skanuj0012

Bagrowicz

behawioryzm

jjJjiuwłM (i,iila ,-Iiiżiiiiu z członków Tow.; aj p,4i ai,,| ti.iHw.ill m.in.: J. Dwernicki, f i-iłjf, ,4n ą iiicuiucki, uczestniczyli w i ₅ i , ita|ii i A. Mickiewicz; oprócz

■ ijł„.....    y|,I,ul.mycli w liceach fr.,pro-

fcłj l U hilliiliilsliiej szeroko uwzględni i,,. ,    11 nic / historią Polski, kulturą

Ł.Hm, |ii'\ ii.'lmlc powstała bogata bib-Wtl) Hun I nłlail weszły zbiory i archi-i| ■ iiapi Im,’. ilrhiclem Napoleona III '^ii mci ar .ulMilaiul publ. we Francji, do

Sp (._f|i uli u illiiwana przez rząd fr.; dzia-4h mu w ul innie międzywojennym — ii Uli pul iily|icnily;ilów i pracowników 5|,iii ujn ni [iiiiinwiiie liceum; po jego lik-Inni, niI „,'luiliie przejęła Stacja Na-4 płM - ł’ n y/u. uli, mieści się tu również ,|y 1‘miI iiwuw.i l l.leemnOgólnokształcą--i |.ia tuli 11 nl/lr KI¹ w Paryżu.

pedagogika -> pedagogi-

Bagrowicz Jerzy (ur. 19 VI 1938, Gogolina Stara), pedagog i teolog katol.; 1995 prof, ATK w Warszawie, 1995 prof, i kier. Zakładu Edukacji Chrzęść, w UMK w Toruniu; 1978 red. nacz. „Ateneum Kapłańskiego”; 1997 red. nacz. „Paedagogia Christiana”; zajmuje się analizą procesów edukacji religijnej oraz ich uwarunkowaniami: teol., dydakt. i spoi.; przygotował wraz z zespołem 4-tomowy podręcznik metod, dla katechetów; gł. dzieło: Uwarunkowanie skuteczności katechezy [1993).

bakalaureat [średniow. łac. baccalaureatus od bacca iaurea 'owoc wawrzynu’]: 1) dawniej dyplom bakalarza, tj. nauczyciela; otrzymywany po co najmniej 2-letnich studiach na wydziale artium (-> sztuk wyzwolonych), stanowiącym pierwszy stopień nauczania na średniow. uniw. i dopuszczającym do studiów na wyższych fakultetach: prawnym, med. i teol.; 2) obecnie: najniższy stopień akad. nadawany w anglosaskich krajach (w W. Brytanii po 3-letnich studiach, w USA — z reguły po 4-letnich, np. Bachelor ofArt — B.A., Bachelor of Science — B.Sc., a po studiach prawniczych — Bachelor of Law — B.L.), odpowiadający w przybliżeniu poi. -»• licencjatowi.

bakałarz [średniow. łac. baccalarius]: 1) osoba, która na średniow. uniw. uzyskała najniższy stopień akademicki (-> bakalaureat); 2) dawniej nauczyciel szkoły elementarnej.

Baley Stefan (ur. 4 II 1885, Borki Wielkie k. Tarnopola, zm. 13 IX 1952, Warszawa), psycholog; 1928-52 prof. UW, kier. Katedry Psychologii Wych.; 1936-51 dyr. Inst. Pedag. 2NP w Warszawie; podczas okupacji uczestnik tajnego nauczania; 1929-52 red. „Polskiego Archiwum Psychologii” (późniejsza „Psychologia Wychowawcza”); doprowadził do wyodrębnienia psychologii wych. jako dyscypliny psychol.; zajmował się problematyką rozwoju umysłowego, w szczególności synkretyzmem spostrzegania u małych dzieci, wyobraźnią i twórczością, a także kształtowaniem osobowości (charakteru) oraz uwarunkowaniami procesów wych. dzieci i młodzieży; działalność nauk. i dydakt. łączył z ożywioną pracą organizacyjną, był m.in. twórcą poradnictwa dla dzieci i młodzieży; gł. dzieła: Psychologia wieku dojrzewania (1931), Charakterologia i typologia dzieci i młodzieży (1933), Psychologia wychowawcza w zarysie (1938, 3. wyd. 1958), Wprowadzę-

■- j-------L_J— fmco)

Banach Czesław (ur. 13 III 1931, Wo)i ce), pedagog; prof. zw. WSP im. KEN M kowie; 1972-78 zast. kier. Wydziału I KC PZPR; 1978-80 wiceprezes ZG 1 1980-85 wiceminister oświaty; od 19|l Prezydium Kom. Ekspertów ds. liilj Nar., 1984-90 red. nacz. „Nowej 3gj3 czł. Kom. Nauk Pedag. PAN oraz osi, | Prognoz Polska XXI w. przy Prezydium 1 zainteresowania nauk. dotyczą bailmU młodzieżą, pedeutologii i pedagogiki |)(| nawczej, ze szczególnym uwzględnił polityki oświat.; gł. dzieła: Główne klg polityki oświatowej 1982-85 (1983), (JlMj kowania działalności innowacyjnej mmii li (1986), Pedagodzy o oświacie i wyc/wy (1989), Polska szkoła i system edukacji, miany i perspektywy (1997).

Bandura Ludwik (ur. 3 IV 1904, Berlin,' 20 VIII1984, Gdańsk), pedagog; prof. Wf Gdańsku, 1961-68 rektor; 1970-74 Uniw. Gdań.; zajmował się uwarunkoWl mi procesów dydakt.; gł. dzieła: ZagailnI błędów uczniowskich (1963), Trudtwii procesie uczenia się (1968, wyd. 2. 197J procesie uczenia się (1972), Uczniowie tuli kierowanie ich rozwojem (1974).

Barycz Henryk (ur. 26 VI 1901, Stary | zm. 9 III 1994, Kraków), historyk oAw i nauki; 1945-49 i 1954-71 prof. UJ; ml | czl. PAU, od 1973 PAN; dr honoris rtj Uniw. Wrocł.; gl. dzieła: Historia Uniwefi tu Jagiellońskiego w epoce humimli (1935), Polacy na studiach w Rzymie u» i] odrodzenia (1938), Wśród gawędziarzy, miętnikarzy i uczonych galicyjskich (I, 1963), Z dziejów polskich wędrówek Ufll wych za granicę (1969), Z epoki rencMI reformacji i baroku (1971), Na przeto, dwóch stuleci (1977).    ^!

Basedow Johannes Bernhard (ur. 5IX I) Hamburg, zm. 25 VII 1790, Magdeburg), dagog niem.; inicjator i gl. teoretyk rucha filantropistów ; 1753-61 wykładowca w ;| skiej akad. rycerskiej w Soro, od 1761 w gimnazjum akad. w Altonie; 1767 zwolt ny z obowiązków nauczycielskich, wykluł ny z Kościoła ewang. (na tle sporów l«( nawiązując do idei J.-J. Rousseau i J. Lucia oprać, własny system pedag.; kiadł naditk wszechstronny rozwój dziecka oraz życjtli podejście wychowawców do podopieczny za gl. cele wychowania uznawał „szew wość" i „służbę powsz. dobru”; był zwoll nikłem utylitarnego programu nauczłl ; nmaiomniri    nd Kościoła: 1774 1

NOum-uwy /tikl.ul wych. Philanth-IłijMiłtl l-tliiUl iln 1793), w którym łą ihI| pi i yiiNywnl u.uice zagadnień l,Mi IŁ* )n ,'i‘ilinliily realne), języku* wyi linw.iniii li/,. i moralnemu;

*■ ttiUH Hciuw.il nly zasadami: poglą-!| pi , -ii ,ini .i I ni.iz. aktywności ucz-- intiniHi imwlmiii „ucząc się bawić i i a , i . i"i|ij<|ily B. zyskały znacz-i,j-inni ; w i alej Europie; tylko w (alt u mliyll'u XVIII w. działało ok. Im,, i, .illailnw - filantropinów; a i HiUiJlimi; mi Mcnschenfreunde...

I *l. ihMili iiliiii li l«r Viiter und Miitter sili a tulił liiIfrr (1770), Elementar-j | I 1 ¹ ‘ I. im yklopedycznypodręcz-I lllliiiUie¹lliimac/.imy na wiele języ-

[fłta    liceum poi. zał. 1842

|iti w iIpImIiiIi v IlalignoUes, p.n. Szko-, ł a » (uli |aiywy pul. działaczy emig-j- yjjii, |, . ,i, n i l iwerniekim na czele, któ-= ! iłu piimilall luw. Wychowania Nar. h^fi. I ■«, „liml.i nw liii.; pieczę nad szkolą

bWMuiour'zachowanie $ i (fciMia ni I n i w, u i i.i", „teoria bodźca ,1 ,i ,    lenił,|    - R" [ang. stimulus,

, ii,.,i| Mhmieli w psychologii, oddziału-I , i,ą mim imhH, w lym pedagogikę, po-J4_; ih |«,i "pHi ^{xx w}- stanowiący aż do i ni ii Men / podstawowych paradyg-,i.    - imim e, ,j! pizeilslnwiciele: J.B. Wat-

r i ! iilueiii. 11.E. Skinner. k f --ul »; N‘tA I.iIh) reakcja krytyczna wo-•    , „imlnttU nul.nurzającej się do badania

stanów świadomości, co korespondowało zarazem z projektem przekształcenia psychologii w naukę empiryczną, formułującą twierdzenia w oparciu o eksperyment. Behawio-ryści zachęcali do badania tylko tego, co jest dostrzegalne intersubiektywnie, co może być rejestrowane i kontrolowane metodami obiektywnymi. Uważali, że świadomość i inne subiektywne zjawiska psych, nie podlegają badaniu nauk., a wielu w ogóle poddawało w wątpliwość ich istnienie. Ważnym źródłem inspiracji była również teoria ewolucji. Stąd też behawioryści prowadzili najchętniej laboratoryjne badania zachowania się zwierząt, gdyż sądzili, że ustalone w ten sposób prawa stosują się także do ludzi. Wśród behawiorys-tów przeważał też mechanicystyczny i deterministyczny sposób interpretacji badanych zjawisk. Uważano, że różnice indywidualne pomiędzy jednostkami, jak też ich predyspozycje wrodzone, nie mają większego znaczenia, a zachowanie ludzi i zwierząt zależy przede wszystkim od wyuczonych nawyków, czyli utrwalonych skojarzeń pomiędzy bodźcami a reakcjami.

Powstawanie nowych form zachowania odbywa się, zdaniem behawiorystów, w dwojaki sposób: po pierwsze, poprzez warunkowanie klasyczne, w którym po pewnym okresie uczenia się wrodzona reakcja bezwarunkowa na bodziec bezwarunkowy (np. ślinienie się jako reakcja na smak pokarmu) zaczyna być wykonywana w odpowiedzi na bodziec nowy, zw. warunkowym (może nim być widok pokarmu lub jakikolwiek sygnał zapowiadający jego pojawienie się); po drugie, może być wynikiem tzw. warunkowania instrumentalnego (albo sprawczego), w którym organizm uczy się caikiem nowej reakcji, np. zwierzę uwięzione w klatce uczy się otwierać drzwi tej klatki. W miarę rozwoju b. malała popularność wyjaśnień mechanicystycznych, a do teorii uczenia się wprowadzono pojęcie wewn., ukrytych bodźców i reakcji, oznaczonych najczęściej małymi literami s i r. Skojarzenia pomiędzy wewn. bodźcami i reakcjami „s — r” zaczęto nazywać procesami pośredniczącymi. W ten sposób powrócono do badania zjawisk nieobserwowalnych, takich jak: myśli, subiektywne przeżycia czy emocje. Zasadniczą zasługą behawiorystów byio ukazanie i analiza środowiskowych uwarunkowań zachowania człowieka, przede wszystkim jego zależności od wzmocnień negatywnych i pozytywnych. Udowadniając, iż oddziaływanie za pomocą odpowiednich bodźców zewn. pozwala skutecznie modyfikować reakcje jednostki, behawioryści opisał: