pytania egzaminacyjne dr Wach
1) Przedmiot postępowania: dawniej obowiązywała koncepcja materialno-prawna  przedmiotem
procesu jest roszczenie materialne (możność domagania się od drugiego podmiotu pewnego
zachowania siÄ™) Ä…ð wady tej koncepcji (jeÅ›li sÄ…d oddali powództwo, proces byÅ‚ bezprzedmiotowy).
Obecnie koncepcja, że przedmiotem postępowania jest roszczenie procesowe (formalne), czyli
twierdzenie prawne powoda, że przysługuje mu roszczenie materialne.
2) Kasacja: od wydanego przez sÄ…d drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w
przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w
sprawie, strona, Prokurator Generalny lub RPO może wnieść skargę kasacyjną do SN. Jest to
nadzwyczajny środek zaskarżenia. Legitymacja do wniesienia: strony lub interwenient uboczny,
RPO i Prokurator Generalny.
3) Podstawy kasacji: skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach: 1. naruszeniu
prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2. naruszeniu
przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Prokurator Generalny może oprzeć skargę na tych podstawach, jeżeli przez wydanie orzeczenia
doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, a RPO: naruszenia
konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.
4) Apelacja: od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji. Jest to
środek zaskarżenia zwyczajny i odwoławczy.
5) Rodzaje norm: normy procesowe i kompetencyjne = normy formalne. Przeciwieństwo norm
materialnych. Normy procesowe cywilne (ogół norma regulujących właściwość sądów i innych
organów + formy działania tych organów i występujących przed nimi stron i zainteresowanych
osób przy rozpoznawaniu i rozstrzyganiu spraw cywilnych oraz przy przymusowym wykonaniu
orzeczeń). Normy kompetencyjne rozgraniczają właściwość sądów od innych organów oraz
właściwość sądów. (normy jurysdykcyjne określają właściwość sądów polskich).
Podział na normy substancjalne (wyrażające podstawowe założenia sytemu prawnego) i
instrumentalne (techniczno-organizacyjne).
6) Tryb postępowania cywilnego: proces i nieproces, tryby są równorzędne, orzeczenia w obu trybach
mają taką samą moc i skutki. Proces jest starszy, uregulowany całościowo, nieproces  odrębności,
uregulowania szczególne. Art. 13 domniemanie procesu + do nieprocesu odpowiednio stosujemy
przepisy o procesie: wprost (doręczenia, pełnomocnicy, terminy), modyfikacje (orzeczenie,
umorzenie), wcale (współuczestnictwo. Interwencja uboczna, wyrok zaoczny, rygor
natychmiastowej wykonalności)
7) Postępowanie nieprocesowe: tryb postępowania w którym rozpoznawane i załatwiane są sprawy z
zakresu prawa cywilnego i rodzinnego wymienione bezpośrednio w przepisach KPC + pewne inne
sprawy wskazane w ustawach szczegółowych, np. o ubezwłasnowolnienie, o zniesienie
współwłasności, ogłoszenie testamentu. W postępowaniu nieprocesowym nie występuje spór o
prawo.
8) Sprawy należące do nieprocesu: dwustronność (proces, zawsze musi być przeciwnik) a uczestnictwo
(brak sporności w nieprocesie) + istotność społeczna spraw (w nieprocesie większe znaczenie
społeczne, sąd ma funkcję bardziej aktywną).
9) Jakie kategorie spraw zawiera postępowanie nieprocesowe?
- z zakresu prawa osobowego: ubezwłasnowolnienie, uznanie za zmarłego, stwierdzenie zgonu
- prawa rzeczowego: stwierdzenie zasiedzenia, przepadek rzeczy, zniesienie współwłasności,
ustanowienie drogi koniecznej, postępowanie wieczystoksięgowe
- prawa spadkowego: zabezpieczenie spadku, spis inwentarza, przyjmowanie świadczeń o
przyjęciu i odrzuceniu spadku, ogłoszenie testamentu, stwierdzenie nabycia spadku, dział
spadku
- zobowiązań: złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
Agnieszka Szmilewska
- prawo rodzinne i opiekuńcze: podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej
między małżonkami, separacja na zgodny wniosek i zniesienie separacji, pozbawienie,
ograniczenie i przywrócenie władzy rodzicielskiej
- postępowanie rejestrowe
10) Funkcje sądu w postępowaniu nieprocesowym:
ðð Ochrona praw osobistych i majÄ…tkowych, np. ubezwÅ‚asnowolnienie
ðð Ustalanie faktów majÄ…cych znaczenie dla stosunków prawnych, np. uznanie za zmarÅ‚ego
ðð WspółdziaÅ‚anie w ksztaÅ‚towaniu stosunków prawnych, np. przysposobienie
ðð Ustalanie praw i stosunków prawnych, np. stwierdzenie zasiedzenia
ðð Rejestracja zdarzeÅ„ i przyjmowanie oÅ›wiadczeÅ„ rodzÄ…cych skutki prawne, np. prowadzenie
rejestrów KRS
ðð Rozpoznawanie sporów o roszczenia przekazane przez ustawÄ™ do postÄ™powania
nieprocesowego, np. spory o roszczenia między współwłaścicielami
ðð Inne funkcje przekazane przez przepisy szczególne, np. funkcje zwiÄ…zane z wyborem
Prezydenta RP
11) Różnica między postępowaniem procesowym a nieprocesowym: podmioty (strony a uczestnicy),
rola sądu (spór i kontradyktoryjność a ingerencja sądu w nieprocesie), wszczęcie postępowania
(tylko na wniosek, czasem z urzędu), orzeczenie (w procesie merytoryczne to wyroki i nakazy, nie
merytoryczne to postanowienia, w nieprocesie postanowienia merytoryczne i nie), rozprawa (w
procesie zasada, w nieprocesie tylko gdy ustawa tak stanowi), nazewnictwo.
12) Funkcje sądu w postępowaniu procesowym: rozstrzyganie sporu, zasada kontradyktoryjności.
13) Proces (wyrok, rozprawa, strony): zasada 2 stronności, kontradyktoryjność (strony toczą spór, rola sądu
ograniczona), postępowanie wszczynane jest tylko na wniosek, orzeczenie merytoryczne (wyrok
lub nakaz) lub postanowienie w kwestiach nie merytorycznych. Orzeczenie w formie wyroku,
nakazu, postanowienia. ZasadÄ… jest rozprawa.
14) Uczestnik postępowania w nieprocesie: nie ma przeciwstawnych stron, równość uczestników, sąd
może orzec, że coś należy się komuś innemu a nie wnioskodawcy (nie ma związania żądaniem).
Uczestnik jest to osoba zainteresowana, która wez
mie udział w postępowaniu. Zainteresowanym
jest każdy, czyich praw dot. wynik postÄ™powania Ä…ð sÄ…d weryfikuje, czy ktoÅ› jest zainteresowanym
czy nie (sąd oddala wniosek, jeśli oczywisty brak uprawnienia). Czy zainteresowany to
uprawniony? Na ogół tak, niekiedy ustawa ogranicza (tylko niektóre podmioty mogą wszcząć
postępowanie, np. ubezwłasnowolnienie).
15) Postępowanie pomocnicze: postępowanie sądowe przygotowujące, uzupełniające lub zabezpieczające
możność prowadzenia i właściwy tok postępowania głównego. Jest to samodzielne i wyodrębnione
postępowanie, które odbywa się zawsze poza ramami sprawy głównej, choć pozostaje z nią w
związku. Rodzaje: zwolnienie od kosztów, zabezpieczenie dowodów, postępowanie
zabezpieczające, o nadanie klauzuli wykonalności
16) Przesłanki procesowe: okoliczności warunkujące możliwość wszczęcia postępowania, toczenia się i
rozstrzygnięcia co do meritum. Dodatnie (droga sądowa, jurysdykcja krajowa, zdolność sądowa
stron, zdolność procesowa powoda, należyte zastępstwo procesowe) i ujemne (przeszkody
procesowe: res iudicata, zawisłość sporu, zapis na sąd polubowny); bezwzględne i względne.
17) Droga sądowa sensu stricte i sensu largo. W znaczeniu ścisłym czyli w znaczeniu KPC:
postępowanie przed sądami powszechnymi i SN. Sensu largo  obejmuje postępowanie przed
sądami szczególnymi (administracyjnymi i wojskowymi).
18) Prejudycjalność: związanie sądu orzeczeniem innego sądu, np. sądu karnego  dzięki temu chroni się
autorytet wymiaru sprawiedliwości, żeby uniknąć rozbieżności w ocenie prawnej.
19) Wyłączenie sędziego: jedna z gwarancji procesowych mająca zapewnić prawo do bezstronnego sądu
wyrażone w Konstytucji. 2 rodzaje instytucji: iudex inhabilis, wyłączenie z mocy ustawy, którego
Agnieszka Szmilewska
udział w postępowaniu powoduje nieważność (5 sytuacji!!!), iudex suspectus, na wniosek strony
lub sędziego, musi być postanowienie o wyłączeniu, nie ma katalogu, stosunek osobisty.
20) Art. 53ą KPC: odrzucenie ponownego wniosku o wyłączenie sędziego bez składania wyjaśnień (może
być na posiedzeniu niejawnym), jeżeli oparty na tych samych okolicznościach lub oczywiście
bezzasadny
21) Zdolność sądowa a procesowa: zdolność do bycia stroną w postępowaniu a zdolność do dokonywania
http://notatek.pl/pytania-do-egzaminu-kodeks-postepowania-cywilnego?notatka
czynności w postępowaniu.
22) Udział czynnika społecznego w procesie: jedynie w sądach rejonowych, udział ławników w sprawach
wymagających znajomości stosunków społecznych (z zakresu prawa pracy oraz prawa rodzinnego,
wyjÄ…tek: alimenty.
23) Terminy w postępowaniu: mają służyć szybkości i uporządkowaniu postępowania. Terminy dla sądu
(instrukcyjne, jeden wyjÄ…tek dot. sporzÄ…dzenia wyroku zaocznego) i dla stron (ustawowe, sÄ…dowe i
umowne  jeden gdy zawieszenie na zgody wniosek stron, dłuższe niż 3 m-ce, strony określają na
ile). Niezachowanie terminu powoduje bezskuteczność czynności.
24) Powództwo wzajemne (mutua petitio) warunki dopuszczalności. Pozwany w tym samym
postępowaniu pozywa powoda. Podwójna rola stron. Są to 2 samoistne, odrębne powództwa, które
można dochodzić oddzielnie. Warunki: roszczenie pozwanego musi być w związku z roszczeniem
powoda lub nadawać się do potrącenia. Musi być tożsamość podmiotowa. Ograniczenie czasowe 
od razu, nie póz
niej niż na pierwszym posiedzeniu. Jeżeli złożone po terminie  sąd rozpatrzy jako
odrębną sprawę. Nie można wnosić powództwa wzajemnego: sprawy małżeńskie, naruszenie
posiadania, postępowanie uproszczone (chyba że druga sprawa nadaje się też do uproszczonego),
nakazowe
25) Umorzenie postępowania: zakończenie sprawy bez rozstrzygnięcia merytorycznego (nie korzysta z
powagi rzeczy osądzonej), gdy zaistnieje przeszkoda o charakterze trwałym. Umorzenie
postępowania w sprawie lub w instancji. Przesłanki umorzenia: cofnięcie pozwu ze skutkiem
prawnym, gdy postępowanie stało się zbędne (np. ugoda), lub niedopuszczalne (np. odpadnięcie
przesłanek) + jako następstwo zawieszenia (1 rok, 5 lat od śmierci). Umorzenie pozbawia skutków
wszystkie czynności, tak jakby postępowania nie było.
26) Zasady orzekania: zakaz orzekania ponad żądanie, zakaz orzekania bez żądania, zasada konieczności
udowodnienia wysokości roszczenia (jeśli to niemożliwe lub nader trudne  miarkowanie), zasada
odpowiedzialności za dług całym majątkiem, moratorium sędziowskie
27) Przywracanie terminów sądowych: 3 rodzaje warunków, formalne (wniosek, warunki jak dla pisma,
uprawdopodobnienie okoliczności dlaczego uchybiono czynności + dokonanie czynności, której
uchybiono Ä…ð ich brak powoduje zwrot), warunki dopuszczalnoÅ›ci (odpowiedni termin 7 dni, nie
więcej niż rok; negatywne konsekwencje; termin musi mieć przywracany charakter), warunki
zasadności (brak winy, legitymacja procesowa).
28) Rodzaje postanowień : merytoryczne i nie merytoryczne, kończące postępowanie (np. o zwrocie
pozwu) i nie kończące. Zaskarżalne są postanowienia kończące postępowanie + te niekończące
wymienione w ustawie.
29) Rodzaje wyroków: częściowy a wstępny. Wyrok częściowy wydawany jest wyjątkowo: gdy można
orzec o części żądania, o części żądań oraz gdy powództwo wzajemne  gdy orzekamy o głównym
względem wzajemnego lub na odwrót. Częściowy - gdy jest pewna dojrzałość procesowa co do
części, potem wydaje się wyrok końcowy (nie może być między nimi sprzeczności).
Wyrok wstępny wydawany jest gdy z uwagi na wątpliwy charakter roszczenia wskazane jest rozbić
go na 2 sfery: na początku sąd orzeka co do zasady, jest to wyrok ustalający (wyrok wstępny),
postępowanie się odracza, wyrok się uprawomocnia, a potem w wyroku końcowym sąd rozstrzyga
co do sankcji. Sporne są zarówno zasada jak i wysokość.
Różnice: inna funkcja.
Agnieszka Szmilewska