9

Typ: Stawonogi (Arthropoda)

Lądowe lub wodne zwierzęta o dwu bocznie symetrycznym, segmentowanym ciele i członowanych odnóżach, połączonych z ciałem za pomocą stawów. Szkielet zewnętrzny w postaci chitynowego oskórka zmienianego podczas linienia. Rozmnażanie wyłącznie płciowe, rozwój przeważnie z przeobrażeniem. Ponad milion opisanych gatunków. Podtyp: Skorupiakokształtne (Crustaceomorpha) = skrzelodyszne (Branchiata) Obejmuje skonipiaki i wymarłe trylobity.

Gromada: Skorupiaki (Crustacea)

Zwierzęta wodne, głównie morskie, rzadko lądowe, o ciele zróżnicowanym na głowę, tułów i odwłok. Głowa i tułów okryte są zazwyczaj chitynowym pancerzem, impregnowanym solami wapnia. Liczne odnóża o prymitywnej, dwugałęzistej budowie lub odnóża jednogalęziste. Rozwój prosty lub złożony (larwy: m.in. plywik, żywik, lasonóżck). 50000 gatunków, ponad 20 rzędów (wymieniono ważniejsze). Podgromada: Skorupiaki niższe (Entomostraca) = pod raczki, członowce Liczba segmentów zwykle duża. Na odwłoku brak odnóży. Nic osiągają wielkich rozmiarów. Ważny składnik planktonu mórz i wód słodkich.

*    rząd widłonogi: oczlik (Cyclops sp.)

*    rząd liścionogi: dziwogłówka wiosenna (Chirocephałopsis grubei)

*    rząd wioślarki: rozwielitka (Daphnia pulex)

*    rząd wąsonogi: pąkla (Balanus sp.)

Podgromada: Skonipiaki wyższe (Malacostraca) = pancerzów ce, rakowce Ustabilizowana liczba segmentów ciała (6 głowowych, w tułowiu przeważnie 8, w odwłoku 7). Odnóża występują także na odwłoku (ostatnia para przekształcona w płetwę), a jedna z par odnóży krocznych (tułowiowych) często przekształcona w potężny narząd chwytny — szczypce.

*    rząd dziesięcionogi: rak szlachetny (Astacus astacus), tu także homary, krewetki, pustelniki, kraby

*    rząd równonogi: stonoga murowa (Oniscus asellus) = stonóg myszą ty

Ryc.    Przedstawiciele drobnych skorupiaków.

A - rozwielitka (Daphnia)\

B - oczlik (Cyclops)’,

C - małżoraczek Candona;

D - kaczenica Lepas\

E - ośliczka (Asellus)’,

F - przckopnica (Triops)’,

G - stonoga (Oniscus);

H - kiełż (Gammarus) (JD).

Ryc. 7-106. Rak rzeczny: A - od strony grzbietowej; B - od strony brzusznej; C - przekrój strzałkowy przez ciało raka; D - przekrój poprzeczny (czołowy) przez tułów, (według różnych autorów - JD).