2011-12-18
Cel zajęć
Cel zajęć
- Zapoznanie studentów z metodami oznaczania wieku i
- Zapoznanie studentów z metodami oznaczania wieku i
tempa wzrostu ryb
tempa wzrostu ryb
Ćwiczenia
Ćwiczenia
- Określenie wieku wybranych gatunków ryb na podstawie
- Określenie wieku wybranych gatunków ryb na podstawie
łusek
łusek
Wiek ryb i metody jego wyznaczania.
Wiek ryb i metody jego wyznaczania.
- Wyznaczenie tempa wzrostu i wielości przyrostów ryb na
- Wyznaczenie tempa wzrostu i wielości przyrostów ryb na
Tempo wzrostu ryb.
Tempo wzrostu ryb.
podstawie metody odczytów wstecznych
podstawie metody odczytów wstecznych
- Wyznaczenie wymiaru gospodarczego wybranych
- Wyznaczenie wymiaru gospodarczego wybranych
gatunków ryb
gatunków ryb
Zró\
nicowanie wieku w zale\
ności od
Ile \
yją ryby
Ile \
yją ryby
warunków \
ycia
Aphya pellucida 1 rok
Aphya pellucida 1 rok
Gobius minutus 1 rok
Gobius minutus 1 rok
śledz
norweski średnio \
yje 23 lata,
Okoń 10 lat
Okoń 10 lat
Szczupak ponad 10 lat
Szczupak ponad 10 lat
śledz
sachaliński średnio \
yje 15-17 lat,
Dorsz 25 lat
Dorsz 25 lat
Węgorz 55 lat
Węgorz 55 lat
śledz
bałtycki średnio \
yje 10-12 lat.
Sum ponad 60 lat
Sum ponad 60 lat
Bieługa ponad 100 lat
Bieługa ponad 100 lat
Metody oznaczania wieku
Metoda Petersena
Jest to metoda statystyczna polegająca na wykreśleniu
krzywej rozkładu długości ryb z odłowionej próby.
Metoda Petersena
Metoda Petersena
Po zmierzeniu długości ciała wszystkich osobników
Metoda na podstawie otolitów
Metoda na podstawie otolitów
sporządza się wykres, odkładając na osi odciętych długość
ciała ryb, a na osi rzędnych ich liczbę.
Metoda na podstawie kości i promieni płetwowych
Metoda na podstawie kości i promieni płetwowych
Powstała krzywa ma mniej lub bardziej wyraz
ne
Metoda na podstawie odczytu łusek
Metoda na podstawie odczytu łusek
wierzchołki, których powinno być tyle, ile jest grup wieku w
badanej próbie.
1
2011-12-18
Krzywa rozkładu długości dorszy w próbie pobranej we
Metoda Petersena
wschodniej Islandii (wg Suwarowa 1954)
Przy stosowaniu tej metody wskutek du\
ej zmienności
osobniczej wzrostu ryb, niejednokrotnie trudno odró\
nić
poszczególne grupy wiekowe.
Dotyczy to szczególnie grup starszych, w których często w
tej samej klasie wielkości mogą być młode i szybko
rosnące osobniki, jak równie\
stare, o wolniejszym tempie
wzrostu.
W takich przypadkach otrzymuje się wyraz
nie jeden
wierzchołek na wykresie, mimo i\
ryby miały ró\
ny wiek.
Kości Kości
U\
ywa się kości płaskich tworzących wieczko skrzelowe
U\
ywa się kości płaskich tworzących wieczko skrzelowe
oraz kość wchodzącą w skład pasa barkowego, kość
oraz kość wchodzącą w skład pasa barkowego, kość
skoblową.
skoblową.
Oglądając je w świetle padającym mo\
na dostrzec
Oglądając je w świetle padającym mo\
na dostrzec
szerokie, matowobiałe strefy przyrostów letnich oraz
szerokie, matowobiałe strefy przyrostów letnich oraz
Sposób przygotowania kości.
Sposób przygotowania kości.
wąskie i ciemne odpowiadające okresom zimowym.
wąskie i ciemne odpowiadające okresom zimowym.
Gotujemy lekko rybę, wyjmujemy z niej kości, obieramy ze
Gotujemy lekko rybę, wyjmujemy z niej kości, obieramy ze
skóry i oczyszczamy z mięśni. Kości nale\
y odtłuścić
skóry i oczyszczamy z mięśni. Kości nale\
y odtłuścić
W świetle przechodzącym (oglądany preparat oświetlamy
W świetle przechodzącym (oglądany preparat oświetlamy
(benzyną lub eterem) a to wymaga warunków
(benzyną lub eterem) a to wymaga warunków
od dołu) szerokie strefy są ciemne, a wąskie jasne i
od dołu) szerokie strefy są ciemne, a wąskie jasne i
laboratoryjnych.
laboratoryjnych.
przez
roczyste. Aby określić wiek liczymy pasma zimowe.
przez
roczyste. Aby określić wiek liczymy pasma zimowe.
Kręgi te\
muszą być odpowiednio przygotowane;
Kręgi te\
muszą być odpowiednio przygotowane;
wygotowane, odtłuszczone i pocięte na cienkie płytki, w
wygotowane, odtłuszczone i pocięte na cienkie płytki, w
celu sporządzenia z nich szlifów.
celu sporządzenia z nich szlifów.
2
2011-12-18
Statolity - otolity
Promienie płetwowe
Są to kamyki błędnikowe w uchu środkowym. Stanowią
Odczytu dokonujemy na podstawie poprzecznych szlifów
Odczytu dokonujemy na podstawie poprzecznych szlifów
narząd równowagi.
pierwszego promienia płetwy. W zale\
ności od gatunku
pierwszego promienia płetwy. W zale\
ności od gatunku
ryby odczytu dokonujemy na ró\
nych płetwach:
ryby odczytu dokonujemy na ró\
nych płetwach:
Zbudowane są z soli wapnia. W ka\
dym błędniku są 3
statolity. Do odczytu wieku u\
ywa się największego z nich
na piersiowej (jesiotr, sum)
na piersiowej (jesiotr, sum)
zwanego "strzałką".
na brzusznej (sandacz)
na brzusznej (sandacz)
na grzbietowej i odbytowej (karaś, karp, lin).
na grzbietowej i odbytowej (karaś, karp, lin).
Są trudności z odnalezieniem ich w czaszce oraz w
obróbce. Wymagają szlifowania (są bardzo
kruche), ponadto niekiedy barwienia lub gotowania w
miodzie z póz
niejszym pra\
eniem.
Statolity - otolity
3
2011-12-18
A
uska cykloidalna
A
uska ktenoidalna
strie
skleryty
Schemat przyrostu łuski
Tempo wzrostu
Określanie wieku ryb
Określanie wieku ryb
Tempo wzrostu to przyrost długości ciała lub masy ciała
ryby w określonym czasie.
Zadanie 1
Zadanie 1
Tempo wzrostu w większości przypadków z roku na rok
staje się coraz słabsze, ale odnotowuje się stałe Na podstawie wybranych preparatów łuskowych
Na podstawie wybranych preparatów łuskowych
zwiększanie masy i długości ciała ryb. Bujny wzrost
zapoznać się z budową łuski i określić wiek ryb
zapoznać się z budową łuski i określić wiek ryb
przypada przewa\
nie na okres młodości i trwa ściśle do
(okoń, karaś, płoć) wykorzystując
(okoń, karaś, płoć) wykorzystując
osiągnięcia dojrzałości płciowej, do pierwszego tarła.
(binokulary, mikroskopy i rzutniki slajdów)
(binokulary, mikroskopy i rzutniki slajdów)
Po pierwszym tarle następuje zmniejszanie się szybkości
wzrostu, która w dalszym ciągu maleje.
Uzyskane dane zapisać w tabeli
Uzyskane dane zapisać w tabeli
4
2011-12-18
Tabela 1. Wieku ryb odczytany z łusek
Tabela 1. Wieku ryb odczytany z łusek
 wypełnić pola \
ółte, SD  odchylenie standardowe
 wypełnić pola \
ółte, SD  odchylenie standardowe
Zadanie 2
Zadanie 2
Kolejne łuski
Rocznik 1 2 3 4 5 6
Na podstawie preparatów łuskowych w oparciu o metodą
średnia SD Na podstawie preparatów łuskowych w oparciu o metodą
odczytów wstecznych określić tempo wzrostu (dokonać
odczytów wstecznych określić tempo wzrostu (dokonać
I
odczytu z deski Monastyrskiego)
odczytu z deski Monastyrskiego)
II
- Uzyskane dane zapisać w tabeli
- Uzyskane dane zapisać w tabeli
- Policzyć przyrosty roczne (ró\
nice pomiędzy wartościami
- Policzyć przyrosty roczne (ró\
nice pomiędzy wartościami
III
dla poszczególnych roczników np.. I = 4cm, II = 7cm,
dla poszczególnych roczników np.. I = 4cm, II = 7cm,
IV
przyrost =7  4 =3)
przyrost =7  4 =3)
- Uzyskane dane przedstawić w formie wykresu
- Uzyskane dane przedstawić w formie wykresu
V
- Wyznaczyć wymiar gospodarczy  jeśli to mo\
liwe
- Wyznaczyć wymiar gospodarczy  jeśli to mo\
liwe
Wiek w latach
V+
Tabela 1. Odczytów wieku i pomiarów tempa
Tabela 1. Odczytów wieku i pomiarów tempa
Tabela 2. Przyrosty roczne ryb (w cm)
Tabela 2. Przyrosty roczne ryb (w cm)
wzrostu (długość całkowita podawana w cm)
wzrostu (długość całkowita podawana w cm)
 wypełnić pola \
ółte, SD  odchylenie standardowe
 wypełnić pola \
ółte, SD  odchylenie standardowe
 wypełnić pola \
ółte, SD  odchylenie standardowe
 wypełnić pola \
ółte, SD  odchylenie standardowe
Kolejne łuski
Kolejne łuski
Rocznik 1 2 3 4 5 6
średnia SD
Rocznik 1 2 3 4 5 6
średnia SD
4
I
3
I  II
7
II
5
II  III
12
III
4
III  IV
16
IV
4
IV - V
20
V
Wiek w latach
V+
Ryc. 1. Krzywa tempa wzrostu
Ryc. 1. Krzywa tempa wzrostu
Ryc. 2. Krzywa przyrostów rocznych
Ryc. 2. Krzywa przyrostów rocznych
25 6
5
20
4
15
3
10
2
5
1
0
0
I II III IV V
I - II II - III III - IV IV - V
Rocznik Roczniki
5
Przyrost (w cm)
Długo
ść
całkowita w cm
(z odczytów wstecznych)