y
ródła prawa wspólnotowego
" Wspólnotowe prawo pierwotne
 traktaty zało\
ycielskie
 traktaty uzupełniające i zmieniające traktaty
zało\
ycielskie
" Wspólnotowe prawo wtórne
" Wspólnotowe prawo wtórne
 rozporządzenia
 dyrektywy
 decyzje
 zalecenia i opinie (soft law)
1
Prawo europejskie
Pierwszeństwo norm prawa wspólnotowego
ETS Costa-ENEL (sprawa 6/64):
włoski prawnik F. Costa mając zaległości w zapłacie rachunków za energię
elektryczną, kwestionował wa\
ność ustawy krajowej, na mocy której
znacjonalizowano dystrybutora energii elektrycznej
 Prawo wywodzące się z Traktatu, niezale\
ne z
ródło prawa,
z uwagi na swą szczególną i oryginalną naturę nie mo\
e
z uwagi na swą szczególną i oryginalną naturę nie mo\
e
mieć ni\
szej rangi ni\
krajowe przepisy prawne (& ).
Pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed prawem
krajowym odnosi się równie\
do norm konstytucji praw
członkowskich oraz umów międzynarodowych zawartych
po przystąpieniu do WE
2
Prawo europejskie
Skutek bezpośredni prawa wspólnotowego
ETS van Gend & Loos (sprawa 26/62):
 Niezale\
nie od ustawodawstw państw członkowskich,
prawo wspólnotowe nie tylko nakłada zobowiązania na
jednostki, lecz tak\
e ma na celu przyznanie im praw, które
stają się częścią ich dziedzictwa prawnego. Prawa te
powstają nie tylko wtedy, gdy są wprost przyznane przez
Traktat, lecz równie\
z uwagi na zobowiązania, które on
Traktat, lecz równie\
z uwagi na zobowiązania, które on
nakłada na jednostki, jak równie\
na państwa członkowskie i
instytucje Wspólnoty w jasno zdefiniowany sposób.
Przepis musi być bezwarunkowy, jasny, precyzyjny oraz
nie mo\
e wymagać implementacji na poziomie
wspólnotowym i krajowym.
3
Prawo europejskie
Europejski Trybunał Sprawiedliwości
" siedziba: Luksemburg
"  czuwa nad poszanowaniem prawa w wykładni i
stosowaniu Traktatu
" harmonizacja opodatkowania bezpośredniego  tylnymi
drzwiami
drzwiami
" wnioski o wydanie orzeczeń wstępnych
 WSA mo\
e wnieść
 NSA musi wnieść, chyba \
e ETS ju\
wcześniej
wypowiadał się w innej sprawie na pytanie identyczne
lub dotyczące tej samej kwestii prawnej, a tak\
e
przepis wspólnotowy jest jasny
4
Prawo europejskie
Wtórne prawo wspólnotowe
" Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wią\
e w całości i jest
bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach
członkowskich (np. taryfa celna).
" Dyrektywa wią\
e ka\
de państwo członkowskie, do którego
jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być
osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę
osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę
wyboru formy i środków.
" Decyzja wią\
e w całości adresatów, do których jest
kierowana.
" Zalecenia i opinie nie mają mocy wią\
ącej.
5
Prawo europejskie
Dyrektywy
Przykłady:
" w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego
zastosowanie w przypadku łączenia, podziałów, wnoszenia aktywów
i wymiany udziałów dotyczących spółek ró\
nych państw
członkowskich (90/434/EWG)
" w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego w
przypadku spółek dominujących i spółek zale\
nych ró\
nych Państw
przypadku spółek dominujących i spółek zale\
nych ró\
nych Państw
Członkowskich (90/435/EWG)
" w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w związku z
korektą zysków przedsiębiorstw powiązanych (90/436/EWG)
" w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie
wypłacanych odsetek (48/2003/EG)
" w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do
odsetek oraz nale\
ności licencyjnych między powiązanymi spółkami
ró\
nych Państw Członkowskich (49/2003/EG)
6
Prawo europejskie
Wybrane normy pierwotnego prawa wspólnotowego
" Zakaz dyskryminacji (bezpośredniej i pośredniej)
" Swobody przepływu
- towarów
- osób
- usług
- kapitału i płatności
- kapitału i płatności
" Przyznawanie pomocy przez państwa członkowskie
" Harmonizacja w zakresie podatków pośrednich
" Harmonizacja w zakresie podatków bezpośrednich
" Zobowiązanie do eliminacji podwójnego opodatkowania
7
Prawo europejskie
Podstawowe swobody
Wprawdzie:
sfera podatków bezpośrednich nie stanowi
kompetencji Wspólnoty
jednak:
 Państwa Członkowskie są zobowiązane
wykonywać pozostawione im uprawnienia (...) z
poszanowaniem prawa wspólnotowego...
(Hughes de Lasteyrie du Saillant, pkt 44)
8
Prawo europejskie
Dyskryminacja oraz ograniczenia swobód
" Dyskryminacja:
efekt odmiennego traktowania podmiotów, o ile takie odmienne
traktowanie nie jest usprawiedliwione zró\
nicowaniem sytuacji,
w jakich te podmioty się znajdują
porównywalność sytuacji !
" Ograniczenia: niedyskryminujący przepis utrudnia korzystanie
ze swobód
Np. sprawa Cassis de Dijon (za sprzeczne z zasadą wolnego przepływu
towarów uznane zostało prawo niemieckie, zgodnie z którym tylko likiery
owocowe o zawartości alkoholu przekraczającej 25% mogły być sprzedawane
na terenie Niemiec)
9
Prawo europejskie
Formy dyskryminacji
" jawna (bezpośrednia): ze względu na obywatelstwo
(przynale\
ność państwową)
" ukryta (pośrednia): np. ze względu na: miejsce
zamieszkania, pobyt, siedzibę, etc.
zamieszkania, pobyt, siedzibę, etc.
Sotgiu (sprawa 152/73):  Reguły dotyczące równości
traktowania (& ) zakazują nie tylko jawnej dyskryminacji ze
względu na obywatelstwo, ale równie\
ukrytych form
dyskryminacji, które poprzez zastosowanie innych kryteriów
ró\
nicowania prowadza faktycznie do tego samego rezultatu
10
Prawo europejskie
Zmiana podejścia ETS
odejście od wykładni zakładającej zakaz dyskryminacji na
rzecz interpretacji w świetle ograniczeń w korzystaniu ze
swobód rynku wewnętrznego
ETS bada mo\
liwość usprawiedliwienia środka krajowego
 im większe są ró\
nice pomiędzy sytuacjami podatników, tym
większe ró\
nice w ich traktowaniu mogą być usprawiedliwione
11
Prawo europejskie
Schemat badania
1. Relewantność swobód podstawowych
a) transgraniczny stan faktyczny
b) odniesienie do rynku wewnętrznego (wyjątek: swoboda
przepływu kapitału)
2. Ograniczenie swobód
2. Ograniczenie swobód
3. Okoliczności usprawiedliwiające
a) zawarte w klauzulach TWE oraz w orzecznictwie ETS
b) test proporcjonalności
12
Prawo europejskie
Schemat badania
" względy powoływane jako usprawiedliwienie ró\
nego
traktowania muszą mieć pozagospodarczy charakter
" okoliczności usprawiedliwiające podlegają ścisłej wykładni
" zgodność z zasadą proporcjonalności
" uzasadnienie względami konieczności
" uzasadnienie względami konieczności
" cię\
ar dowodu cią\
y na państwie członkowskim
13
Prawo europejskie
Schemat badania
Okoliczności usprawiedliwiające
" spójność systemu podatkowego
" przeciwdziałanie unikaniu lub uchylaniu się od opodatkowania
" efektywność nadzoru podatkowego
" względy porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego
Nieprzyznanie ulgi podatkowej podatnikom, którzy opłacali
składki ubezpieczeniowe na rzecz obcych towarzystw
emerytalnych, jest rekompensowane przez zwolnienie z
podatku wypłacanych póz
niej świadczeń emerytalnych.
sprawa Bachmann (C 204/90)
14
Prawo europejskie
Schemat badania
Okoliczności usprawiedliwiające
" spójność systemu podatkowego
" przeciwdziałanie unikaniu lub uchylaniu się od
opodatkowania
" efektywność nadzoru podatkowego
" względy porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego
nie wystarcza sama ucieczka z danej jurysdykcji  wymagany
jest zamiar przeciwdziałania nadu\
yciu prawa
sprawa ICI (C-264/96), Metallgesellschaft/Hoechst (C-
397,410/98)
15
Prawo europejskie
Schemat badania
Okoliczności usprawiedliwiające
" spójność systemu podatkowego
" przeciwdziałanie unikaniu lub uchylaniu się od opodatkowania
" efektywność nadzoru podatkowego
" względy porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego
problemy z ustaleniem zysku nie usprawiedliwiają ingerencji w
swobody rynku wewnętrznego
sprawa Futura-Singer (C-250/95)
16
Prawo europejskie
Schemat badania
Okoliczności usprawiedliwiające
" spójność systemu podatkowego
" przeciwdziałanie unikaniu lub uchylaniu się od opodatkowania
" efektywność nadzoru podatkowego
" względy porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego
(interes ogólny)
Państwa członkowskie mogą powoływać się na względy
interesu ogólnego w celu uniemo\
liwienia obcym
przedsiębiorcom wejścia na swoje terytorium czy te\

prowadzenia tam działalności gospodarczej.
sprawa Sotgiu (152/73)
17
Prawo europejskie
Schemat badania
Nie stanowią okoliczności usprawiedliwiających m.in. :
" zachęty inwestycyjne dla rezydentów
" przeciwdziałanie utracie wpływów podatkowych
" kompensata korzyści
" trudności administracyjne
" brak harmonizacji prawa podatkowego
" lex imperfecta umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
" zasada terytorialności
18
Prawo europejskie
Schemat badania
Nawet je\
eli zachodzi okoliczność usprawiedliwiająca,
nale\
y badać zgodność z zasadą proporcjonalności:
" czy dany środek jest adekwatny do zało\
onego celu
" czy dany środek jest proporcjonalny do zało\
onego celu
" czy jest konieczny, tj. czy nie są dostępnie inne mniej
" czy jest konieczny, tj. czy nie są dostępnie inne mniej
restrykcyjne środki
19
Prawo europejskie