skanuj0031

EWIKAN

wartości procesów i zdarzeń edukacyjnych; wyróżnia się cztery rodzaje ewaluacji: 1] e. formatywna — udziela odpowiedzi na ile w praktyce oświat, są realizowane sformułowane na początku zadania; dostarcza informacji potrzebnych do korygowania i modyfikowania polityki oświat., 2) e. konkluzywna — koncentruje się na ocenie rezultatów polityki oświat, jako całości; pozwala ocenić efektywność danej polityki, zwłaszcza pod kątem decyzji o jej kontynuowaniu i finansowaniu, 3) e. społeczno-polityczna — podejmowana ze względu na realizację celów polityki oświat, państwa i roszczenia spoi., 4) e. administracyjna — dotyczy sprawowania władzy i zarządzania w edukacji; przedmiotem e.p. mogą być: instytucje, nadzór pedag., kadra kształcąca, uczniowie, ich rodzice, programy edukacyjne, projekty innowacji i eksperymentów.

Ewaluacja w edukacji, red. L. Korporowicz, Warszawa 1997.

EWIKAN, system gromadzenia danych o wszystkich nauczycielach i wychowawcach pracujących w szkołach (placówkach] publ. i niepubl. oraz w urzędach terenowych organów rządowej administraq'i specjalnej do spraw oświaty; dane do EWIKAN-u są sporządzane przez MEN w odstępach kilkuletnich (dotąd trzykrotnie: w latach 1994, 1996 i 1998); uwzględniają one potrzeby kuratorów oświaty, resortu edukacji oraz zakładów kształcenia i placówek doskonalenia nauczycieli; CODN opublikował na ich podstawie raport Nauczyciele w roku szkolnym 1996/97 (Warszawa 1997).

ewolucja [lac. evolnlio 'rozwinięcie’], proces zachodzący w przyrodzie i prowadzący

na przestrzeni wielu pokoleń do kieruB wych zmian w strukturze świata ożywioilB pojęcie e. najczęściej odnosi się do zmian! dowy bądź powstawania nowych orgtfl mów w trakcie przekształcania się gatuB termin ten wprowadził do biologii 1764'! Bonnet na określenie rozwoju osobnicB organizmów; J.B. Lamarck opubliko! 1809 pierwszą kompletną teorię e. jako fl chanizmu przemian i powstawania gatfl ków; jednak dopiero Ch.R. Darwin w dzll O powstawaniu gatunków... (1859) sformill wał nauk. podstawy teorii e.; procesy ewol cyjne zachodzące na poziomie populacji la tunku określa się mianem mikroewolul procesy zachodzące na poziomie ponad! tunkowym — makroewolucji, natomiast pi cesy zachodzące na poziomie globalny! obejmujące całą biosferę — megaewoluj e. jest procesem wymuszonym działania mechanizmów genet. (dobór naturalny, drl genetyczny, wpływ mutacji) ujawniając™ się zawsze w konkretnych warunkach śroM wiska.    1

Eysenck Hans Jurgen (ur. 1916, zm. 199a psycholog ang., pochodzenia niem.; od 19* prof. uniw. w Londynie; badacz i teoretw osobowości; posługując się analizą czynniki wą oprać, wiele testów do badania cech osi bowości; autor prac z zakresu psychopatold gii i psychoterapii; jeden z twórców system! terapii behawioralnej, krytyk psychoanaliz^ gł. dzieła: Sens i nonsens w psychologii (1957 wyd. poi. 1965); Dimensions of PersonalĄ (1947), The Sdentific Study of PersonalĄ (1952), The Psychology ofPolitics (1954), Pel sonality Structure and Measurement (1967) Personality Genetics and Behawonr (1982).

iaMiiiniywny przedmiot: i) przedmiot

i    „I (il'invy, klóry uczący się mogą wybrać litu 11 nionie podstawowego programu

iit> u.i il.inym kierunku edukacji szkolnej ■ ,.i ib.n(.; 2) przedmiot stanowiący inte-liuhr; i-li-nu-nt ramowego planu nauczania ■ Hm hmi ogólnokształcącym, który uczeń zali i hi i,miach wybranego przez siebie pro-lilu n im-/,mia (np. w klasie maturalnej jest to ■I, iii;inl/.in lekcyjnych tygodniowo).

fakiillot |lac. faatitatis 'gałąź wiedzy’): i| ■■ yil.-i.il w uczelni wyższej; 2) pot. okreś-i-hii , przedmiotu fakultatywnego.

(ulu n/kolna -> mobbning.

t uliłowska Maria (ur. 1906, zm. 16 XII i^J*¹ i/i, Warszawa), pedagog; doktorat z peda-fii>i;ii'i uzyskała w wieku 84 lat; jest jedną z ulowych postaci międzynar. i ogólnopol. nu Im korczakowskiego; w czasie n wojny i u uciekła do Rosji, gdzie prowadziła in-

ii    m.il dla dzieci polskich w Samarkandzie; po uluipacji powróciła do kraju i objęła kier. oś-(miIIi.i dla dzieci żydowskich w Heienówku; ni riN.i byładyr. odbudowanego korczakow-il' l' go domu dziecka przy ul. Krochmalnej w 't.ii i/.awie, upowszechniając w całym kraju P ip i system wychowawczy; kier. Pracownią r i u i /,akowską w Instytucie Badań Pedag.; gł. .1.- P-lo: Kalendarz życia, działalności i twór-. 11 a 7 Janusz Korczaka (1989).

I nlkowski Jakub Zebedeusz (ur. 1775, zm. inflij, pedagog, filantrop, pijar; czł. TPN w Warszawie i Tow. Nauk. w Krakowie; 1817 . .il w Warszawie Inst. Głuchoniemych, pierwszy na ziemiach poi. zakład kształcenia il/icci głuchych; do 1831 jego rektor; znawca melodyki nauczania głuchych; w praktyce pe-i(.ig. preferował metodę migową; autor m.in. ni/,prawy De instructione surdorum et muto-imn (1816).

Falski Marian (ur. 7 XII1881, Nacz k. Nowo-i;i(idka, zm. 8 X 1974 , Warszawa), pedagog, działacz oświat., z wykształcenia inżynier mechanik; specjalista w dziedzinie ustroju i organizacji szkolnictwa oraz statystyki oświat.; 1919-39 organizator i kier. ośrodka badań statyst. przy Ministerstwie Wyznań Rei. i Oświecenia Publ.; ekspert (1931) Ligi Narodów do spraw reorganizacji szkolnictwa w Chinach; rzecznik szkoły demokr., dostępnej dla wszystkich; 1954-65 prof., kier. Pracowni Ustroju i Organizacji Oświaty PAN; autor najpopularniejszego poi. elementarza XX w. (1. wyd. 1910, ostatnia wersja z 1975); gi. dzieła; Atlas szkolnictwa średniego ogólnokształcącego (1932), Walczmy o szkołę (1936, pod pseud. Rafał Praski), Dydaktyka nauki czytania i pisania (1936); Reforma nauczania w klasach 1-IV (1963), Fragmenty prac z zakresu oświaty 1900-1944 (1974).

fantazja [gr. phantasia 'wyobraźnia’], zdolność do przetwarzania i wzbogacania śladów uprzednich doświadczeń, tworzenia na ich podstawie wyobrażeń przedmiotów, sytuacji, zdarzeń dotąd nie występujących w doświadczeniu jednostki.

feedback -»informacja zwrotna.

feminizacja oświaty [łac. femina kobieta’], zjawisko wyraźne] przewagi kobiet, zatrudnionych w systemie oświat.; niskie pensje w szkolnictwie podstawowym i średnim nie przyciągają do zawodu nauczycielskiego dostatecznej liczby mężczyzn, których praca — zgodnie z potocznym przekonaniem — powinna być ekon. podstawą utrzymania rodziny; f.o. wzmacnia też argument, iż kobietom, dzięki kilkunastu tygodniom ferii, łatwiej jest w tym zawodzie sprawować opiekę nad dziećmi; w świetle raportu CODN w roku szkolnym 1996/97 spośród ogółu nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświat. 81,9% stanowiły kobiety.

fenomenografla, rodzaj podejścia fenomenologicznego w badaniach humanist., będącego swoistym studium jakościowo róż-