~LWF0097 (4)

des Vikings en Occident d’aprcs des sources arabes, Uppsala 1955.

62.    Jednakże masowe badania przeprowadzone na rosyjskiej północy wykazały antropologiczną bliskość ludności nadilmeńskiej (tzw. typ nadilmcńsko-białomor-ski) i ludności Skandynawii. M. W. Witów, kierownik ekspedycji antropologicznej, przychyla się do wyjaśnienia tej bliskości „dużym prawdopodobieństwem Istnienia domieszki waregsko-skandynawskiej u północno-zachodnich Rosjan”. M. W. Witów, Antropolo-giczeskije dannyje kak istocznik po istorii kołonizacii russkogo Siewiera, Istorija SSSR, 1964, nr 6, str. 97. Nie wyjaśniony pozostaje dotąd problem osady w Starej Ładodze. Prawdopodobnie pierwszymi jej mieszkańcami byli Finowie Zob.: G. F. Korzuchina, Etni-czeskij sostaw nasielenija driewniejszej Łcidogi, Tże-zisy dokładow wtoroj naucznoj konfieriencii po istorii, ekonomikie, jazyku i litieraturie Skandinawskich stran i Finlandii, Moskwa 1965, s. 12—14. W warstwie datowanej na IX—X w. odkryto przedmioty pochodzenia skandynawskiego, między innymi pałeczkę z napisem runicznym. Zob.: W. I. Rawdonikas, K. D. Łauszkin, Ob otkrytii w Staroj Ładogie runiczeskdj nadpisi na dieriewie w 1950 godu, „9kandinawskij sbornik”, IV, Tallin 1959.

63.    I. P. Szaskolskij, Problemy pieriodizacii i istorii skandinawskich stran, „Skandinawskij sbornik”. VIII, Tallin 1964, s. 354—355, 357.

64.    E. Toranson, The Danegeld in France, Rock Island 1924.

65.    A. Melvinger, Les premieres incursions des Vikings en Occident d’apres des sources arabes, s. 44—45.

66.    Tamże.

67.    H. Ingstad, Landct under leidarstjernen. En ferd til Gronlands norrone bygder, Oslo 1959.

68.    Opierając się na wynikach radioaktywnej analizy węgla drzewnego dopuszczono następujące daty: około 860 r. (plus—minus 90 lat) i około 1060 r. (plus— —minus 70 lat). Możliwe, że drzewa spalone przez mieszkańców osady zostały zniszczone na długo przed wrzuceniem ich do paleniska. Znaleziono jeden tylko przedmiot: przęślicę — rolkę wrzeciona, analogiczną dc norweskiej. H. Ingstad, Vinland Ruins Prove Vi-kings Found the New World, „National Geographic”, v«ol. 126, no 5, November 1964. Trzeba jednak stwierdzić, że utożsamianie Winlandu z Nową Fundlandią budzi wątpliwości; nie wiadomo też na pewno, kiedy właściwie istniała ta osada. Zob.: M. A. Kogan, Win-łand najdien? Nowyje dannyje o normannach w Arnie-rikie, „Izwiestija wsiesojuznogo gieograficzeskogo ob-szczestwa”, t. 97, 1965, s. 472. Chcę w szczególności podkreślić jedną okoliczność, której H. Ingstad nie wziął pod uwagę. W jego identyfikacji Nowej Fund-landii z Winlandem dużą rolę odegrała argumentacja, że nazwę „Winland” należy tłumaczyć nie: Kraj Wina, lecz: Kraj Pastwisk („vin” — „win” pochodzi od staronorweskiego „winja”: pastwisko). Miejsce, w którym na Nowej Fundlandii odnaleziono domy Normanów, nazywa się przylądek Meadow (po angielsku: łąka) i w tym upatruje się „wielowiekową tradycję” sięgającą czasów Leifa i jego towarzyszy. Jednakże słowo „vin” („win”) w języku staronorwe-skim straciło wspomniane znaczenie na długo prked 1000 r., i wszystkie miejscowości w Skandynawii, które w swych nazwach mają ten rdzeń (znamy ich około tysiąca), powstały w pierwszej połowie I tysiąclecia n.e. Tak więc Winland z islandzkich sag jest niewątpliwie Krajem Wina, nie zaś Krajem Pastwisk. W tym przypadku Ingstad myli się.

69.    W 1965 r. Uniwersytet Yale (New Haven w USA) opublikował mapę z XV w., której autentyczność stwierdziło kilku badaczy. Mapa datowana jest na 1440 r. Przypuszcza się, że sporządzona została w Bazylei i stanowi kopię jeszcze starszej maipy. (R. A. Skel-ton, Th. E. Marsten, G. D. Painter, The Vińland Map and the Tartar Relation, Yale 1965). Mapa ta wzbudziła szczególne zainteresowanie, choć bowiem sporządzona została pół wieku przed ekspedycją Kolumba, to jednak figuruje na niej, obok Grenlandii, Winland oraz posiada ona zapis, iiż biskup Grenlandii Eryk Gnupsson odwiedził ten kraj. O Eryku było dotąd wiadomo, że w 1121 r. udał się na poszukiwanie zachodnich wysp, ale nic nie było wiadomo o odkryciu przez niego Winlandu i w ogóle o jego dalszych losach. Mimo wszystko wielu naukowców poważnie wątpi w autentyczność znalezionej mapy. W każdym bądź razie mapa ta, odnosząca się do prehistorii odkrycia Kolumba, nie dokona przewrotu w naszej wiedzy o odkryciach skandynawskich w Ameryce na przełomie X i XI stulecia.

70.    Viking Antiąuities in Great Britain and Ireland, ot. III, Oslo 1940.

71.    E. Dyggve, Gorm,’s Tempie and Harald’s Stave-Church at Jelling, „Acta Archaeologica”, vol. XXV, Koben-havn 1954, s. 221—239.

72.    F. M. Stenton, The Danes in England, „Proceedings of the British Academy”, London 1927.

199