33405 skanuj0039

Środowisko pracy: odpowiada potrzebom członków organizacji; tworzy atmosferę kreatywności, klimat sprzyjający uczeniu, się; sprzyja rozwojowi indywidualnemu i zespołowemu pracowników; umożliwia praktykowanie uczenia się w toku normalnej pracy¹.

Pod wpływem zarysowanej koncepcji nowoczesnej kultury edukacji dorosłych mogą zajść zmiany, które grożą dezinstytucjonalizacją oświaty dorosłych. Takie tendencje w edukacji dorosłych wzmacniają także pedagodzy o nastawieniu antyinstytucjonalnym oraz pedagodzy-romantycy, którzy „naturalne uczenie się” oraz samokształcenie postrzegają nie jako uzupełnienie edukacji, ale jako alternatywę wobec zinstytucjonalizowanej edukacji dorosłych. Przy tym często przecenia się umiejętności i gotowość adresatów do samodzielnej permanentnej edukacji oraz zapomina o rozbudowie infrastruktury potrzebnej w nowoczesnej kulturze oświatowej: bibliotekach, domach kultury, centrach uczenia się, doradztwie. Przecenia się też możliwości kadry edukacji dorosłych, która musi stawić czoła ciągle rosnącej liczbie uczestników o coraz większych wymaganiach, odnoszących się przede wszystkim do kształtowania oczekiwanych na rynku pracy kompetencji intelektualnych, osobowościowych i społecznych, czyli tzw. „kwalifikacji kluczowych”^{2 3}. To oznacza z jednej strony odchodzenie od treściowych aspektów kształcenia, z drugiej strony zbliżanie się do kształcenia emocjonalnego, co z kolei rodzi groźbę deprecjacji pojęcia wiedzy, określonych wiadomości i umiejętności .

Mimo wszystko, w nowoczesnej kulturze edukacji dorosłych na plan pierwszy wysuwa się jej indywidualna perspektywa: czyli znajomość uczestników edukacji, ich potrzeb, możliwości, barier, stylów uczenia się, by skutecznie pomagać w osiąganiu samodzielnie wytyczonych celów, co implikuje wiedzę na temat:

•    zmiennych społeczno-demograficznych i strukturalnych (np. wiek, poziom wykształcenia, zarobki, zawód),

•    zmiennych związanych z nabytym doświadczeniem i wcześniejszą nauką, włącznie z przyczynami uczestnictwa w programach nauczania oraz rodzajami motywacji,

•    cech osobowościowych (np. zdolność do radzenia sobie ze zmianami, źródło kontroli),

•    zmiennych sytuacyjnych (np. źródła informacji o ustawicznym kształceniu zawodowym, cechy kursu, ocena instytucji),

• zmiennych środowiskowych, włącznie ze wsparciem otoczenia (np. wsparcie ze strony rodziny) oraz czynników zniechęcających (np. odległość do miejsca prowadzenia zajęć, możliwości czasowe)²¹.

Jak wynika z powyższych rozważań kluczowym momentem nowoczesnej kultury edukacji dorosłych jest różnorodność miejsca, czasu, mediów oraz aranżacji dydaktycznej procesu nauczania i uczenia się. Oferta edukacyjna powinna być kombinacją różnych elementów uczenia się, by cechować się elastycznością wobec jednostkowych potrzeb edukacyjnych. Konieczne jest więc unowocześnienie dominującej dziś kultury w edukacji dorosłych poprzez włączenie: kształcenia modułowego, kształcenia na odległość, samokształcenia z wykorzystaniem specjalnie opracowanych materiałów dydaktycznych, doradztwa (w dziedzinie: uczenia się, wyboru ścieżki kształcenia), samodzielnych metod uczenia się, kursów kształtowania kompetencji. W innym przypadku jedyną strategią pozostanie ciągłe obniżanie wymagań wobec uczniów, przy ciągłym wzroście wymagań szybko transformującego się otoczenia społecznego i gospodarczego. Zarysowanemu problemowi nie sprostają same instytucje oświatowe bez wsparcia z zewnątrz, przede wszystkim ze strony nauki i państwa.

Problemy do dyskusji:

H Przedstaw zalety i wady starej, quasi-nowej i nowoczesnej kultury edukacji dorosłych.

2.    Jaką kulturę posiada instytucja, którą reprezentujesz?

3.    Co i w jaki sposób chciałbyś zmienić w kulturze instytucji, którą reprezentujesz?

Literatura zalecana:

Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe „Scholar” Warszawa 2002.

Dziamski G., Rewers E., Nowoczesność po ponowoczesności, Wyd. UAM, Poznań 2007.

Frąckowiak A., Kruszewski Z. P., Półturzycki J., Solarczyk-Szwec H. (red.), Modernizacja edukacji. Projekty międzynarodowe, Wyd. Novum, Płock 2008. Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Wyd. PWN, Warszawa 2001.

Kargulowa A., Kwiatkowski S. M., Szkudlarek T. (red.), Rynek i kultura neoliberalna a edukacja, Wyd. Impuls, Kraków 2005.

Przybylska E. (red.), Andragogiczne wątki, poszukiwania, fascynacje, Wyd. UMK, Toruń 2001.

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Wyd. PWN, Warszawa 2000. ^{4 5}

89

1

   B. Przyborowska, Struktury innowacyjne w edukacji. Teoria — praktyka - rozwój, Toruń 2003, s. 37-39.

2

   R. Arnold, I. SchtiJMer, Von der Weiterbildung zur Kompetenzentwickłung - neue Denkmodelle und Gestaitungsansalze in einem sich verdndernden Handlungsfeld, Kaiserslautem 1997, s. 2-3.

3

   H. Solarczyk, Edukacja ustawiczna w Niemczech w kontekście międzynarodowym, Toruń 2001, s. 153.

4

E. Solarczyk-Ambrozik, Rynek a wykształcenie — szanse i bariery dostępu do edukacji,

5

w: A. Kargulowa, S. M. Kwiatkowski, T. Szkudlarek (red.), op. cit., s. 156.