnie ze staro-skandynawskimi wierzeniami wojownicy znajdujący się w Walhalli również walczyli między sobą.

54.    Uczony szwedzki S. Lindqvist, w przeciwieństwie do M. Olsena, sądzi, że pierwowzorem Walhalli była świątynia pogańska w Starej Upsali. S. Li<ndqvist, Valhall-Collosseum eller Uppsalatemplet?, „Tor”, 1949 —1951, Uppsala 1952, s. 61—101.

55.    Już po ukazaniu się rosyjskiego wydania Wypraw wikingów wyszła drukiem praca S. L. Cohena, Miking Fartresses of the Trelleborg Type, Kobenhavn 1965, w której autor wypowiada przypuszczenie, że planowanie obozów duńskich było podyktowane wyłącznie względami religijnymi. Hipoteza ta wywołała jednak wiele sprzeciwów wśród specjalistów.

	56.
	57.
	58.
1	59.
\	60. 61.

F. Askeberg, Norden och Kontinenten i gammal Ud. Studier i forngermansk kulturliistoria, Uppsala 1944, s. 121 i nn., 140 i nn., 182—183.

Edinhurgh 1956, s. 114, 121, tablica XXI.    •

„Annals of Ulster”, ed. W. M. Hennessy and B. Mac-Carthy, I, Dublin 1887.

Kulturhistori.sk leksikon for nordisk middelalder, Bd. VIII, Kobenhavn 1963, s. 374.

B. Nerman, Grobin-Seeburg, Stockholm 1958.

M. N. Tichomirow, Proischożdienije nazwanij „Ruś” i „Russkaja ziemia”, „Sowietskaja Etnografija”, t. VI—VII, Moskwa 1947; W. F. Minorskij, Kuda jezdili driewnije Rusy?, Wostocznyje istoczniki po istorii narodow Jugo-Wostocznoj i Cientralnoj Jewropy, Moskwa 1964: A. Melvinger, Les premieres incursions

197