skanuj0101

Smolińska-Theiss

dla reform oświatowych w Polsce, rozpoczęty w 1997; w jego skład wchodzą 4 komponenty: 1) finansowanie szkół, w tym m.in. projekt wprowadzenia bonu oświatowego, poprawa jakości funkcjonowania szkól, poradnictwo zawodowe, kształtowanie polityki edukacyjnej; 2) modernizacja systemu oceniania mająca na celu opracowanie ogólnokrajowych standardów kształcenia; 3) wdrożenie kompetencji kluczowych do programów nauczania przedmiotów ogólnokształcących i praktyki szkolnej, 4} wprowadzenie systemu akredytacji i zapewnienia jakości kształcenia w kolegiach nauczycielskich.

Smolińska-Theiss Barbara (ur. 10 VI 1949, Strzegom), pedagog; prof. Uniw. Warsz.; czł. Pol. Tow. Korczakowskiego; czł. Pol. Stów. Szkół Pracy Socjalnej; czl. polsko-niemieckiej grupy badań nad edukacją; zajmuje się pedagogiką spoi., problemami dziecka i rodziny oraz zagadnieniami pracy socjalnej; gł. dzieła: Badanie i działanie (1988), Węgrów. Siły społeczne małego miasta (1992), Dzieciństwo w małym mieście (1993), Pokój z dziećmi. Pedagogika chrześcijańska wobec zagrożeń rozwoju dziecka (red. 1999).

Smulikowski Julian (ur. 1880, zm. 1934), pedagog, działacz spoi. i oświat.; czł. PPSD, później PPS; od 1906 wiceprezes Związku Pol. Nauczycielstwa Lud. w Galicji, od 1919 wiceprezes Zarządu Gł. Związku Pol. Nauczycielstwa Szkół Powszechnych; 1919-34 poseł na sejm, po 1926 związany z obozem rządowym; współtwórca -> Związku Nauczycielstwa Polskiego.

socjalizacja [łac. socialis 'towarzyski’, 'społeczny’], proces i rezultat procesu przekazywania jednostce systemów wartości, norm i wzorów zachowań obowiązujących w danej zbiorowości, a także określonych umiejętności, w tym zwł. związanych z opanowaniem narzędzi (sposobów posługiwania się przedmiotami będącymi wytworami człowieka) oraz wejściem w świat spot. instytucji; dokonuje się poprzez oddziaływania środowiska społ., osób i instytucji wychowujących.

socjoterapia (terapia społeczna), jedna z metod leczenia zaburzeń psych, polegająca na wykorzystaniu oddziaływań natury spoi.; jej celem może być sam chory (np. jego nieumiejętność współdziałania z otoczeniem) lub układy społ., które go otaczają (np. rodzina, społeczność lokalna, system społecznego oparcia), jeżeli przez swą dysfunkcjonalność wyzwalają, potęgują lub utrwalają objawy choroby. Udział s. w planie leczenia może być różny; czasem stara się ona poszefl*! dostępny choremu zakres umiejętności IMF (trening umiejętności społecznych, teMjł zajęciowa, terapia pracą), czasem modyfllp wać otaczające go układy (praca z rodżlflfc społeczność lecznicza), albo też czasom lub trwale zastępować utrwalone nieprawi® lowe układy z innymi (stowarzyszenia 1 kH| by pacjentów, opieka rodzinna i in.).

SOCRATES, program Unii Europejskiej f dziedzinie edukacji przyjęty do realizacji Dj lata 1995-99; Polska i inne kraje stowarijff szone z Unią Europejską biorą w nim udżiif od roku szkolnego 1997/98; zadaniem pr#i gramu jest rozszerzanie współpracy eur. f dziedzinie edukacji; jej różne formy obejfflfl* ją dzieci, młodzież i dorosłych; celem prfl* gramu jest kreowanie europejskiego wymltt ru w nauczaniu, powiększanie kręgu osobll* tych doświadczeń o wiedzę na temat innyeli krajów Europy, rozwinięcie poczucia jed* ności z Europą oraz wspomaganie procesów przystosowania się do nowych warunków spoi. i ekon. w perspektywie zjednoczonlj Europy.

Program SOCRATES składa się z kilku kom* ponentów (COMENIUS, ERASMUS, LINGUA i in.), które adresowane są do określonych grup społ.; np. celem programu Erasmus jeil wspieranie współpracy uczelni wyższych U wszystkich krajów członkowskich Unii Euro* pejskiej, EFTA i krajów stowarzyszonych, poprzez wspólne opracowywanie programów nauczania, wymianę kadry akademickiej i studentów oraz uznawanie studentom okresu studiów za granicą i zaliczanie zdanych tam egzaminów (adres: 00-918 Warszawa, Al. Szucha 25; adres e-mailowy: [e-mail]).

„Solidarność” nauczycielska, nauczyciele zrzeszeni w NSZZ „Solidarność”, których interesy pracownicze reprezentowane są na szczeblu ogólnokrajowym w ramach Sekcji Krajowej Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”. 27 VIII 1980 po raz pierwszy spotkali się delegaci nauczycielscy Wybrzeża z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, w dwa dni później utworzyli oni 10-oso-bową komisję redakcyjną do opracowania postulatów nauczycielskich, przekształconą następnie w Komitet Założycielski Niezależnego Samorządnego Związku Nauczycieli i Pracowników Oświatowo-Wychowawczych Wybrzeża. 17IX1980 nastąpiło zjednoczenie rad regionalnych oświaty i regionalnych związków zaw. w jeden krajowy NSZZ „Solidarność”, w ramach którego powstała Krajowa

Spionek-Pelc

Kuinisja Koordynacji Oświaty i Wychowania Hen iwana przez R. Łewtaka. ftiwiilnnie w ramach struktur NSZZ „Solidar-hiiuc" ogniwa związkowego zajmującego się śpiewami nauczycieli wynikało z wieloletni! li zaniedbań ze strony ZNP, serwilistycz-postawy jego działaczy wobec PZPR, przy Iwliuiczesnym pogarszaniu się sytuacji mate-iliihiej tej grupy zawodowej. Wskaźnikiem iyi li zaniedbań było zgłoszenie podczas kra-inwcgo zjazdu delegatów kół oświaty i wy-■ liuwania 12 X 1980 aż 148 tzw. postulatów liii.niskich”, od najbardziej ogólnych po m/i zegółowe, wśród których 17 dotyczyło «łi .iiegicznych problemów oświaty i rozwią-i.m systemowych (m.in. wstrzymania wdra-i.inla dziesięcioletniej szkoły średniej w ra-iiiiiclt prosowieckiej reformy oświaty, podwo-loiia nakładów finansowych na oświatę / 1,3% w 1980 do 6,6% PKB). Dopiero trwamy dwa tygodnie ogólnopolski strajk nauczycieli doprowadził 17 XI1980 do podpisania komunikatu i protokołu ustaleń z Min. i inwiaty i Wychowania K. Kruszewskim, związkowcy z „Solidarności” podjęli też dania na rzecz przywrócenia do pracy wyrzuconych ze szkół w 1977 nauczycieli, przygotowania społ. projektu ustawy o edukacji nar. i przekazania go do Sejmu, opracowania uwolnionych od cenzury i fałszu programów kształcenia dla poszczególnych klas i typów szkół (szczególny wkład w te prace wnieśli: G. Białkowski, B. Chrząstowska, A. Sucheni-Grabowska, J. Herczyński, M. lamin, A. Janowski, A. Jawłowska, K. Kalma-iiowa, B. Kryda, Z. Kwieciński, J. Mellibruda, W. Paszyński, M. Okońska, J. Radziewicz, A. Radziwiłł, D. Rusakowska, J. Sławiński, l(. Starczewska, J. Waszkiewicz, Z. Topińska IM. Zawilska); dzięki środowisku nauczycielskiej „Solidarności” powstał także Ośrodek Twórczego Wychowania, który zaproponował nauczycielom zespoły warsztatowe w zakresie pomocy psychol. w rozwiązywaniu problemów osobistych, w pracy z dziećmi i z rodzicami (działali w nim: Z. Celmer, W, Eichelberger, T. Jakubowicz-Mount, M. Lis-Turlejska, J. Mellibruda, H. Rylke, I. Strzemieczny i M. Zwoliński); na kilka dni przed 13 XII1981 mieszany zespół „Solidarności” i Sejmowej Komisji Oświaty zakończył dyskusję nad projektem ustawy o Karcie Nauczyciela, którą Sejm uchwalił w styczniu 1982; z początkiem grudnia 1981 nauczyciele /. „Solidarności” wystosowali apel „Do rodziców i dzieci" o poparcie w walce o społeczny kształt oświaty i autonomię szkoły, a także o tworzenie szkolnych komitetów rodzicielskich, które popierałyby działania reformatorskie nauczycieli.

Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego wielu związkowców z nauczycielskiej „Solidarności” było internowanych, a następnie usuwanych z pracy w szkołach, toteż ruch ten włączył się w latach 1982-88 w strategię podziemnych działań opozycyjnych; w tym okresie wyłoniły się projekty i pedagodzy, którzy w ostatnich dniach 1988 doprowadzili do zarejestrowania Społecznego Towarzystwa Oświatowego czy powołania alternatywnego czasopisma dla nauczycieli i wychowawców „Edukacja i Dialog” (J. Radziewicz). Obecna „Solidarność" nauczycielska nie jest ruchem ideologicznie jednorodnym. W opozycji do lewicowego ZNP reprezentuje interesy środowisk nauczycielskich, oświatowych i naukowych, którym bliższa jest konserwatywna bądź liberalna ideologia edukacji.

W. MADER Walka „Solidarności" o społeczny kształt oświaty w Polsce, Londyn 1988; K. PRZYSZCZYP-KOWSKI, Opozycja polityczna ui Polsce — wyzwania dla edukacji, Poznań-Toruń 1993.

Sośnicki Kazimierz (ur. 2 I 1883, Lwów, zm. 11 VI 1976, Gdańsk), pedagog i filozof; uczeń K. Twardowskiego; 1934-39 doc. uniw. we Lwowie, 1945-60 prof. UMK w Toruniu, następnie WSP w Gdańsku i od 1970 — Uniw. Gdań.; wybitny reprezentant pedagogiki filoz., teoretyk wychowania i dydaktyk, jeden z twórców poi. dydaktyki nauk.; gł. dzieła: Podstawy wychowania państwowego (1933), Dydaktyka ogólna (1948), Istota i cele wychowania (1964), Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku (1966), Teoria środków wychowania (1973). Spasowski Władysław (ur. 1877, zm. 1941), filozof i pedagog; działacz lewicy nauczycielskiej, 1932-39 czł. Tow. Oświaty De-mokr. „Nowe Tory”; wieloletni nauczyciel szkół średnich i seminariów nauczycielskich, 1920-30 dyr. Państw. Kursów Nauczycielskich im. W. Nałkowskiego w Warszawie; uprawiał tzw. pedagogikę socjalistyczną, opartą na założeniach materializmu dialektycznego i hist.; gł. dzieła: Zasady samokształcenia (1923), Wyzwolenie człowieka w świetle filozofii, socjologii pracy i wychowania ludzkości (1933); Wybór pism pedagogicznych (1961).

Spionek-Pelc Halina (ur. 201 1924, Pabianice, zm. 1 X 1991, Warszawa), psycholog; żołnierz AK w powstaniu warsz.; prof. Uniw. Warsz.; zajmowała się psychologią rozwojową i kliniczną ze szczególnym uwzględnieniem trudności wych., braków rozwojowych