Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Logiczne podstawy prawoznawstwa
Piotr A
ukowski
1
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
WYKA
AD 4
nazwa c.d.
2
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
3. ze względu na znaczenie (treść nazwy)
3.1. ze względu na posiadanie znaczenia:
- generalna, to nazwa mająca znaczenie. Jest ona przyznawana
przedmiotom/zjawiskom, ze względu na cechy tych przedmiotów/zjawisk (np.  obecna
stolica Polski ,  prawnik ,  adwokat Jan Kowalski ,  kara ). Nazwy generalne mając
znaczenie, mają tym samym treść.
- indywidualna, to nazwa nie posiadająca znaczenia (konieczny komentarz!). Jest ona
przyznawana konkretnemu, poszczególnemu przedmiotowi, bez względu na cechy
tego przedmiotu (np.  Warszawa )
Treścią nazwy generalnej (konotacją, znaczeniem nazwy) jest taki zespół cech, \
e
ka\
dy desygnat tej nazwy musi posiadać wszystkie te cechy jednocześnie.
Konieczny komentarz:
c& Nazwa indywidualna jest nadawana bez względu na znaczenie, ale raz nadana, skoro jest trafnie
rozumiana, funkcjonuje jako generalna. W przeciwnym razie, nie rozumielibyśmy wypowiedzi kogoś
mówiącego o Zeusie, czy o Warszawie.
c& Chyba, \
e przyjmiemy, \
e ka\
da nazwa indywidualna jedynie wskazuje (oznacza) obiekt w sposób
nie pociągający za sobą informowania nas o takich czy innych cechach.
3
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Konstytutywny dla danej nazwy zespół cech, to taki zespół cech, który wystarcza do
zgodnego z prawdą stwierdzenia, czy dany obiekt jest desygnatem tej nazwy czy nie
jest.
Ka\
da cecha, spoza konstytutywnego dla danej nazwy zespołu cech, przysługująca
ka\
demu desygnatowi tej nazwy jest cechą konsekutywną.
4
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Uwaga 1. podział cech na te, tworzące konstytutywny zespół oraz konsekutywne ma
charakter względny, zale\
y od punktu widzenia u\
ytkownika języka, jego upodobania,
wiedzy, itp.
Przykład
Nazwa  człowiek :
Podejście pierwsze. Konstytutywny dla nazwy  człowiek zespół cech, to: bycie
zwierzęciem oraz rozumność (Arystoteles). Z tego punktu widzenia, dwuno\
ność i
nieopierzoność, to cechy konsekutywne.
Podejście drugie. Konstytutywny dla nazwy  człowiek zespół cech, to: bycie
zwierzęciem, dwuno\
nym i nieopierzonym (Platon). Z tego punktu widzenia,
rozumność to cecha konsekutywna.
5
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Uwaga 2. Im bogatsza w cechy istotne treść nazwy, tym wę\
szy jest jej zakres.
Przykład 1:
 Przestępstwem jest ka\
dy czyn ludzki, obiektywnie szkodliwy dla układu stosunków
społecznych, subiektywnie zawiniony, który jako taki jest przez ustawę karną
zabroniony .
Jeśli teraz, wzbogacimy tę treść o takie cechy jak  czyn ten skierowany jest przeciwko
państwu lub  czyn ten jest skierowany przeciwko organom państwa , to następuje
zawę\
enie zakresu definiowanego wyra\
enia. Zakres nowej nazwy jest podzbiorem
zakresu nazwy  przestępstwo . Jest to przykład nadrzędności/podrzędności jednego
zakresu wobec drugiego odpowiednich dwóch nazw. (patrz dalsza część wykładu)
Przykład 2:
stopniowe poszerzanie nazwy
((((marynarka) w zielona kratę) z metalowymi guzikami) wyprodukowana w Chinach)
6
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Uwaga 3. Argumentacja paradoksu stosu pokazuje, \
e nie istnieją pojęcia (znaczenia,
konotacje) nazw języka naturalnego. Zatem, mówienie np. o pojęciu człowieka, czy o
pojęciu krzesła jest zwykłym nadu\
yciem. Aby uratować mo\
liwość mówienia o
znaczeniu nazw języka naturalnego, mo\
na przyjąć, \
e znaczenie nazwy, to sposób
posługiwania się tą nazwą przez ludzi. Wówczas, tylko konotacja (pojęcie) jako treść
nazwy, a więc obiektywna własność wszystkich i tylko tych przedmiotów, które są
desygnatami tej nazwy nie istnieje. Wydaje się, i\
lepiej jest jednak przyjąć, \
e
znaczenie nazwy nieostrej te\
nie istnieje, a to co istnieje to jakiś, bli\
ej nieokreślony
sposób jej rozumienia, umo\
liwiający bardziej lub mniej trafne jej u\
ycie. Nieostrość
jest bowiem uwa\
ana za wadliwość znaczenia.*
*
Innego zdania jest J.L.Austin. Uwa\
a on bowiem, \
e nieostrość jest zaletą języka
naturalnego, gdy\
dzięki niej mo\
emy z konieczności ubogie słownictwo stosować do
opisania przebogatej rzeczywistości.
7
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Uwaga 4. Poniewa\
w dalszej części klasyfikacji rozwa\
ane są nazwy mające
znaczenie, wszystkie poni\
sze analizy dotyczą wyłącznie nazw generalnych.
8
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Uwaga 5 (sarkastyczna). Poniewa\
uwzględnienie zjawiska nieostrości uniemo\
liwia
snucie niektórych (czyt. większości) semiotycznych rozwa\
ań, zastosujemy metodę
sprawdzoną i masowo stosowaną na gruncie filozofii, czyli udawanie, \
e zjawiska
nieostrości nie ma ;-)
Będziemy więc udawali, \
e nazwy języka naturalnego, takie jak  człowiek ,  krzesło
itd. mają określone, precyzyjne znaczenie, a więc ich ekstensje pozytywne i negatywne
są zbiorami w sensie matematyki klasycznej.
Wstyd!
9
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
3.1.1. ze względu na rodzaj korelatu semantycznego (rolę znaczeniową, supozycję):
- nazwa w supozycji prostej jest znakiem dla ka\
dego swojego desygnatu
- nazwa w supozycji formalnej jest znakiem dla klasy jaką tworzą jej desygnaty (nazwa
pojmowana abstrakcyjnie)
- nazwa w supozycji materialnej jest znakiem dla samej siebie występującej, albo w
postaci napisu, albo dz
więku.
Przykład
Nazwa  adwokat w trzech kolejnych zdaniach występuje odpowiednio w supozycji
prostej, formalnej i materialnej:
1. Przebiegły adwokat wygrał sprawę, która w powszechnym mniemaniu uchodziła za
 z góry przegraną.
2. Adwokat jest niezbędnym elementem wymiaru sprawiedliwości w systemie
demokratycznym.
3. Dwoma najsłabiej widocznymi na wydruku wyra\
eniami były  adwokat oraz  lub
czasopisma .
10
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
3.1.2. ze względu na ilość znaczeń:
- jednoznaczna, to nazwa która ma jedno znaczenie. Np.  kwadrat (czy na pewno?).
- wieloznaczna, to nazwa która ma więcej ni\
jedno znaczenie - prawie (?) ka\
da
nazwa języka naturalnego.
11
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Wszystkie nazwy są wieloznaczne, zwłaszcza w oderwaniu od kontekstu.
W  Mistrzu i Małgorzacie Bułhakowa, Piłat wznosi toast za pokój w Imperium
Rzymskim. Czym jest więc pokój? Mo\
e pokój bywa stanem dominacji jednego
narodu nad drugim?
Najwyraz
niej, znaczenie słów zale\
y tak\
e od sposobu ich pojmowania przez
u\
ytkownika i od sposobu interpretowania przez niego rzeczywistości.
Szczególnie wieloznacznymi są:  mo\
e i  być/jest .
12
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Błąd wieloznaczności polega na rozumieniu danej nazwy w co najmniej dwóch
znaczeniach podczas, gdy powinna ona być rozumiana w jednym znaczeniu. Błąd ten
występuje najczęściej wówczas, gdy jakaś wieloznaczna nazwa jest u\
ywana w
kontekście, czyli w sposób, który nie precyzuje jej znaczenia.
13
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
PARADOKS WSZECHMOCNEGO BOGA
Bóg jest istotą wszechmocną. Zatem Bóg mo\
e uczynić wszystko co tylko jest
logicznie mo\
liwe (czyli niesprzeczne), a więc w szczególności mo\
e uczynić coś
złego. Bóg jest istotą nieskończenie dobrą, więc nie mo\
e uczynić niczego złego.
Mamy zatem sprzeczność. Jest bowiem coś co zarazem Bóg mo\
e uczynić i czego nie
mo\
e uczynić. Tym czymś jest grzech.
14
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
PARADOKS NAS SAMYCH
Czy my mo\
emy zabić kogoś kogo bardzo kochamy?
Osoba którą kochamy nie jest w naszym towarzystwie czujna (nie chroni się przed
nami, nie obserwuje nas, niekiedy nawet w kuchni pełnej no\
y staje do nas tyłem, itd.),
mo\
emy więc ją zabić. Jednocześnie, nie mo\
emy jej zabić, bo ją kochamy. Zatem,
jednocześnie mo\
emy i nie mo\
emy dokonać zbrodni.
15
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
PARADOKS PROTAGORASA
 Sofista grecki Protagoras miał ucznia nazwiskiem Euathlos, którego kształcił w
sztuce prawniczej. Między uczniem a nauczycielem stanęła umowa, mocą której obaj
zgodzili się na to, i\
Euathlos zapłaci Protagorasowi za naukę, jednak pod tym dopiero
warunkiem, \
e Euathlos wygra pierwszy swój proces sądowy. Nauka się skończyła,
Euathlos jednak nie myślał jeść z niej chleba i nie przyjmował \
adnego procesu.
Trwało to dość długo, a\
się Protagorasowi cierpliwość wyczerpała i zaskar\
ył
Euathlosa do sądu o zapłatę. Stanąwszy przed trybunałem tak uzasadniał Protagoras
swą pretensję: albo Euathlos ten proces, który jest jego pierwszym procesem, wygra
albo przegra. Jeśli go wygra, to winien mi zapłacić na mocy umowy, która zobowiązuje
go do zapłaty, jeśli swój pierwszy proces wygra. Jeśli go zaś przegra, to winien mi
zapłacić na mocy wyroku sądowego. Ale Euathlos pojętnym musiał być uczniem, bo
odpowiedział Protagorasowi następującą repliką albo ja, Euathlos, proces wygram
albo przegram. Jeśli go wygram, to znaczy, i\
wyrok sądowy uwolni mnie od
obowiązku zapłaty, jeśli przegram, to wobec umowy, która zobowiązywała mnie do
zapłaty tylko w wypadku, gdybym mój pierwszy proces wygrał, od obowiązku zapłaty
będę wolny.
16
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
PARADOKS ELEKTRY
Z powodów oczywistych twierdzimy, \
e Elektra wie, \
e Orestes jest jej bratem. Ale
Orestes stoi przed Elektrą zasłonięty. Elektra nie wie, \
e ów zasłonięty człowiek jest
jej bratem, a przecie\
to jest Orestes, więc wnioskujemy, i\
Elektra nie wie, \
e Orestes
jest jej bratem. A więc - wie to, czego nie wie.
PARADOKS PIJAKA
Kto pije, ten śpi; kto śpi, nie grzeszy; kto nie grzeszy, jest święty; zatem: kto pije, jest
święty.
PARADOKS ZA
ODZIEJA
Skoro \
aden złodziej nie chce brać niczego, co jest złe, to pragnie tylko rzeczy dobrych
- a kto pragnie tylko rzeczy dobrych, jest dobry; zatem ka\
dy złodziej jest dobry.
PARADOKS ADWOKATA
Ka\
dy, kto pomaga przestępcom, sam jest przestępcą.
Ka\
dy adwokat pomaga przestępcom.
Zatem, ka\
dy adwokat jest przestępcą.
17
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
PARADOKS ELEKTRY
1. Z powodów oczywistych twierdzimy, \
e Elektra wie z1, \
e Orestes jest jej bratem.
2. Ale Orestes stoi przed Elektrą zasłonięty.
3. Elektra nie wie z2, \
e ów zasłonięty człowiek jest jej bratem, a przecie\
to jest
Orestes, więc wnioskujemy, i\

w. Elektra nie wie z2, \
e Orestes jest jej bratem. A więc - wie z1 to, czego nie wie z2.
Innymi słowy, Elektra wie kto jest jej bratem, choć w tej chwili w danej osobie nie potrafi rozpoznać brata.
PARADOKS PIJAKA
1. Kto pije, ten śpi;
2. kto śpi, nie grzeszy z1;
3. kto nie grzeszy z2, jest święty;
zatem:
w. kto pije, jest święty.
18
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
PARADOKS ZA
ODZIEJA
1. Skoro \
aden złodziej nie chce brać niczego, co jest złe, to pragnie tylko rzeczy
dobrychz1- a
2. kto pragnie tylko rzeczy dobrych z2, jest dobry;
zatem
w. ka\
dy złodziej jest dobry.
PARADOKS ADWOKATA
1. Ka\
dy, kto pomaga przestępcom z1, sam jest przestępcą.
2. Ka\
dy adwokat pomaga przestępcom z2.
Zatem,
w. ka\
dy adwokat jest przestępcą.
19
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Błąd ekwiwokacji (fallacia aequivocationis) ma miejsce wówczas, gdy spełnione są
jednocześnie trzy warunki:
1. pewien kluczowy dla wnioskowania termin występuje w co najmniej dwóch
przesłankach;
2. wszystkie przesłanki są jednocześnie prawdziwe tylko wtedy, gdy termin ten
w przynajmniej dwóch z przesłanek w których występuje ma ró\
ne (i
odpowiednie!) znaczenie;
3. wnioskowanie jest poprawne tylko wtedy, gdy termin ten w ka\
dej
przesłance w której występuje ma to samo (niewa\
ne jakie) znaczenie.*
*
Które rozumowanie jest poprawne,
1.  Jeśli (A B) i (B C), to (A C) czy 2.  Jeśli (A B1) i (B2 C), to (A C) ?
W istocie, rozumowanie drugie ma postać:  Jeśli (A B) i (D C), to (A C) .
20
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Problem do rozwiązania w domu:
Pani Wiśniewska chciałaby być \
oną pana Kowalskiego. Ale \
ona pana Kowalskiego
ma łupie\
. Więc pani Wiśniewska chciałaby mieć łupie\
.
:&
21
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
3.1.3. ze względu na intencję znaczeniową:
- o intencji pustej, to nazwa, dla której wykluczone jest (na mocy znaczenia słów, lub
zasad logiki), aby posiadała desygnat. Np.  \
onaty kawaler ,  bezdzietna matka ,
 drewniane \
elazo ,  kwadratowe koło .  Nazwa o intencji pustej oraz  nazwa
sprzeczna to nazwy równozakresowe.
- o intencji jednostkowej, to nazwa która ma się odnosić do indywiduum, bez względu
na to, czy ono istnieje czy nie. Np.  Zeus (przy pewnym swym znaczeniu),
 Warszawa (przy pewnym swym znaczeniu).
- o intencji ogólnej, to nazwa która nie jest ani nazwą o intencji jednostkowej, ani
nazwą o intencji pustej. Np.  krasnoludek ,  Warszawa (przy pewnym swym
znaczeniu).
Jeśli mówimy o intencji znaczeniowej, to de facto mówimy o znaczeniu. Zatem,
wykorzystane w przykładzie słowo  Zeus nie jest pozbawione znaczenia, lecz
funkcjonuje jako nazwa generalna  najwa\
niejszy z bogów w mitologii staro\
ytnej
Grecji . Stąd zwrot  przy pewnym swym znaczeniu . Nazwa indywidualna jest
nadawana bez względu na znaczenie, ale raz nadana, skoro jest trafnie rozumiana,
funkcjonuje jako generalna. W przeciwnym razie, nie rozumielibyśmy wypowiedzi
kogoś mówiącego o Zeusie, czy o Warszawie. (patrz wcześniejszy  Konieczny komentarz )
22
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
3.1.4. ze względu na rozpoznawalność znaczenia:
- wyraz
na, to nazwa, dla której istnieje definicja zupełna, czyli definicja podająca
warunek konieczny i wystarczający na stosowanie definiowanej nazwy.
 nazwa ostra oraz  nazwa wyraz
na , to nazwy równozakresowe.
- niewyraz
na, to nazwa, która nie jest wyraz
na (dla której nie istnieje definicja
zupełna).
Oczywiście, wobec wcześniejszego stwierdzenia:  nazwa nieostra oraz  nazwa
niewyraz
na , to nazwy równozakresowe.
Uwaga:
To samo zjawisko jest przez nas ró\
nie nazwane, w zale\
ności od tego jak na nie patrzymy, z
jakiego punktu widzenia je rozwa\
amy:
- Jeśli patrzymy na nie z punktu widzenia oznaczania, a więc przez pryzmat desygnatów,
nazwiemy je nieostrością.
- Jeśli patrzymy na nie z punktu widzenia konotacji, a więc przez pryzmat znaczenia, nazwiemy
je niewyraz
nością.
23
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Definicja zupełna wyra\
enia A przy wykorzystaniu kryteriów K ma postać:
"x (A(x) "! K(x))
K jest warunkiem wystarczającym (dostatecznym) zajścia A, jeśli zajście K pociąga za
sobą zajście A:
"x (K(x) A(x))
Przykład. Warunkiem wystarczającym wyłączenia sędziego ze sprawy (A) jest to, \
e pozostaje
on w stosunku pokrewieństwa z jedną ze stron w tej sprawie (K).
K jest warunkiem koniecznym zajścia A, jeśli z faktu, i\
zaszło A wynika, \
e zaszło K
(tzn. nie mo\
e być tak, aby zaszło A i nie zaszło K)*:
"x (A(x) K(x))
Przykład. Warunkiem koniecznym wymierzenia komuś kary pozbawienia wolności (A) jest
uznanie go za winnego popełnienia przestępstwa (K).
*
Pamiętajmy, \
e
nie jest mo\
liwe P = konieczne nie-P.
W szczególności więc,
nie jest mo\
liwe A i nie-K = konieczne jest, \
e jeśli A to K.
24
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Definicja niezupełna (częściowa, cząstkowa, warunkowa) ma postać:
"x (K1(x) A(x))
"x (K2(x) ŹA(x))
Ź"x (K1(x) (" K2(x))
K1 jest tu warunkiem wystarczającym zajścia A
ŹK2 jest tu warunkiem koniecznym zajścia A [ (K2(x) ŹA(x)) "! (A(x) ŹK2(x)) ]
Nale\
y jednak pamiętać, \
e w przypadku nazw nieostrych (niewyraz
nych) nie mo\
na
podać nawet kryteriów częściowych, ani K1, ani K2. Mo\
liwe do sformułowania
kryteria częściowe nie prowadzą bowiem, ani do określenia A, ani nie-A. Umo\
liwiają
jedynie wyjaśnienie nazwy A przy pomocy jakichś kolekcji W i Z (często będących
tak\
e zbiorami rozmytymi) będących podzbiorami, odpowiednio, ekstensji pozytywnej
i negatywnej nazwy A. Ka\
de takie kryterium jest arbitralne.
25
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Przykład na definicję zupełną i niezupełną
Istnieje definicja zupełna nazwy  kwadrat i nie istnieje definicja zupełna nazwy
 krzesło :
" Figura płaska a jest kwadratem wtedy i tylko wtedy, gdy a jest czworobokiem o
wszystkich kątach prostych i wszystkich bokach równych.
" Przedmiot a jest krzesłem wtedy i tylko wtedy, gdy jest meblem słu\
ącym do
siedzenia, ma oparcie, nogi,... (= K1), nie jest fotelem, ani stołkiem barowym,... (=
ŹK2).
Krzesło mo\
na zdefiniować jedynie częściowo (tzw. definicja częściowa, cząstkowa,
niezupełna) wskazując dwa rodzaje przypadków: jedne z ekstensji pozytywnej (jest
meblem słu\
ącym do siedzenia, mającym oparcie i nogi) oraz drugie z negatywnej (nie
jest fotelem, stołkiem barowym); nieostrej nazwy  krzesło . Oczywiście, nie potrafimy
podać, ani warunku K1, ani K2 (patrz wielokropek dwukrotnie zastosowany w
definicji).
26
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
3.1.5. ze względu na zmienność znaczenia:
- okazjonalna, to nazwa której znaczenie zale\
y od kontekstu wypowiedzi. Mo\
e to
być kontekst miejsca, czasu, osoby, rzeczy.
- o stałym znaczeniu, to nazwa która nie jest okazjonalna.
Przykład
Wyra\
eniami okazjonalnymi, których znaczenie zale\
y od kontekstu miejsca są:
 tam ,  tutaj ,  za tamtą ścianą ,  przede mną ,  nad tamtym drzewem .
Wyra\
eniami okazjonalnymi, których znaczenie zale\
y od kontekstu czasu są:
 wczoraj ,  dzisiaj ,  rok temu ,  za dwa lata ,  wtedy .
Wyra\
eniami okazjonalnymi, których znaczenie zale\
y od kontekstu osoby są:  ja ,
 oni ,  moi przyjaciele ,  jego wspólnik .
Wyra\
eniami okazjonalnymi, których znaczenie zale\
y od kontekstu rzeczy są:  to ,
 tamto ,  ta ksią\
ka .
27
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Poza wieloznacznością, nieostrością i okazjonalnością mamy do czynienia z
ogólnością, czyli ró\
norodnością występującą w ramach jednego znaczenia. Znaczenie
wyra\
enia określa swoisty rodzaj, w ramach którego mogą istnieć ró\
ne gatunki pod
niego podpadające.
Ogólność nazwy  drzewo polega właśnie na tym, i\
wyznacza rodzaj, który realizuje
się w postaci ró\
nych, konkretnych gatunków. Jest jedno znaczenie drzewa, ale są
ró\
ne gatunki drzew: klon, jesion, dąb, lipa, świerk, itd.
28
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Zjawisko ogólności znaczenia jest wykorzystywane w zabiegach erystycznych,
polegających na stosowaniu nazwy cechującej się ogólnością znaczenia tak jak gdyby
jej znaczenie miało jedną zaledwie realizację. Przy czym, manipulator wybiera tę
realizację, która jest mu wygodna, przemilczając lub wręcz zwalczając inne.
Przykład
Rozwa\
my nazwę  zdrajca .
Teza erystyczna: Pułkownik Kukliński zasługuje na potępienie, gdy\
1. jest zdrajcą, a ka\
da
zdrada jest czynem złym, 2. zło\
ył przysięgę, której nie dotrzymał.
Ad.1. Jest tu przemilczana ogólność znaczenia słowa  zdrada - unika się kwestii, kogo on zdradził. A
przecie\
istnieje wielość znaczeń słowa  zdrajca .
- Czy być zdrajcą, to z
le, czy dobrze?
- To zale\
y, kogo (co) zdradzamy. Czy zdradzamy ojczyznę? Czy zdradzamy okupanta, któremu
słu\
yliśmy? Czy zdradzamy organizację przestępczą? Czy mo\
e zdradzamy misia, z którym przez lata
spaliśmy?
- A co jeśli zdradzamy zdrajców?
- (znów) To zale\
y, czy zdradzamy zdrajców ojczyzny, czy zdradzamy zdrajców organizacji
przestępczej. Itd. Oczywiście, nie ka\
da zdrada jest czynem złym.
Ad.2. Jest tu przemilczana ogólność znaczenia słowa  przysięga . Czy ka\
dej przysięgi powinniśmy
dotrzymać, aby być ludz
mi zasługującymi na szacunek? Np.  Przysięgam, \
e Cię zabiję ,
 Przysięgam, \
e na egzaminie z logiki obleję wszystkich studentów pierwszego roku :&
29
Piotr A
ukowski, Wykład dla studentów prawa
Przykład
Nazwa  dziecko jest wieloznaczna, gdy\
mo\
e oznaczać człowieka w odpowiednio
młodym wieku, jak równie\
potomka.
Nazwa  dziecko przy pewnym, ustalonym znaczeniu jest nieostra, gdy\
istnieją
obiekty, które nie nale\
ą, ani do ekstensji pozytywnej, ani negatywnej tej nazwy.
Nazwa  dziecko przy pewnym, ustalonym znaczeniu jest ogólna, gdy\
mo\
e oznaczać,
zarówno dziewczynkę, jak i chłopca.
30