Uczestnicy procesu inwestycyjnego
Wyróżnia się cztery grupy uczestników procesu inwestycyjnego: inwestor, jednostki projektowe, jednostki wykonawcze (wykonawcy) i jednostki dostawcze (dostawcy). W każdej z wymienionych grup można wprowadzić różne formy organizacyjne ich działalności i funkcjonowania, co zależy od wielkości i stopnia złożoności inwestycji, a także od realnych możliwości poszczególnych uczestników procesu inwestycyjnego.
Terminem inwestor określa się jednostkę organizacyjną dysponującą środkami finansowymi na realizację inwestycji i często bezpośrednio zainteresowaną jej realizacją. Jednostką prowadzącą bezpośrednio działalność inwestycyjną jest inwestor bezpośredni. W przypadku rozbudowy lub modernizacji istniejącego już np. zakładu przemysłowego funkcję inwestora bezpośredniego pełnią najczęściej działy inwestycji danego przedsiębiorstwa. Instytucja lub organizacja, niemogąca z różnych względów prowadzić bezpośredniej działalności inwestycyjnej, powierza pełnienie obowiązków Inwestorowi zastępczemu. Istnieje również instytucja inwestora naczelnego oraz Inwestora centralnego. Inwestorem naczelnym może być jednostka nadzorująca działalność bezpośrednich jednostek inwestycyjnych (np. urzędy wojewódzkie itp.). Funkcję inwestora centralnego mogą pełnić różnego rodzaju urzędy centralne (np. ministerstwa).
Inwestor realizuje najczęściej swoją inwestycję, zlecając prace o określonym zakresie i zawierając odpowiednie umowy z pozostałymi uczestnikami procesu inwestycyjnego. Nadzór finansowy i techniczny nad wykonywaniem określonego przedsięwzięcia prowadzi za pośrednictwem inspektorów nadzoru. W uzasadnionych przypadkach inwestor może realizować inwestycję siłami własnymi.
Jednostki projektowe mogą występować w różnych formach organizacyjnych, np. jako biura projektów lub samodzielne pracownie projektowe. Te ostatnie działają najczęściej w ramach przedsiębiorstw wykonawczych lub służb inwestycyjnych (ale nie zawsze). Biura projektów są najczęściej wyspecjalizowane w projektowaniu określonych typów obiektów, np. budownictwa ogólnego, służby zdrowia, przemysłowego (energetyka, motoryzacja itp.). Taka specjalizacja ułatwia projektantom pracę, ponieważ mogą dobrze poznać specyfikę obiektów danego rodzaju. Podstawowymi komórkami organizacyjnymi biur projektów są pracownie projektowe. Mogą być specjalistyczne (architektoniczne, konstrukcyjne, instalacyjne) lub wielobranżowe (zespoły projektowe z zakresu różnych dziedzin). W pra-