Zarządzanie systemem plików
mgr inż. Agata Skowrońska, CNA, NAI
Plan wykładu
1. Elementy składowe sytemu plików NetWare
2. Typy woluminów NetWare
3. Odwoływanie się do woluminów
4. Zabezpieczenia systemu plików
5. Prawa do katalogów i plików
6. Domyślne przypisania praw
7. Dysponenci (trustees)
8. Blokowanie uprawnień dziedziczonych
9. Wyznaczanie praw efektywnych
10. Planowanie uprawnień do systemu plików
11. Planowanie zabezpieczeń na poziomie atrybutów plików i katalogów
12. Odzyskiwanie i likwidowanie usuniętych plików
13. Tworzenie systemu plikowego
14. Katalogi systemowe
15. Planowanie systemu plikowego
16. Katalogi proponowane do organizacji systemu plików
17. Struktury systemu plikowego
2
Elementy składowe systemu plików
Elementy składowe systemu
plików NetWare są
odpowiednikiem biurowego
porządkowania dokumentów:
" serwer NetWare: szafka na
dokumenty
" wolumin: szuflada w szafce
" katalog: skoroszyt
przechowywany w szufladzie
" podkatalog: foliowa koszulka
na dokumenty w skoroszycie
" pliki: pojedyncze kartki w
skoroszycie
3
Typy woluminów NetWare
Na dyskach fizycznych podłączonych do serwera mogą być tworzone dwa
rodzaje logicznych systemów plikowych:
" woluminy tradycyjne
" oraz NSS (Novell Storage System).
Struktura logiczna dysków obejmuje elementy związane z budową obszaru
przeznaczonego dla danego systemu operacyjnego. Pierwszym elementem jest
partycja, która wskazuje, w jakiej części dysku będzie zainstalowany dany
system operacyjny. Następnie, w trakcie instalacji systemu operacyjnego, na
partycji tworzona jest struktura, pozwalająca zapisać informacje o plikach
(nazwa, data utworzenia, wielkość, rozmieszczenie itd.) i w końcu powstaje
obszar, w którym pliki będą przechowywane.
W systemie NetWare strukturą utworzoną na bazie partycji są właśnie
woluminy, na których znajdują się foldery, podfoldery i pliki. W momencie
instalacji systemu powstaje partycja systemu NetWare oraz wolumin o nazwie
SYS oraz foldery zawierające pliki niezbędne do funkcjonowania samego
systemu.
4
Woluminy tradycyjne
Architektura woluminów tradycyjnych
bazuje na tabeli FAT (File Allocation Table)
oraz tabeli DET (Directory Entry Table). Dostęp
do zasobów plikowych za pośrednictwem tych
tabel jest bardzo podobny, jak w innych
systemach wykorzystujących tę technikę, np.
Windows lub DOS. Do znacznego
przyspieszenia zapisu i odczytu przyczyniają
się rozbudowane mechanizmy buforowania
oraz indeksowania zasobów plikowych.
Wolumin nie zastępuje partycji, ale jest
logiczną strukturą umiejscowioną na partycji.
Ze względu na takie rozwiązanie wolumin może
obejmować:
" cały dysk,
" fragment dysku,
" wiele dysków.
5
Woluminy typu NSS
Wzrastające wymagania dotyczące wydajności systemów dyskowych
wymusiły znalezienie wydajniejszych i bezpieczniejszych technik zapisu
danych. Wraz z systemem NetWare 5 firma Novell opracowała swój własny
system tego typu: Novell Storage Services.
Potencjalne możliwości NSS są ogromne:
" istnieje możliwość utworzenia do 255 woluminów,
" pojemność woluminu może osiągać 8 terabajtów,
" istnieje możliwość zapisania do 8 trylionów plików.
Takie możliwości daje wykorzystanie 64 bitów do adresowania danych
zapisywanych na dyskach.
W przypadku NetWare 6 NSS jest domyślnym systemem plikowym,
proponowanym przy tworzeniu nowych woluminów. W instalacji domyślnej
również wolumin systemowy jest definiowany jako NSS.
6
Struktura woluminów NSS
Struktura woluminów NSS opiera się na
następujących elementach:
" partycje,
" pula zasobów dyskowych (storage pools),
" woluminy.
NSS jest systemem plikowym bazującym na
architekturze 64-bitowych znaczników plików,
umożliwiającym przechowywanie danych dla
systemów Windows i DOS (długie nazwy, atrybuty),
oraz dla systemów UNIX, Macintosh oraz OS/2.
Istotnym elementem systemu plikowego NSS jest
storage pool - wolny obszar uzyskany z jednego lub
kilku urządzeń dyskowych. Storage pool powstaje już
po utworzeniu partycji systemu NetWare na
poszczególnych dyskach, które mają należeć do
danego obszaru. Można go rozbudować przez
dodawanie kolejnych obszarów z urządzeń dyskowych.
7
Zalety woluminów NSS
" możliwość definiowania wielu woluminów na strukturze logicznej
typu storage pool,
" możliwość dynamicznego zwiększania wielkości woluminów (np.
przez dodanie nowego dysku lub przypisanie do niego dodatkowego
wolnego obszaru) - overbooking,
" bardzo efektywne wykorzystanie pamięci przy obsłudze woluminu i
zdecydowane przyśpieszenie czasów uruchamiania (mounting)
woluminów,
" stosowanie techniki transakcyjnej przy zapisie danych obejmującej
storage pool, zwiększającej pewność zapisu danych.
8
Odwoływanie się do woluminów
Każdy wolumin tworzony w systemie NetWare
posiada swoją nazwę, umożliwiającą odwoływanie
się użytkowników do zasobów dyskowych. Dostęp
do dowolnego zasobu dyskowego odbywa się przez
określenie ścieżki do danego serwera,
woluminu, a następnie katalogu.
Woluminy posiadają nazwę fizyczną oraz
nazwę obiektową, umieszczoną w eDirectory.
Tworząc wolumin podajemy jego nazwę fizyczną,
która nie może przekroczyć ośmiu znaków. System
tworzy w eDirectory obiekt odpowiadający
każdemu woluminowi fizycznemu. Nazwa
obiektowa woluminu składa się z nazwy serwera
oraz oddzielonej podkreśleniem nazwy
woluminu fizycznego.
9
Odwoływanie się do woluminów - przykład
Nazwa woluminu fizycznego: DANE (na serwerze DA1)
Nazwa obiektowa woluminu: DA1_DATA
W takim przypadku odwołanie do zasobów woluminu może się
odbywać przez podanie dwóch rodzajów ścieżek (np. dostęp do
aplikacji APP.EXE na serwerze DA1 na woluminie DANE w folderze
APLIKACJE):
Odwołanie fizyczne DA1\DATA:APLIKACJE\APP.EXE
Odwołanie obiektowe DA1_DATA:APLIKACJE\APP.EXE
Uwaga na zakończenie nazwy woluminu dwukropkiem!
Należy również pamiętać, że korzystając z odwołań do zasobów
eDirectory należy uwzględnić kontekst w przypadku podania nazwy
względnej lub podać pełną nazwę obiektu.
10
Dostęp do woluminów
Dostęp do woluminów w celu zapisu, odczytu danych bądz
uruchomienia aplikacji
odbywa się ze stacji roboczej. Możemy zastosować jedną z trzech metod:
" przeglądanie otoczenia sieciowego: wykorzystując Eksplorator systemu Windows
mamy możliwość odwołania się do zasobów serwera poprzez wskazanie elementów w
otoczeniu sieciowym. Dostęp do woluminów może odbywać się przez zasób fizyczny
(serwer i następnie wolumin) lub przez obiekt eDirectory (wyszukanie w drzewie
eDirectory obiektu woluminu);
" zastosowanie ścieżek UNC (Universal Naming Convention): wpisanie ścieżki UNC w
linię poleceń powoduje wyświetlenie zawartości danego woluminu (np. wpisanie
polecenia: \\DA1\SYS: spowoduje wyświetlenie zawartości woluminu SYS: na serwerze
DA1);
" wykorzystanie mechanizmów mapowania dysków. Mechanizm ten przypisuje
odpowiednią literę dysku do zasobów sieciowych. W takim przypadku odwołanie do
zasobów sieciowych odbywa się poprzez wskazane odpowiedniej litery alfabetu, dzięki
czemu z zasobów sieciowych może korzystać aplikacja typu MS-DOS.
11
Mapowanie dysków sieciowych
W procesie dołączenia się użytkownika do serwera
system automatycznie przypisuje literę F: do folderu
LOGIN na woluminie systemowym SYS:
Litera ta może zostać zmieniona w konfiguracji
klienta do systemu NetWare. Użytkownik może sam
dokonać procesu mapowania dysków poleceniem
"mapuj dysk sieciowy" w systemie Windows lub
poleceniem map w MS-DOS lub linii poleceń systemu
Windows. Składnia polecenia MAP jest następująca:
" MAP [opcje] drive:=ścieżka
Przykład
Przy zamiarze przypisania dysku H: do woluminu
DATA: na serwerze DA1: zapis będzie wyglądał
następująco:
- zapis wykorzystujący nazwy fizyczne
MAP H:=DA1\DATA:
- zapis wykorzystujący obiekty eDirectory
MAP H:=DA1_DATA:
(przy założeniu, że jesteśmy w kontekście obiektu
woluminu).
12
Rodzaje zabezpieczeń sieciowych systemu NetWare
W systemie NetWare nie ma
jednego systemu zapewniającego
pełne zabezpieczenie sieci.
Jest ono efektem działania wielu
systemów funkcjonujących po to, aby
chronić i nadzorować poszczególne
elementy sieci.
13
Zabezpieczenia systemu plików
Zabezpieczenia dostępne w systemie NetWare:
" Zabezpieczenia procedury logowania  nadzorują, kto może
zalogować się do sieci. Dodatkowo można nałożyć ograniczenia na
sposób, czas i miejsce logowania.
" Zabezpieczenia systemu plików  regulują dostęp do aplikacji i
plików danych.
" Zabezpieczenia serwera
" Zabezpieczenia drukowania w sieci  regulują kto może korzystać
ze środowiska drukowania i zarządzać nim.
" Zabezpieczenia eDirectory  nadzorują kto może korzystać z
Katalogu i nim zarządzać.
14
Zasady działania zabezpieczeń systemu plików
Zabezpieczenia systemu plików
określają, kto może mieć dostęp do
plików i katalogów na woluminach
sieciowych, a także jaki jest rodzaj
tego dostępu.
Mimo że zabezpieczenia systemu
plików i eDirectory są niezależne, i
jedne, i drugie używają podobnych
pojęć:
" prawa do katalogów i plików;
" dysponenci;
" dziedziczenie i filtry uprawnień
dziedziczonych (IRF);
" prawa efektywne.
15
Zabezpieczenia systemu plików
Pliki NetWare chronione są na dwa sposoby:
" użytkownicy muszą mieć zagwarantowane prawo do
korzystania z plików i katalogów
" atrybuty plików i katalogów posiadają ukryte
zabezpieczenia.
16
Prawa do katalogów i plików
Prawa określają typ dostępu użytkownika do
katalogów i plików w obrębie systemu
zabezpieczeń plików. Zalogowany użytkownik jest
identyfikowany przez system za pomocą numeru
ID. Jeżeli użytkownik nie ma nadanych żadnych
uprawnień, nie może przeprowadzać żadnej
operacji z danym plikiem lub folderem (nawet
przeglądać nazwy i inne elementy opisu pliku).
Prawa często są oznaczane skrótowo za pomocą
pierwszej litery nazwy prawa. Na przykład litera W
oznacza prawo zapisu (Write).
Na rysunku litery w nawiasach reprezentują
prawa użytkownika MJensen do katalogu MJensen.
Różne prawa umożliwiają różne rodzaje
dostępu do katalogów lub plików.
Prawa przypisywane do folderów i plików są
takie same.
17
Prawa do katalogów i plików
Prawo Opis
Supervisor Daje wszystkie prawa do katalogu i znajdujących się w nim plików oraz
(nadzorowanie) do jego podkatalogów i znajdujących się w nich plików. Pozwala
nadawać dowolne prawa innym użytkownikom. Prawo Supervisor do
katalogu lub pliku nie może być zablokowane przez filtr IRF.
Read (odczyt) Daje prawo do otwierania plików w katalogu i czytania ich zawartości
oraz do uruchamiania programów.
Write (zapis) Daje prawo do otwierania i zmiany zawartości plików.
Create (tworzenie) Daje prawo do tworzenia nowych plików i podkatalogów.
Erase (usuwanie) Daje prawo do usuwania katalogu, jego plików i podkatalogów.
Modify (modyfikowanie) Daje prawo do zmiany atrybutów lub nazwy pliku bądz
katalogu.
File Scan (przeglądanie) Daje prawo do przeglądania struktury plików i katalogów.
Access Control (kontrola Daje prawo do zmiany przypisań dysponentów i filtrów IRF, co oznacza
dostępu) możliwość nadania wszystkich praw z wyjątkiem prawa Supervisor.
Prawa opisane w tabeli są prawami jednostkowymi. Do wykonania kilku operacji
wymagane jest złożenie kilku praw jednostkowych, np. uruchamianie programów
wymaga uprawnień Read oraz File Scan. Do otworzenia i zmiany zawartości
istniejącego pliku niezbędne są uprawnienia Write, Create, Erase oraz Modify.
18
Prawa niezbędne do wykonywania
poszczególnych zadań
Zadanie Wymagane prawa
Otwierania i czytanie pliku Read
Obejrzenie nazwy pliku File Scan
Wyszukiwanie plików w katalogu File Scan
Otwieranie istniejącego pliku i zapisywanie w nim Write, Create, Erase, Modify* (nie
zawsze wymagane)
Wykonywanie pliku .EXE Read, File Scan
Tworzenie pliku i zapisywanie w nim Create
Kopiowanie plików z katalogu Read, File Scan
Kopiowanie plików do katalogu Write, Create, File Scan
Tworzenie nowego katalogu Create
Usuwanie pliku Erase
Odzyskiwanie usuniętych plików Read i File Scan do pliku oraz
Create do katalogu
Zmiana atrybutów pliku lub katalogu Modify
Zmiana nazwy pliku lub katalogu Modify
Zmiana filtru IRF Access Control
Zmiana przypisań dysponentów Access Control
Modyfikowanie przydziału pamięci dyskowej katalogu Access Control
między poszczególnych użytkowników
19
Dysponenci (trustees)
Dysponenci w programie ConsoleOne i NetWare Administrator
20
Dysponenci (trustees)
Uprawnienia dysponenckie nadane do
danego folderu są dziedziczone do podfolderów
i plików znajdujących się na tym folderze.
Prawa te są nadawane dynamicznie (zwane są
one wówczas RIGHTS), co oznacza, że na listach
ACL podfolderów nie są wpisywani dysponenci
folderu nadrzędnego.
Użytkownik RTracy jest dysponentem folderu
SHARED (tam znajduje się wpis na liście ACL) i
nadano mu uprawnienia RWF. Uprawnienia te
dziedziczy do folderu ACCTNG. Gdybyśmy
jednak zajrzeli na listę ACL folderu ACCTNG,
okaże się, że nie ma tam żadnych wpisów
dotyczących użytkownika RTracy. System
wylicza jego uprawnienia do tego folderu.
Ponieważ uprawnienia do folderów i plików są
takie same, wszystkie prawa nadane do
folderów są dziedziczone również do plików.
21
Domyślne przypisania praw
Administrator sieci może w razie potrzeby zmienić domyślnie
przypisane prawa dla dowolnego użytkownika lub grupy.
1. Katalog własny użytkownika może być utworzony podczas
tworzenia w eDirectory obiektu typu User. Obiekt typu User
automatycznie otrzymuje prawa [RWCEMFA] do katalogu
własnego użytkownika.
2. Różne obiekty, wymienione dalej, otrzymują prawo Supervisor
do systemu plików
" użytkownik, który utworzył obiekt typu Server;
" dowolny obiekt mający w eDirectory prawo (do obiektów)
Supervisor do obiektu typu Server.
3. Użytkownik znajdujący się w tym samym kontenerze, co
wolumin SYS: otrzymuje domyślnie prawa Read (odczyt) i File
Scan (przeglądanie) do katalogu SYS:PUBLIC. Pozostałym
użytkownikom te prawa, niezbędne do logowania, muszą być
nadane ręcznie.
22
Obiekty eDirectory jako dysponenci
Użytkownik może nabyć prawa do systemu plików,
jeżeli którykolwiek z obiektów następujących typów
zostanie dysponentem i otrzyma takie prawa:
" User (użytkownik);
" Group (grupa);
" Organizational Role (funkcja);
" Container (kontener);
" dysponent [Public];
" dysponent [Root].
23
Równoważność zabezpieczeń
Obiekt typu User może otrzymać prawa do
systemu plików po nadaniu mu równoważności
zabezpieczeń z innym obiektem typu User.
Równoważność zabezpieczeń jest przypisaniem
jednemu obiektowi typu User takich samych
uprawnień, jakie ma inny obiekt (zwykle inny
obiekt typu User).
Równoważność zabezpieczeń powinna być
stosowana z dużą ostrożnością i powinno się
ją stosować tylko tymczasowo.
Na przykład, dla obiektu RCIark można
określić równoważność zabezpieczeń z
obiektem EAlder, jeżeli obiekt EAlder ma
uprawnienia, których potrzebuje RCIark, i
prawa te są potrzebne obiektowi RCIark tylko
tymczasowo.
24
Dziedziczenie praw
Prawa nadane dysponentowi
katalogu są przenoszone w dół, czyli
dziedziczone, na wszystkie pliki i
katalogi znajdujące się w danym
katalogu lub poniżej w strukturze
katalogów.
Ponieważ prawa do katalogu i
plików są takie same, wszystkie
prawa do katalogu mogą być
dziedziczone przez pliki w tym
samym katalogu.
25
Blokowanie uprawnień dziedziczonych
Istnieją dwie metody efektywnego zablokowania praw
dziedziczonych praw:
" ponowne przypisanie dysponenta na niższym poziomie
struktury katalogów systemu plików;
" utworzenie filtru IRF w celu zablokowania
dziedziczenia przez niższe poziomy w strukturze katalogów
systemu plików.
26
Nowe przypisanie dysponenta
Ponowne przypisanie dysponenta na
niższym poziomie struktury katalogów jest
najlepszą metodą umożliwiającą zablokowanie
dziedziczenia dla konkretnego obiektu.
Prawa dziedziczone przez obiekt są
anulowane, jeżeli ten sam obiekt staje się
dysponentem na niższym poziomie struktury
katalogów, o ile przypisanie nadane powyżej
nowego przypisania nie było prawem
Supervisor.
Na przykład przypisanie użytkownika LPang
jako dysponenta katalogu REP anuluje dowolne
prawa, które mogłyby wynikać z praw do
katalogu SHARED.
W zabezpieczeniach systemu plików
prawo Supervisor nie może być zablokowane
przez nowe przypisanie dysponenta.
27
Filtr uprawnień dziedziczonych (IRF)
Filtr uprawnień dziedziczonych IRF decyduje,
które prawa dysponent może dziedziczyć z
katalogów nadrzędnych. Za pomocą filtru IRF
można określić, które prawa, wynikłe z przypisań
tego dysponenta dokonanych powyżej pewnego
katalogu lub pliku, są dziedziczone.
Filtr IRF dla katalogu lub pliku nie blokuje
praw, które zostały nadane dysponentowi danego
katalogu lub pliku. Taki filtr wpływa wyłącznie na
prawa dziedziczone z przypisań dysponenta
dokonanych w katalogach nadrzędnych.
W zabezpieczeniach systemu plików prawo
Supervisor nie może być zablokowane przez
filtr uprawnień dziedziczonych (IRF).
Nowe przypisanie dysponenta jest najlepszą
metodą blokowania dziedziczenia praw dla
pojedynczych użytkowników, filtr IRF natomiast
jest stosowany do blokowania dziedziczenia dla
wszystkich użytkowników.
28
Prawa efektywne
Prawa efektywne są to takie prawa,
które w rzeczywistości obowiązują dla
użytkownika w stosunku do danego
katalogu lub pliku. Są one kombinacją
wszystkich praw nadanych
użytkownikowi w dowolny sposób
(prawa nadane obiektowi typu User,
prawa nadane obiektowi typu Group,
prawa wynikające z równoważności
zabezpieczeń itp.), z uwzględnieniem
zablokowania pewnych praw na skutek
działania filtrów IRF.
Na przykład  Prawa nadane grupie
powyżej" muszą przejść przez filtr IRF i
zostać dodane do  Praw nadanych
użytkownikowi tutaj", ponieważ zostały
one nadane dwóm różnym obiektom.
29
Wyznaczanie praw efektywnych
Aby wyznaczyć efektywne prawa użytkownika do pliku lub
katalogu, należy określić kombinację praw, które użytkownik
uzyskał, i odjąć od nich prawa zablokowane przez filtry IRF
umieszczone w katalogach i plikach znajdujących się powyżej w
strukturze eDirectory.
Do wyznaczenia efektywnych praw użytkownika do pliku lub
katalogu potrzebne są informacje na temat:
" obiektów (typu User, kontenerów nadrzędnych, o równoważnych
zabezpieczeniach itp.), przez które użytkownik otrzymuje prawa;
" praw, które zostały nadane przez te obiekty eDirectory powyżej
danego pliku lub katalogu;
" praw nadanych bezpośrednio do pliku lub katalogu, do którego
prawa są wyznaczane;
" filtrów IRF, które znajdują się powyżej w strukturze systemu
plików.
30
Wyznaczanie praw efektywnych
31
Planowanie uprawnień do systemu plików
Istnieją dwie metody planowania uprawnień do systemu
plików:
1. Planowanie uprawnień metodą kolejnych uściśleń.
2. Planowanie przypisań dysponentów na podstawie
obiektów typu Group.
32
Planowanie uprawnień metodą kolejnych
uściśleń
Planowanie uprawnień metodą kolejnych uściśleń
opiera się na wykorzystaniu dziedziczenia i filtrów
IRF do przypisywania praw.
Podczas planowania przypisań dysponentów plików i
katalogów należy pamiętać, aby:
" zaprojektować strukturę uściślania  od węższych
do szerszych praw dostępu;
" na każdym poziomie nadać tylko te prawa, które
są potrzebne dysponentowi w związku ze sposobem
korzystania przez niego z katalogu lub pliku;
" zaplanować sposób dziedziczenia i zablokować
niepożądane dziedziczenie za pomocą filtrów IRF;
należy pamiętać, że prawo Supervisor nie może być
blokowane;
" planować prawa rozpoczynając od katalogu
głównego i określając je dla kolejnych katalogów
znajdujących się poniżej; planować prawa do katalogu,
a następnie do jego podkatalogów i plików;
" unikać nadawania niepotrzebnych
praw w katalogach znajdujących się wysoko w
strukturze systemu plików.
33
Planowanie przypisań dysponentów na podstawie
uprawnień obiektów typu Group
Planowanie przypisań dysponentów na
podstawie praw grupowych znacznie ułatwia
wdrażanie zabezpieczeń systemu plików i
zarządzanie nimi. Przypisania dysponentów
należy planować rozpoczynając od
największych grup, poprzez mniejsze
grupy, a kończąc na przypisaniach dla
pojedynczych obiektów.
Podczas planowania użycia przypisań
dysponentów do określania praw należy
rozważyć następującą kolejność przypisań:
1. dysponent [Public];
2. obiekty klasy Container (włącznie z
obiektem [Root]);
3. obiekty typu Group i Organizational Role;
4. obiekty typu User;
5. równoważności zabezpieczeń (tylko dla
tymczasowych zastosowań).
34
Planowanie zabezpieczeń na poziomie atrybutów
plików i katalogów
System atrybutów jest elementem zabezpieczeń systemu plików.
Sprowadza się on do przypisania specjalnych cech poszczególnym
katalogom i plikom. Atrybuty mają pierwszeństwo przed prawami
nadanymi przez przypisania dysponentów, uniemożliwiając
wykonywanie operacji, na które zezwalają prawa efektywne.
Atrybuty katalogu lub pliku określają, jakie operacje mogą być na
nim wykonywane przez użytkowników. Na przykład, jeżeli plik został
oznaczony atrybutem tylko do odczytu (Read Only, Ro), to żaden
użytkownik, niezależnie od jego praw do systemu plików, nie będzie
mógł zapisywać w takim pliku.
Wyróżniamy atrybuty: zarządzające (nie wpływają na
bezpieczeństwo, stanowią mechanizm zarządzania systemem
plikowym) i bezpieczeństwa (wpływają na bezpieczeństwo systemu
plikowego).
35
Atrybuty katalogów
Atrybuty katalogów i plików
można nadawać za pomocą
programów ConsoleOne,
NetWare Administrator, FILER i
FLAG.
Niektóre atrybuty nie są
dostępne w narzędziach
systemu DOS.
37
Odzyskiwanie usuniętych plików
Pliki można odzyskiwać za pomocą programów NetWare Administrator, FILER i w
nowej wersji ConsoleOne. Usunięte pliki mogą być odzyskane, aż do chwili ich
definitywnego zlikwidowania.
Aby odzyskać plik, użytkownik musi mieć nadane prawa Read (czytanie) i File Scan
(przeglądanie) do tego pliku oraz prawo Create (tworzenie) do katalogu.
Przy odzyskiwaniu plików należy mieć na uwadze, że:
" usunięte pliki mogą być odnalezione na podstawie nazwy pliku, daty usunięcia,
godziny usunięcia, wielkości i nazwy właściciela;
" w każdym odzyskanym pliku są przywracane pierwotne prawa dysponentów i
rozszerzone atrybuty;
" przy odzyskiwaniu kilku plików o takich samych nazwach trzeba zmieniać
powtarzające się nazwy plików;
" przy odzyskiwaniu plików można używać wieloznaczników.
Pliki, które można odzyskać, są przechowywane w katalogu, z którego zostały
usunięte. Gdy użytkownik usunie ten katalog, wówczas pliki będą przechowywane w
katalogu DELETED.SAV, w głównym katalogu woluminu.
38
Likwidowanie usuniętych plików
Usunięte pliki są przechowywane aż do chwili, gdy użytkownik celowo je zlikwiduje,
lub do chwili, gdy serwer systemu NetWare zajmie wszystkie bloki danego woluminu. Po
wyczerpaniu wolnego miejsca na woluminie serwer NetWare likwiduje kolejno usunięte
pliki zaczynając od tych, które zostały usunięte najdawniej.
Jeżeli operacja likwidowania plików jest wykonywana przez użytkownika bez prawa
Supervisor, to są likwidowane tylko pliki, których właścicielem jest ten użytkownik.
Można oznaczyć niektóre pliki jako przeznaczone do likwidacji natychmiast po
usunięciu. Takie pliki są w chwili usunięcia likwidowane automatycznie i nie można ich
odzyskać. Jeżeli katalog został zdefiniowany jako likwidowany natychmiast po
usunięciu, to znajdujące się w nim pliki również zostaną zlikwidowane natychmiast po
usunięciu.
Można również nadanie atrybut Purge Immediate (likwidacja natychmiastowa)
plikowi lub katalogowi. Na przykład można nadać go katalogom kolejki drukowania, tak
aby znajdujące się w tych katalogach zadania drukowania były likwidowane
bezpośrednio po wydrukowaniu.
39
Tworzenie systemu plikowego
Struktura systemu woluminów oraz systemu
folderów po części jest tworzona przez system
operacyjny NetWare, a po części - przez
administratora systemu planującego
wykorzystanie tego serwera.
Dobry system plikowy powinien być: łatwy w
użyciu i w administracji oraz zapewniać
poprawne funkcjonowanie mechanizmów
bezpieczeństwa.
Planując własny system plików powinniśmy
opierać się na następujących zasadach:
" Prostota obsługi
" Prostota administracji
" Prostota wdrażania bezpieczeństwa systemu
plików.
System plików powinien być zorganizowany
logicznie i intuicyjnie. Układ systemu plików i
nazwy katalogów oraz wolumenów powinny być
sugestywne.
40
Katalogi systemowe
Tworzenie systemu woluminów
należy rozpocząć od
zdefiniowania ich liczby. Na
pewno na serwerze musi istnieć
wolumin SYS. Wolumin ten,
tworzony w trakcie instalacji
systemu NetWare, przechowuje
pliki umożliwiające
funkcjonowanie całego systemu
oraz jego komponentów.
Katalogi systemowe nie
powinny być nigdy skasowane,
przenoszone i nie mieć zmienianej
nazwy.
Nie należy mylić wolumenu
SYS z katalogiem SYSTEM.
41
Zawartość folderów woluminu SYS:
CDROM$$.ROM
Zawiera indeksy montowanych CD-ROMów
DELETED.SAV Skasowane pliki, w przypadku gdy wraz nimi kasujemy folder. System NetWare nie umożliwia odzyskania skasowanego folderu, a jedynie plików, które się w nim znajdowały.
ETC Pliki umożliwiające konfiguracje protokołu TCP/IP
JAVA Pliki związane ze środowiskiem Java - głównie aplikacje
JAVASAVE Informacje o konfiguracji aplikacji Javy oraz inne informacje o środowisku Javy
LOGIN Programy umożliwiające autoryzowanie (logowanie) użytkownika do systemu NetWare. Folder dostępny dla użytkowników przed autoryzacją
MAIL Folder wykorzystywany do przechowywania skrzynek pocztowych
NDPS Pliki niezbędne do funkcjonowania systemu drukowania Novell Directory Print Services
NETBASIC Pliki związane z funkcjonowaniem skryptów Basic na serwerze NetWare
NI Pliki z informacjami o zainstalowanych komponentach
NOVONYX Pliki związane z serwerem web firmy Novonyx
NSN Skrypty dla systemu NetWare
ODBC Pliki INI oraz sterowniki związane z wymianą informacji pomiędzy bazami danych w standardzie ODBC
PERL Pliki związane z interpreterem języka PERL
PUBLIC Pliki i programy przeznaczone dla wszystkich użytkowników, dostarczone wraz z systemem NetWare
PVSW Pliki licencji
QUEUES Podfoldery związane z kolejkowaniem drukowania
README Opisy niektórych modułów systemu NetWare
SYSTEM Pliki związane z funkcjonowaniem systemu NetWare - moduły NLM oraz inne pliki konfiguracyjne
TMP Katalog tymczasowy
UCS Różne moduły NLM
WEBAPPS Pliki związane ze zdalnym administrowaniem systemem NetWare oraz z usługami typu NetStorage
42
Planowanie systemu plikowego
Przy tworzeniu kolejnych woluminów powinniśmy brać pod uwagę następujące kwestie:
" nazewnictwo plików i folderów - system NetWare domyślnie umożliwia przechowywanie na
woluminach nazw przeznaczonych dla systemu DOS, Unix, Windows, OS2 bez konieczności
dokonywania jakichkolwiek zmian w konfiguracjach,
" bezpieczeństwo - jeżeli jest wymagane podwyższenie poziomu bezpieczeństwa, system
NetWare umożliwia realizację mechanizmów:
- mirroring (dyski lustrzane) - powoduje, że dane są przechowywane na dwóch dyskach.
Wszelkie operacje zapisu czy odczytu odbywają się na obu dyskach. Uszkodzenie jednego z
nich sprawia, że serwer pracuje dalej, wykorzystując nieuszkodzony dysk.
- duplexing (podwojone dyski) - mechanizm bardzo podobny do dysków lustrzanych, z tym że
podwojone zostają kontrolery dyskowe oraz (ewentualnie) zasilacze.
" nazewnictwo woluminów - zalecane jest stosowanie w miarę krótkich nazw woluminów
opisujących treść przechowywanych danych. Przykładem nazwa woluminu APPS dla woluminów
przechowujących aplikacje, czy też USER dla woluminów przeznaczonych dla użytkowników do
przechowywania plików.
" wielkość woluminów - określenie liczby woluminów wiąże się z ustaleniem ich wielkości przy
posiadanych zasobach dyskowych. Możliwe jest wykorzystanie opcji Allow volume quota to
grow, która dynamicznie przypisuje woluminom pamięć aż do pełnej zajętości partycji.
43
Katalogi proponowane do organizacji systemu plików
" Katalogi domowe.
Każdy użytkownik powinien posiadać własny
katalog, w którym może przechowywać dane.
Nazwa takiego katalogu jest często taka sama jak
nazwa loginu użytkownika, co zapewnia
jednorodność i prostotę przy tworzeniu skryptów
logowania.
Zazwyczaj użytkownicy mają pełen dostęp do
swoich katalogów.
" Pliki konfiguracyjne.
W katalogach domowych użytkowników
możemy tworzyć pliki konfiguracyjne zawierające
specyficzne ustawienia dla użytkownika, np.
profil dl ZeWorks, zakładki Netscape, itp.
" Katalogi aplikacji.
Katalogi aplikacji zawierają pliki programów
(exe, bat, com). Żaden użytkownik nie powinien
przechowywać w nim własnych danych.
" Katalogi wspólne.
Tworzymy dla grup użytkowników
którzy mają korzystać ze wspólnych
zasobów.
44
Struktury systemu plikowego
System NetWare podczas instalacji tworzy wolumin
SYS. Ponadto tworzona jest struktura folderów dla
poprawnej pracy systemu. Tworzenie kolejnych woluminów
jest uzależnione od struktury systemu plikowego
wykorzystywanego w danej firmie. Możemy wyróżnić
dwa podstawowe sposoby realizacji dalszej części systemu
plikowego.
" Struktura zawierająca tylko wolumin SYS
" Struktura wielowoluminowa
45
Struktura zawierająca tylko wolumin SYS
Takie rozwiązanie ma następujące zalety:
" ścieżki dostępu do zasobów (folderów) są krótkie,
" do odwołania się do wszystkich zasobów można wykorzystać
mapowanie za pomocą jednej litery,
" nie ma problemów z podziałem miejsca na określone
woluminy, dzięki czemu nie pojawia się problem z brakiem
miejsca na niektórych woluminach i nadmiarem na innych.
Wady:
" wolumin SYS powinien być zarezerwowany tylko dla zadań
systemu. Należy stosować dodatkowe mechanizmy związane z
ograniczaniem miejsca dla użytkowników, aby pozostała
określona ilość wolnego miejsca dla zadań systemowych (np.
kolejkowanie wydruków, instalacja poprawek do systemu);
" użytkownicy uzyskują częściowe prawa do woluminu
systemowego, co może umożliwić, w przypadku
nieprawidłowego nadania uprawnień, dostęp do żywotnych
zasobów systemu operacyjnego;
" foldery domowe użytkowników nie powinny być bezpośrednio
w korzeniu woluminu SYS. Może to powodować trudności z
zarządzaniem systemem plikowym przy dużej liczbie
użytkowników.
46
Struktura wielowoluminowa
Zalety rozwiązania:
" możliwość definiowania administratorów do
zarządzania każdym woluminem,
" zasoby systemowe (wolumin SYS) są bardzo dobrze
oddzielone od zasobów aplikacji i folderów roboczych,
" miejsce na woluminie SYS jest wykorzystywane w
sposób efektywny. Liczba plików, która powstaje na nim
jest niewielka, dzięki czemu wolumin jest bardzo
stabilny,
" wydzielenie woluminu systemowego powoduje, że
trudno się pomylić i przydzielić uprawnienia do zasobów
systemowych zwykłemu użytkownikowi.
Wady:
" korzystanie z wielu woluminów przez danego
użytkownika wymaga zarządzania wieloma dyskami
sieciowymi oraz większego nakładu pracy
administratora w celu nadania odpowiednich
uprawnień;
" korzystanie z dostępów do wielu woluminów wymaga
większego nakładu pracy ze strony systemu
operacyjnego, co zwiększa obciążenie serwera.
47
48