skanuj0137

371

wychowanie

standardy doskonałości i formy weryfikacji wiedzy. Szkoła jest dla konserwatystów instytucją transmisji kulturowej, instrumentem przekazu fundamentalnych wartości kulturowych, które powinny zapewnić trwałość i ciągłość cywilizacji.

wychowanie laickie: i ) rodzaj wychowania bazujący na wierze w możliwości człowieka, odmawiający religii wartości wychowawczych; 2) ideologia edukacyjna głosząca, iż system oświaty państwowej, także publ. powinien mieć charakter świecki, pozbawiony wartości idealistycznych i religijnych.; re-ligię ogranicza się wyłącznie do sfery prywatności jednostek.

wychowanie liberalne -»liberalizm pedagogiczny.

„Wychowanie na co dzień”, ogóinope-dag. miesięcznik, wyd. od 1993 przez Toruńską Fundację Edukacyjną Copernicus przy UMK w Toruniu, adresowany do szerokiego grona nauczycieli, wychowaców, animatorów pracy oświatowej z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi, pedagogów socjalnych i terapeutów oraz do studentów; czasopismo ma tylko kilka stałych działów („Aktualne problemy pedagogiczne”, „Kronika”, „Lektury stare i nowe”), dostosowując pozostałe do bieżących problemów oświat, czy wiodącego tematu; cechą wyróżniającą miesięcznik jest stale ukazująca się wkładka metodyczna, prezentująca najciekawsze konspekty i scenariusze zajęć edukacyjnych czy programy autorskie do różnych typów zajęć; miesięcznik dostępny jest tylko w prenumeracie; pierwszym red. nacz. był prof. A. Olubiński, ob. jest nim dr J.A. Malinowski (adres e-mailowy: [e-mail]).

wychowanie obywatelskie -> edukacja obywatelska.

„Wychowanie przedszkolne”, miesięcznik edukacji przedszkolnej, wyd. przez MEN; adresowany do nauczycieli przedszkoli; dostępny tylko w prenumeracie, zawiera stałe działy: „Zagadnienia ogólne", „Ludzie, miejsca, wydarzenia”, „Kształcenie, doskonalenie", „Ze świata”, „Z praktyki”, „Razem z rodzicami”, „Kronika”, „Wśród książek” oraz wkładkę metodyczną; red. nacz. jest H. Ratyńska (adres: 00-950 Warszawa, PI. Dąbrowskiego 8).

wychowanie religijne, rodzaj wychowa nia, odwołującego się do przesłanek rei.; istnieje wiele możliwych definicji wychowania rei.; dzieje się tak dlatego, iż osoby dzielą przekonania dotyczące wiary z różnymi In* dycjami, poglądami i stanowiskami; podobn* różnice występują w koncepcjach -> pedago* giki religijnej; na gruncie chrześcijańskim ~i mimo odmienności interpretacyjnych — wychowanie rei. jest ukierunkowane na tzw, wartości chrześcijańskie, które jawią się zarazem jako wartości humanist. (dekalog, kazanie na górze, życiowy przykład Nauczyciela z Nazaretu — Jezusa); tym samym wychowanie rei. jest w wielu tradycjach chrześcijańskich postrzegane w dialogu ze światem; współcz. podkreśla się, iż podstawowym środowiskiem wychowania i socjalizacji rei. jest rodzina, w następnej kolejności wspólnota rei. — Kościół, a dopiero na trzecim miejscu szkoła (w państwach, w których został osiągnięty konsens społ. co do prowadzenia edukacji rei. w ramach systemu szkolnictwa publ.) oraz instutucje kulturalne i oświatowe

0    charakterze religijnym (por. -> religia w szkole w państwach UE, -»religia w szkole w Polsce).

B. MILERSKI Religia a szkolą. Status edukacji religijnej w szkole uj ujęciu ewangelickim. Warszawa 1998.

wychowanie równoległe -* kształcenie równoległe.

wychowanie rycerskie, system wychowania warstwy rycerskiej; kandydat na rycerza pełnił najpierw służbę na dworze pana feudalną, gdzie jako paź nabywał oglądy

1    dobrego wychowania, następnie uczestniczył w służbie wojsk, jako giermek, w 21. r. życia pasowano go na rycerza.

wychowanie spartańskie, system wychowania stosowany w staroż. Sparcie dla chłopców i dziewcząt (7-18 lat); celem było wychowanie ludzi silnych fizycznie, walecznych i zdyscyplinowanych.

„Wychowawca — Miesięcznik Nauczycieli i Wychowawców Katolickich”, periodyk ukazujący się od 1993 w Krakowie zamieszcza artykuły popularnonaukowe o problematyce wychowawczej, oświat., dydakt. i katechetycznej, eseje pedagogiczne, felietony, porady prawne, homilie i modlitwy wspomagające wychowawców i katechetów różnych typów szkól w ich służbie w duchu wartości chrześcijańskich i nauki społ. Kościoła katolickiego (adres: 31-027 Kraków, ul. Mikołajska 17). wyjaśnianie, metodol. procedura mająca na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego w rzeczywistości jest tak a tak, jeśli wiadomo, że tak właśnie jest; od strony lo-

wywiad

277

gicznej w. jest rodzajem rozumowania, polegającym na wyprowadzeniu uznanego z góry zdania z innych zdań już uznanych. W. faktów (zdarzeń, stanów rzeczy] przebiega wg następującego schematu (zw. modelem w. Hempla-Oppenheima): z koniunkcji 2 rodzajów przesłanek — odpowiednich praw nauki i zdań o faktach towarzyszących wyjaśnianemu zdarzeniu (jego warunkach] — wyprowadzamy jako wniosek zdanie stwierdzające, że zdarzenie to zachodzi. W tym celu przesłanki muszą być prawdziwe, a w każdym razie uznawane za prawdziwe. Oprócz tak rozumianego dedukcyjnego w., bywa też stosowane w. probabilistyczne, w toku którego wniosek (fakt wyjaśniany) uzyskuje na podstawie koniunkcji przesłanek obu wymienionych rodzajów wysokie prawdopodobieństwo. Oprócz logicznego stosuje się też pragmatyczne (psychol.) pojęcie w., wg którego mówimy

0    w. jakiegoś stanu rzeczy danej osobie wówczas, gdy uzyskuje ona w wyniku tej procedury poczucie zrozumienia.

wykład, podająca metoda nauczania oparta na ustnym przekazywaniu odpowiednio u-porządkowanych wiadomości; stosowana w szkolnictwie średnim i wyższym; rozróżnia się w. konwencjonalny, w którym treść jest przedstawiona przez wykładowcę w gotowej do zapamiętania postaci, oraz w. problemowy, oparty na postawieniu jakiegoś zagadnienia

1    ukazaniu jego możliwych rozwiązań bądź interpretacji; w szkole wyższej w. dzieli się na: kursowe, obejmujące systematyczny kurs jakiegoś przedmiotu, oraz monograf., poświęcone analizie danej problematyki badawczej.

wykształcenie, posiadany zasób wiedzy, umiejętności i sprawności umożliwiający jednostce poznanie otaczającego świata i skuteczne w nim działanie, wykonywanie określonego zawodu; wynik kształcenia i samokształcenia.

wykształcenie ogólne, dawniej typ wykształcenia o charakterze humanist., obejmującego gł. znajomość określonych treści kulturowych i języków; współcześnie nastąpiła zmiana funkcji społecznej w.o., które jest podstawą uczestnictwa w życiu społ. oraz przygotowaniem do kształcenia ustawicznego i zawodowego.

wykształcenie zawodowe, typ wykształcenia dający przygotowanie do podjęcia pracy zawodowej; pozwala na praktyczne opanowanie środków i metod pracy oraz rozwoju uzdolnień i zainteresowań związanych z danym zawodem.

wymagania programowe -♦ podstawa programowa.

Wyneken Gustav (ur. 19 III 1875, Stade, zm. 9 XII 1964, Getynga), pedagog niem.; 1900 rozpoczął pracę jako współpracownik H. Liet-za w wolnej gminie szkolnej Haubinda; 1906 założył własną Freie Schulgemeinde w Wick-ersdorfie; 1910-18 zajął się organizowaniem ruchu młodzieżowego i ruchu gmin szkolnych (Schulgemeindebewegung) z zamiarem wychowania elity ludzi reprezentujących nową kulturę młodzieżową; gł. dzieła: Hegełs Kritik Kants (1898), Kabiaett gegen Freie Schulgemeinde (1910), Schule undJugendkul-tur (1913), Der Gedankenkreis der Freien Schulgemeinde (1913), Die neue Jugend (1914), Reuolution und Schule (1919), Wick-ersdorf (1922), Weltanschauung (1940), Ab-schied von Christentum (1963).

wyobraźnia pedagogiczna, zdolność umysłu pozwalająca pedagogowi przewidywać skutki zastosowanych metod i środków wychowawczych czy wprowadzanych innowacji lub eksperymentów pedagogicznych (J. Górniewicz).

wyparcie (represja), pojęcie wywodzące się z -» psychoanalizy , oznaczające najbardziej elementarny z mechanizmów obronnych; jego działanie polega na niedopuszczaniu do świadomości lub wtórnym z niej usuwaniu popędów, potrzeb, spostrzeżeń, myśli, uczuć wywołujących lęk; wg S. Freuda w. przebiega nieświadomie, natomiast czynniki wyparte ze świadomości nie giną, lecz stanowią jeden z istotnych mechanizmów motywujących ludzkie postępowanie; wyparte treści przejawiają się pośrednio w marzeniach sennych, fantazjach, czynnościach pomyłkowych itp. Nadmierne w. pozbawia człowieka energii życiowej i prowadzi do nerwicy; w. jest gł. mechanizmem obronnym w zaburzeniach histerycznych; prawdopodobnie stanowi ważny składnik innych mechanizmów obronnych.

wywiad, jedna z podstawowych metod zbierania informacji i badania opinii publ., polegająca na przeprowadzeniu odpowiednio ukierunkowanych rozmów; jedna z podstawowych technik zbierania materiału badawczego w naukach społ.; w. nazywa się: 1) wszelkie formy zbierania danych od badanych osób (np. ankieta), 2) kierowaną rozmowę o badanym, przeprowdzoną z ogólnym lub szczegółowym planem; w. stosuje się w badaniach monograficznych, statyst. lub eksperymentalnych; może mieć charakter