skanuj0096

5

Rutkowiak

pedag. oraz liczne rozprawy z nauk z pogranicza pedagogiki; w okresie powojennym czasopismo przeżywało okresy krytyczne: 1950 — z racji połączenia go decyzją administracyjną na 5 lat z „Nową Szkołą”, 1982 — w związku z przerwą edycyjną (stan wojenny), obecnie — ze względu na trudną sytuację finansową państwa i ZNP, utratę dotychczasowego sponsora i pierwotnego wydawcy; od 1992 ukazuje się nieregularnie jako pismo sponsorowane przez instytucje, grupy społeczne i osoby prywatne.

Rutkowiak Joanna (ur. 21 VIII 1935, Warszawa), pedagog; prof. zw. Uniw. Gdań.; od 1980 kier. Zakładu Dydaktyki; od 1989 wice-przewodn. Pol. Towarzystwa Pedag.; czł. Kom. Nauk Pedag. PAN; czł. American Edu-cational Research Association; zajmuje się teorią kształcenia nauczycieli, uwarunkowaniami ich pracy dydakt., kulturowymi przesłankami procesów wychowawczych oraz fi-Ioz. kontekstami edukacji; gł. dzieła; Błędy dydaktyczne początkujących nauczycieli (1974), Rozwój zawodowy nauczycieli a szkoła (1982), Rozmowy o wychowaniu: kontro-

1*4

wersje, spory, dyskusje (red. 1992), Pyianlt — dialog — wychowanie (1992), Odmiany myślenia o edukacji (1995), Uczenie się g§ outsidera. Perspektywa europejskiej wspólpnk cy edukacyjnej (red. 1997).

rycerskie wychowanie -+ wychowani! rycerskie.

Rydl Kareł (ur. 1952), pedagog czeski; kler. Katedry Pedagogiki Uniwersytetu Karoli w Pradze; specjalista w zakresie pedagogia porównawczej, historii wychowania, pedagih giki reform i pedagogiki alternatywnej; anfc mator i opiekun nauk. szkół alternatywnych w Czechach po „aksamitnej rewolucji"; prof, wizytujący w Munster (Niemcy), Presov (Sie* wacja) oraz UŁ i UMK w Toruniu; gł. dzieli) Reformni praxe v soućasnych śkolnich sysl# mech (1987), Vybirame śkolu pro sve d(ti (1992), Ałtematimipedagogicka hnuł{vsgw casne spolećnosti (1994), Cesta k autononmt śkole (1996), Geschichte und Gegenwart dflllk scher Schulreformbewegungen (1999), Eduard Śtorch. Ein tschechischer Wegbereiter der mó-demen Erlebnispddagogik? (1999).

indyzm, jedna z dewiacji seksualnych, od-«suwanie podniecenia i rozkoszy seksualnej w wyniku sprawiania partnerowi bólu i cier-plrtiia rzeczywistego lub wyimaginowanego; ii sadysty zachowania seksualne są wyrazem |i'go skłonności do całkowitego podporządkowania partnera, objęcia nad nim pełnej kon-iroli i władzy; skala i rodzaj zachowań sadys-lycznych mogą być zróżnicowane, od aktów l.iwnego bestialstwa i morderstw z motywów seksualnych aż do nieświadomego s. ujawniającego się w formach pośrednich (np. w postaci gwałtownej dezaprobaty, niezgody, nilmowy, stosowania rygorystycznych zakazów); termin s. pochodzi od nazwiska markiza D.A.F. de Sade’a.

samokształcenie (samouctwo), samodzielne zdobywanie wiadomości, umiejętności i sprawności prakt. z określonej dziedziny wiedzy; w szerszym ujęciu — kształtowanie własnej osobowości wg określonego wzoru I ideału).

samorealizacja, psychol. stale dążenie do pełnego rozwinięcia swych wrodzonych możliwości; uznawane przez przedstawicieli psychologii i -> pedagogiki humanistycznej za podstawowy, choć nie zawsze osiągany, cel ludzkiej egzystencji.

samorząd uczniowski, reprezentant ogółu uczniów danej szkoły; zasady wybierania samorządu i jego działanie określa regulamin uchwalony przez ogół uczniów w głosowaniu równym, powszechnym i tajnym; regulamin nie może być sprzeczny ze statutem szkoły; ■i.u. tworzy się w szkole obowiązkowo; samorząd może przedstawiać -+ radzie szkoły, > radzie pedag. oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły, w szczególności dotyczących -»praw ucznia.

samowychowanie, termin wieloznaczny, utożsamiany z aktywnością własną jednostki, pracą człowieka nad sobą, doskonaleniem samego siebie, autoformacją, kształtowaniem samego siebie, samourzeczywistnieniem cz samorealizacją; wyróżnia się dwa przeciw stawne stanowiska teoret., nadające odmier ny sens pojęciu samowychowanie: sokrate skie i prometejskie.

Ujęcie sokratejskie. Samowychowanie jak aktywność sokratejska („ku sobie”) to tak; której celem jest kształtowanie w sobie poż; danych, perfekcyjnych cech osobowości, t; kich jak: siła woli, moc charakteru, doskom łość moralna czy też takich, które są walor, mi autotelicznymi. Troską osoby uprawiaj, cej tak pojmowany „abstrakcyjny perfekcji nizm” jest ubieganie się o rzeczy trudi i rzadkie zarazem. Zwolennicy sokratejskief samowychowania łączą idee intensywn pracy nad sobą z marzeniami o wewnętrzn potędze. Sądzą oni, że określone cechy ch rakteru można w sobie wytrenować tak, j; ćwiczy się mięśnie rąk, stąd przypisuje się I formie aktywności samowychowawczej mi no „bicepsowo-wyczynowej”. Jest to najst; sza koncepcja urabiania własnej osobowoś' sięgająca swoim rodowodem do kultury hi leńskiej i początków chrześcijaństwa. W cs sach nam współczesnych przyjęła ona pozc nie odmienną postać. Nadal bowiem utrz muje się w psychologii i pedagogice przek nanie, że człowiek może i powinien dążyć osobistej doskonałości poprzez celowo pod mowane zabiegi intrapersonalne, czyli sk rowane na samego siebie. Tak rozumiane musi być rozłożone na „drobne", codzien aktywności, jak przewidywanie sytuacji ; ciowych i zachowania się w nich, podejn wanie czynności zastępczych, czyli ćwicz w warunkach sztucznych oraz czynno symbolicznych (obrzędy, rytuały). Człow: podejmuje się określonych czynności tren gowych ukierunkowanych na wzbogaca własnej osobowości ze względu na przyj przez siebie ideał czy wzór własnego „j Sokratejski model samowychowania pojai się u człowieka w momencie niezadowolę