Pytania do referatu " System wartości społeczeństwa polskiego" (Stefan Nowak "O Polsce i o Polakach")

1. Co należy wziąć pod uwagę definiując system wartości?

Najważniejsze są dwa aspekty- przede wszystkim co jest dla ludzi najważniejsze, a co jest mniej ważne i jakie stany lub sytuacje ludzie uważają
za właściwe dla danej rzeczy.

2. Co jest najważniejsze dla Polaka?

Najważniejszy dla Polaka jest on sam. Jest tak na całym świecie. Liczą się jego potrzeby, aspiracje, zapewnienie godnego bytu.

3. Co stoi na drugim miejscu?

Na drugim miejscu stoi rodzina. Można ją uważać za rodzaj rozszerzonej osobowości jednostki.
Potrzeby ludzi skupiają się więc na nim i jego rodzinie. Dbamy przede wszystkim o zdrowie i ekonomiczne warunki życia.

4. Dlaczego na trzecim miejscu są przyjaciele?

Polacy są narodem z głęboką potrzebą aprobaty społecznej. Przyjaciel jest dla nas osobą, do której możemy się zwrócić w każdej sytuacji, służy on radą i pomocą. Działa to w obie strony.

5. Jak Polacy postrzegają państwo?

Polacy postrzegają państwo jako zbiór instytucji. Traktujemy je instrumentalnie.

6. Dlaczego społeczeństwo dzieli się na "my" i "oni"?

Osoba zajmująca podrzędne stanowisko w instytucji nie utożsamia się z nią. Wykonuje swoje obowiązki i nie czuje, że należy do instytucji, że ma dla niej znaczenie. Osoba, która piastuje stanowisko kierownicze czuje, że jest integralną częścią instytucji, zdaje sobie sprawę, że jej praca wpływa na całość firmy i jest dla niej ważna. Ludzie, którzy zajmują wyższe stanowiska, a co za tym idzie- otrzymujący większe wynagrodzenie, określani są przez pracowników jako "oni". Pracownicy to "my".

7. Jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać awans społeczny i zawodowy?

Polacy uważają, że najważniejsze jest wykształcenie. Zapewnia ono dobrą pracę. Jeśli wykonujemy ją rzetelnie i stale podnosimy nasze kwalifikacje to owocem tego staje się awans.

8. Od czego zależy jakość prestiżu w społeczeństwie?

Zależy ona od różnych atrubutów społecznych jednostek i grup. Przykład- nauczyciele- dobrze wykształceni ludzie, jednak mało zarabiają. Zawód ten
jest podziwiany ale jednocześnie, ze względu na niskie dochody, nie jest to atrakcyjna grupa.
Właściciel willi i mercedesa ma niski prestiż w społeczeństwie, jednak w swoim środowisku cieszy sie specyficznym rodzajem prestiżu.

9. Co zajmuje najważniejsze miejsce w systemie społecznym?

Najbardziej w systemie społecznym ceniona jest demokracja i wartości demokratyczne. Ludzie niezależnie od klasy społecznej cenią wolność słowa i chcą mieć wpływ na to, co dzieje się w państwie. Przeważa niechęć do scentralizowanej władzy. Z badań wynika jednak, że nie do końca wiemy co to jest demokracja i jak miałaby ona przebiegać. Jednak wraz ze wzrostem pozycji w społeczeństwie wzrasta świadomość na temat demokracji. Zarówno grupa robotnicza jak i klasa wyższa są zwolennikami demokracji, jednak tylko robotnicy są też zwolennikami egalitaryzmu.

10. Dlaczego klasa wyższa nie jest zwolennikiem wyrównania poborów?

Klasa wyższa popiera idei wyrównania poborów. Silnie postulują równość szans życiowych, ponieważ chcą w ten sposób udowodnić, że dzięki własnej pracy i wykształceniu zajmują swoje stanowiska.

11. Kto to jest "porządny człowiek"?

Porządny człowiek to osoba, która jest dobra dla rodziny, nie pije, nie awanturuje się, można liczyć na jej pomoc w kregu rodziny i przyjaciół, ale w sytuacjach kryzysowych pomoże również szerszej grupie potrzebujących.

12. Dlaczego moralność jest różnie postrzegana w zależności od pozycji społecznej?

Ludzie z niższej klasy społecznej mają gorsze warunki w zaspokajaniu potrzeb, więc kiedy kradną inni mówią o nich, że tylko "biorą" to co jest potrzebne.
Jeśli kradnie osoba z wyższego szczebla, jest ona nazywana złodziejem, a społeczeństwo chce karać takich ludzi.
Postępowanie biedniejszego potraktujemy jako sytuację wyższej konieczności.

13. Kiedy człowiek jest godny?

Człowiek jest godny, jeśli spełnia normy i oczekiwania, które sam sobie ustala, ale są one zaakceptowane przez otoczenie.

14. Jesteśmy narodem tolerującym inne wyznania. Kiedy wiara innych ludzi ma dla nas znaczenie?

Wiara innego człowieka zaczyna mieć znaczenie, kiedy planujemy założyć z nim rodzinę, mieć dzieci, które trzeba wychować w jednej z dwóch religii. Tak więc jesteśmy tolerancyjni dla innych religii do momentu, w którym różnice kulturowe zaczynają mieć wpływ na nasze życie.

15. Dlaczego nasze społeczeństwo można porównać do federacji grup społecznych zjednoczonych we wspólnocie narodowej?

Po zburzeniu u nas dawnych podziałów przez procesy historyczne nie wykształciły się w narodzie do końca struktury aksjologiczne, które byłyby możliwie spójne. Brak między nami powiązań na skalę większą niż grupy pierwotne. Obowiązuje podział na "świat ludzi" i "świat instytucji", podział na "my" i "oni".