skanuj0033

formalizm

teru przez świadome posłuszeństwo, będącej drogą pośrednią między edukacją skrajnie liberalną i wychowaniem policyjnym; gl. dzieła; Chrześcijaństwo a walka klas (1905, wyd. poi. 1910), Szkoła i charakter (1907, wyd. poi. 1919), O wychowaniu obywatelskim (1910, wyd. poi. 1919), Mein Kampfgegen das mili-taristische und nationalistische Deutschland (1920), Das Kulturproblem der Kirche (1920), Schriften zur politischen Bildung (1964).

formalizm dydaktyczny, koncepcja doboru treści edukacyjnych zakładająca, że gł. celem nauczania nie jest dostarczanie wiedzy, lecz kształcenie umysłu; teoria ta podporządkowuje treść nauczania jej funkcji kształcącej, co wyraża się m.in. w preferowaniu nauczania matematyki i języków klas.; początków idei kształcenia formalnego można doszukiwać się już w starożytności, jej rozwój nastąpił na przeł. XVIII i XIX w. pod wpływem neohumanizmu; w przeciwieństwie do -> encyklopedyzmu dydaktycznego, f.d. jednostronnie akcentuje rozwój intelektu, zaniedbując rzeczową stronę wykształcenia.

formy kształcenia, organizacyjna strona procesu kształcenia, określająca warunki jego przebiegu i rodzaje aktywności uczniów; f.k. wiążą się ściśle z założonymi przez nauczyciela celami kształcenia oraz kryteriami doboru uczniów; w zależności od liczby uczestników procesu kształcenia wyróżnia się formy:

I) indywidualne (uczenie się jednostkowe, np. programowane, intermedialne, w pracowni, klasie szkolnej, laboratorium), 2) partnerskie (np. przez wykonywanie zadań edukacyjnych w parach), 3) grupowe (w małych 3- 6-osobowych zespołach), 4) zbiorowe; ze względu na miejsce realizacji procesu kształcenia wyróżnia się formy; 1) klasowo-lekcyjne, 2) warsztatowe, 3) ogólnoszkolne (np. projekty edukacyjne), 4) pozaszkolne (np. praca domowa, wycieczka czy zajęcia teatralne).

T. LEWOWICKI Indywidualizacja kształcenia. Dydaktyka różnicowa, Warszawa 1977; W. OKOŃ Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa 1998.

formy wychowania, sposoby postępowania pedagoga wyzwalające określoną aktywność wychowanków; wyróżnia się następujące f.w.: 1) ze względu na organizację procesu wych.: a) wychowanie indywidualne, odnoszące się do oddziaływań ukierunkowanych na jednostkę, b) wychowanie poprzez zespół, wykorzystujące udział wychowanka w działaniach grupy spoi., jej psychodynamikę, cele, wartości i zadania, c) wychowanie po

przez wspólnotę włączające wychował szerszą społeczność; 2) ze względu na i komunikacji między wychowawcą a wankiem: a) wychowanie werbalne, bj chowanie niewerbalne; 3) ze względu n tencjonalność oddziaływań: a) wychoti dyrektywne, odnoszące się do bezpośrn go i celowo kierowanego oddziaływani wychowanka, b) wychowanie niedyrek ne, polegające na wpływie pośrednim) wyższe f.w. mogą się ze sobą krzyżoi przybierając zarazem określoną przez chowawcę treść (wymiar przedmiotowy której wyraża się rodzaj aktywności wy wanka, np. działanie poznawcze, twót usługowe, opiekuńcze, zabawowe, rekret ne, sportowe czy techniczne.

M. ŁOBOCKI W poszukiwaniu skutecznych form chowania, Warszawa 1990; J. GÓRNIEW1CZ Tt

wychowania. Wybrane problemy, Toruń-OlSI 1996.

„Forum Oświatowe”, nieperiodyczne sopismo Pol. Tow. Pedag. poświęcone pt lemom nauk pedag., oświaty i wychował wyd. od 1989 w miejsce kwartalnika „Bit tyn Polskiego Towarzystwa Pedagogicz go”; ukazało się już 19 tomów; gł. zadani czasopisma jest udostępnianie przekładl najnowszych, zagranicznych rozpraw nati tworzenie płaszczyzny do interdyscyplin nego dyskursu nauk. na temat wspóli oświaty, recenzje publikacji obcojęzyczny oraz przegląd najważniejszych wydarzeń PTP; red. nacz. jest prof. Z. Kwiecińś (adres: PTP, 00-398 Warszawa, ul. Smulikot skiego 6/8).

Franki Victor Emil (ur. 1905, zm. 1997 austr. psychiatra i psychoterapeuta; twórc, obok S. Freuda i A. Adlera, trzeciego nu tu psychoterapii wiedeńskiej; przedstaw ciel orientacji egzystencjaino-humanist. W współcz. psychologii, mającej wpływ na roi wój współcz. pedagogiki; oprać, system zy logoteorią i logoterapią; za jedną z podstawi wych potrzeb człowieka uznawał dążenie di znalezienia sensu życia, a jego utratę — Z ważny czynnik patogenny nerwicy; gł. dzieła Homo patiens (1950, wyd. poi. 1984), De Wille zum Sirin (1972), Nieuświadomion Bóg (1974, wyd. poi. 1978).

Człowiek — pytanie otwarte, red. K. Popielski, L blin 1987; K. POPIELSKI Noetyczny wymiar osob wości, Lublin 1994.

freblówka, dawna nazwa zakładów wych, dla dzieci (przedszkoli), zw. „ogródkami dziecięcymi" (od nazwiska zał. — F.W, Frobla).

i

Ittjhtil i .    VII (ul. 15 X 1896, Gars, zm.

i Jmi ł . hi i-), pedagog fr.; inicjator ruchu bil h„Mv ¹ luwocz.” we Francji (Ecole Mo-|pi,_fi ml pi 'U Kierował wiejską szkołą eks-Riiiiti-ni ilu.j w Har-sur-Loup, następnie w fi 1 w! i fi-nre; oprać, własną metodę nau-,......pin .|ilmwego, eliminującą podręczni-

l,    i „im i u.idycyjny typ zajęć lekcyjnych,

ni iwoliodnej ekspresji i twórczym i i.Iiiii.i .I • ii-rh.i (-* szkoła freinetowska);

: | mI.ii.iivi- -iwojej metody przyjął, nawiązu-I , ilu n lim.ilislycznych koncepcji wychowu i ..idy „doświadczenia poszukujące-t i ■ Pyl inicjatorem utw. -> Międzynar. r i.i u u Hiiclui Szkoły Nowocz. (FLMEM), iii-ii pnivol.il Slow. Modernizacji Szkoły, a i. puli Iow. Opieki nad Dziećmi; system firiiiti i .-n.il.izl wielu zwolenników nie tylko ₌ <. im |i. w Polsce upowszechniła go d i iiieiiowicz; od końca lat 60. działa Zes-,.l ih . roi. Stów. Animatorów Pedagogiki l o iin-l.i; gl. dzieła: L'Ecole modeme fran-i.-.r il 'i-M I, l.es methodes naturełles dtms la i n.ii/:ii' modeme (1956), Les dits de Ma-.i.i.ii i l'iv/). O szkołę ludową (1976). u i r u I li IWICZ Nowoczesna szkoła francuska tech--* i „nu lu. Warszawa 1966;H. SEMENOWICZ fot-■ ,i l'nl.ii', Warszawa 1980.

łialnotowska szkoła -► szkoła freinetow-

■ i •

fiulio i’,udo (ur. 19 IX 1921, Recife), brazyl. i .-.I ii;mi: i działacz oświat.; prof. uniw. w Re-il> i'Hi'1 80 na emigracji; ekspert UNESCO; i ,m i nowych metod i programów alfabety-■II |l dorosłych; jeden z gł. architektów re-i iiiii iloisldego ruchu tzw. pedagogiki wy-

- i nli-lli.1.

I ihiiiI Sigmund (ur. 6 V 1856, Freiberg na i Im iw.ich, zm. 23 IX 1939, Londyn), austr. , . 1111.11 i .i . twórca klas. postaci -* psychowi ili/y (-> freudyzmu), wybitny humanista, « mistrzem podejrzliwości; prywatna prak-i.l i psychiatryczna w Wiedniu; od 1902 prof. mii w w Wiedniu; zainicjował działalność i ii ilciiskiego Tow. Psychoanalit., w którym ■i initi pełnił funkcję kier. nauk.; współzał. im inka „Jahrbuch fur psychoanalytische

...... psychopathologische Forschungen” oraz

l-i iiodyku „Zentralblatt fiir Psychoanalyse”; pilił współtwórca Międzynar. Tow. Psycho-

m. ililycznego; naprzeł. 1915 i 1916 wygłosił . rld wykładów, znanych jako Wstęp do psy-, Im,walizy; 1936 czł. Tow. Król. w Londynie; im przyłączeniu Austrii do III Rzeszy, ze względu na pochodzenie żyd., wyemigrował . kraju; poglądy nauk. F. ulegały ewolucji,

freudyzm

w ich rozwoju można wyróżnić 3 gł. fazy: w pierwszej (do ok. 1900) F. przedstawił interpretację zaburzeń psych, oraz program ich diagnozy i terapii, w drugiej (do ok. 1920) wykroczył poza granice medycyny i stworzył teorię struktury i funkcjonowania psychiki ludzkiej, w trzeciej natomiast (po 1920) rozszerzy! i przekształcił psychoanalizę w filoz. koncepcję człowieka i kultury; gł. dzieła: Psychopatologia życia codziennego (1900, wyd. poi. 1912, wyd. 3.1997), Objaśnianie marzeń sennych (1900, wyd. poi. 1996), Marzenia senne (1901, wyd. poi. 1987); Totem i tabu (1913, wyd. poi. 1993), Wstęp do psychoanalizy (1917, wyd. poi. 1935, wyd. 5. 1992), Poza zasadą przyjemności (1920, wyd. poi. 1994), Przyszłość pewnego złudzenia (1927, wyd. poi. 1995), Kultura jako źródło cierpień (1930, wyd. poi. 2. 1995), Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna (1939, wyd. poi. 1994); Człowiek, religia, kultura (1967, poi. wybór prac).

K. POSPISZYL Zygmunt Freud. Człowiek i dzieło, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991; Z. ROSIŃSKA Freud, Warszawa 1993; P. DYBEL Dialog i regresja. Antynomie psychoanalizy Zygmunta Freuda, Warszawa 1995.

freudyzm, zespół poglądów teoret. S. Freuda obejmujący teorię powstawania zaburzeń psych., ich diagnozy i leczenia, teorię struktury i funkcjonowania psychiki ludzkiej oraz filoz.-socjol. koncepcję człowieka i kultury; klas. (ortodoksyjna) postać -> psychoanalizy. Punktem wyjścia całości poglądów F. była opracowana przez niego metoda diagnozy i terapii zaburzeń psych, nazwana psychoanalizą. Opierała się ona na założeniu, iż nie istnieje bezpośredni wgląd w ludzką psyche. Każde jej badanie z konieczności jest procedurą pośrednią, polegającą na interpretacji ekspresji symbol.: wolnych skojarzeń, snów, czynności pomyłkowych. Terapia, będąca analizą owych ekspresji, miała doprowadzić do uświadomienia sobie przez pacjenta nie uświadomionych dotąd dążeń i stłumionych przeżyć, stanowiących przyczynę nerwic. Wyjaśniając zaburzenia psych., F. doszedł do wniosku, że mają one podłoże seksualne i są związane z tzw. wydarzeniami traumatycznymi, które rozegrały się w okresie wczesnodziecięcym. Odwołując się do wyników badań klinicznych, F. stworzył ogólną teorię psychiki ludzkiej. Była to koncepcja dynamiczna. Zasadniczą rolę w życiu człowieka odgrywają bowiem popędy. Pierwotnie F. zakładał istnienie jednego rodzaju popędu, a mianowicie libido. W późniejszym okresie (m.in. pod wpływem I wojny świat.) wprowa-