skanuj0044

ja, świadomy siebie, jednostkowy podmiot poznania, działania i przeżyć, stanowiący podstawę tożsamości (-► ego).

Jakie! Albin (ur. 1900, zm. 1944), pedagog; wykładowca w Państw. Inst. Nauczycielskim w Warszawie, działacz ZNP; podczas okupacji niem. w Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, kierował konspiracyjnym Inst. Pedagogicznym.

jakościowe metody badań, sposoby diagnozowania i analizowania zjawisk w ich kontekście hist.-społ. i podmiotowym, wykorzystujące m.in. podejście -» fenomenologiczne i -» hermeneutyczne.

Metody jakościowe stosuje się m.in. w pedagogice jako uzupełnienie bądź alternatywę wobec badań ilościowych, odwołujących się do pozytywistycznej metodologii i wykorzystujących narzędzia standaryzowane (skale, testy, kwestionariusze), a zarazem redukujących obraz jednostki do statystycznego respondenta i jego reakcji na określone kategorie zadaniowe; w odróżnieniu od podejścia ilościowego j.m.b. poszukują zjawisk znaczących, sięgając do analizy jednostkowych historii życia (badania biograficzne) czy subiektywnych przeżyć i sądów; j.m.b. odwołują się do 4 przesłanek; 1) analiza humanist. powinna rozpoczynać się od całościowego opisu historycznego rozwoju jednostki, jej stanów, doświadczeń i planów (podejście fenomenologiczne), wykorzystującego dane z wszystkich dostępnych źródeł (a więc nie tylko empirycznie mierzalnych), 2) jednostka nigdy nie jest całkowicie otwarta (dostępna, jawna), toteż jej kondycja, dzieje, a także stany psych, i społ. mogą być rekonstruowane w procesie interpretacji (podejście herme-neutyczne), 3) jednostki powinny być badane w ich naturalnym, codziennym środowisku życiowym, 4) celem badań jest nie tyle dostarczenie uogólnionych i statystycznie uśrednionych wyników, ile opisy i interpretacje odwołujące się do indywiduall

przypadów.

W badaniach jakościowych dopuszcza jako źródło informacji dane introspekcy|j ale muszą być one uzasadnione i zweryf wane; stosunek między badaczem i bal nym nie może być postrzegany statyczl gdyż obie strony zmieniają się w toku illl akcji (sytuacja badawcza nie jest neutral — jak w badaniach ilościowych, lecz z łożenia naturalna i dynamiczna, gdyż tyl wtedy możliwe jest ujawnienie głębszy! przeżyć czy motywów); uzyskane dane ją więc znaczenie subiektywne; poziom W| rygodności wyników dotyczy tylko tej d: dżiny, w której zostały zdobyte. W bai niach jakościowych nie da się zagwarantj wać próby reprezentatywnej, gdyż obejmuj one zbyt małą liczbę przypadków; do wei fikacji wyników i ich interpretacji nalel używać dodatkowych narzędzi badl wczych; centralną rolę odgrywają procedul indukcyjne, jakość życia, stopień zaspokojenia potrzi materialnych i niematerialnych jednostek, dżin i zbiorowości; pojęcie stosowane w paj lityce spoi.; badania nad j.ż. dotyczą: potr: zaspokajanych przez spożycie dóbr i usli (poziom życia, stopa życiowa), treści stosuj ków i więzi społ. (np. poziom kooperacji i integracji społ., nasilenie konfliktów jed§ nostkowych i zbiorowych); j.ż. określa); wskaźniki obiektywne (ilościowe i jakościoi we, rzeczowe i wartościowe) oraz subiekty# ne (np. stopień zadowolenia z warunków ży ciowych).

Jakóbkiewicz Józef (ur. 1892, zm. 1954) lekarz, wychowawca; od 1917 w służbie sanitarnej we Władywostoku, 1919-23 współ' organizator repatriacji dzieci poi. z Syberii' i Mandżurii; zał. zakładu opiekuńczego w. Wejherowie; 1937 organizator i kier. Filii Państw. Zakładu Higieny w Gdyni; zapocząt-

Jeżewski

szkolnictwo je-

ruch wodniacki (pierwszy lillfidi .'i¹!',I,liski}.

tłHWokl Adam Kacper (ur. 1801, zm. |ird.ii;np„ ksiądz; nauczyciel szkól pi-l u m rektor kolegium w Krako-IMii i i,; c/.l. Rady Wychowania Króle-i: 11 a | a 11| ugował nauczanie rzemiosł.

(Mlfji uil |Ji. 'nigdy nie widziane’], zjawili, 11.- i h i ii drgające na przeżywaniu poczu-Jt i. h ,,¹11, „ i i nheości w stosunku do miejsc, ii. ,, iii.Hii dobrze znanych; objaw za-

i    .ith jt-.yi li, sporadycznie może wystąpić

s >!■ 'dniwych.

|ang. 'zlot’]: 1) nazwa niektórych i u ni imydiiw, muzyków (np. jazzjambo-i i| mirdzynar. zlot skautów (-» skau-

M(l

ł*il ile I n Salle (ur. 30 IV 1651, Reims,

■u id l/I¹)), pedagog, duchowny, patron

i    m ;i|iH. Iwórca innowacyjnego systemu 1 thii v|iirgo (-> lasaliańskie szkoły}; 1678

, i d -iwigi vnia kapłańskie, ukończył studia I i« 'iiiihonie; 1679 zal. zgromadzenie i Mi w Krirns; rozdał swój majątek ubogim al (I .Ig iworzeniem w całej Francji szkół i i,. * a vwnych oraz formacją duchową na-

■........ slworzył wspólnotę nauczycieli o

Mi il'ii-i■.'.<■ zakonnym, która przyjęła nazwę Mi i-i n/.kól chrześcijańskich”; pisa! dzielą < , iy ur i pedag., m.in. podręcznik Prowa-i -mi •„•kól chrześcijańskich (1706]; 1950 h(,- iiuy przez Papieża Piusa XII patronem ■nu -y lrli.

łmi 1’nweł II -> Wojtyła Karol.

(eiiowKkl Andrzej (ur. 25 XI 1935, Warsza-

ii    prikigog; prof. Inst. Badań Pedag. (ob. (mi,nil Badań Edukacyjnych}; 1980-89 n ' iimk ruchu oświaty niezależnej; organi-

iini ilrri kolegiów języków obcych; prace z - il ii 'iii loorii wychowania, psychologii i so-|..l"gii wychowania; gl. dzieła: Kierowanie „■rihowtiuicze w toku lekcji (1974}, Poznawa-

■    i 11 tu .niów: zdobywanie informacji w pracy •>'ohtiii>uwczej (1975, 1991}, Uczeń w teatrze

■    n w ■..kolnego (1989, 1995}.

Iiiopors Karl (ur. 23II1883, Oldenburg, zm.

u ll 1969, Bazylea), filozof niem.; studio->1 medycynę, pracował w klinice psychia-

ii    vi /.iirj; 1916-48 prof. uniw. w Heidelbergu, i ' 11 45 pozbawiony prawa nauczania, a od i u iii lakże publikowania za brak poparcia .III polityki nazistowskiej; 1948-61 prof. mii w. w Bazylei; jeden z gl. przedstawicieli , i; yslrncjalizmu (-»• egzystencjalne podejś-.ir|. śledził zagrożenia współcz. cywilizacji oraz możliwości przeciwdziałania im przez uświadomienie sobie znaczenia wolności ludzkiej oraz roli rozumu „rozjaśniającego egzystencję” i będącego strażnikiem tolerancji; wprowadził rozróżnienie wiary filoz. i teol.; podejmował również zagadnienia pojednania, pokoju, kształcenia i samowychowania; gl. dzieła: Von der Wahrheit (1947}, Was ist Erziehung? (1977}, Rozum i egzystencja. Nietzsche a chrześcijaństwo (1991}, Filozofia egzystencji (1990}, Wiara filozoficzna (1995}.

jaźń, termin oznaczający podmiot zjawisk psych., wprowadzony do poi. słownictwa przez B. Trentowskiego; w późniejszej literaturze filoz. i psychol. używano go gł. w 2 znaczeniach: 1} metafizycznym — j. jako dusza, trwałe podłoże aktów psych.; 2} psychologicznym — j. jako świadomość własnego „ja”, wyrażająca się w poczuciu własnej tożsamości, w doświadczaniu własnej niezmienności, niepodzielności oraz odrębności w stosunku do innych jednostek.

Jedlewski Stanisław (ur. 9 XII 1906, Przemyśl, zm. 25 X 1992, Warszawa), pedagog; prof. Uniw. Warsz.; 1946-50 organizator i kier. Państw. Zakładu dla Młodzieży Osieroconej w Krzeszowicach; współtwórca i dyr. (1972-76) Inst. Profilaktyki Społ. i Resocjalizacji; gl. dzieła: Nieletni w zakładach poprawczych (1962), Pedagogoka resocjalizacyjna (współaut. Cz. Czapów, 1971), Poemat nie tylko pedagogiczny (1984).

jenajski plan, eksperymentalny model organizacji wychowania i nauczania, oprać, przez P. Petersena, realizowany 1924-33 w szkole zał. przez niego przy uniw. w Jenie; w miejsce systemu klasowo-lekcyjnego i podziału programu nauczania na poszczególne przedmioty proponował naukę i pracę we wspólnotach wzorowanych na rodzinie (tworzyli je uczniowie kilku roczników, nauczyciele i rodzice).

jezuickie szkolnictwo

zuickie.

Jeżewski Kazimierz (ur. 1 III 1877, Ciemie-wice, zm. 15 III 1948, Warszawa), pedagog, działacz społ.; reformator wychowania sierot, twórca koncepcji „gniazd sierocych” (zastępcze domy rodzinne organizowane w środowisku wiejskim), zał. (1908) i prezes Tow. Gniazd Sierocych; projektodawca i organizator (po I i II wojnie świat.) tzw. wiosek kościuszkowskich (osad-skupisk gniazd sierocych); system J. był próbą przywrócenia dziecku osieroconemu naturalnego środowi-