Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać
Białko, węglowodany, tłuszcze, elektrolity, pierwiastki śladowe i witaminy  tych składników
potrzebuje organizm, żeby funkcjonować. Dostarczamy je, zajadając się schabowym,
brokułami, twarożkiem... Jemy żeby żyć, a dieta jest jednym z ważniejszych elementów
decydujących o zdrowiu. Jedzenie jest więc koniecznością, bywa że lekarstwem.
Zdarza się, że z różnych powodów  np. niemożliwości połykania spowodowanego chorobą
przełyku  pokarm wprowadzany jest do żołądka lub do jelita cienkiego inną drogą. Żywienie
dożołądkowe i dojelitowe medycyna nazywa odżywianiem enteralnym. Żywienie pozajelitowe w
przypadkach ciężkich schorzeń któregoś odcinka przewodu pokarmowego natomiast nazywane
jest żywieniu parenteralnym.
Żywienie enteralne
Żywienie dożołądkowe lub dojelitowe polega na wprowadzaniu pokarmu przez tzw. zgłębnik
założony przez nos. Jeśli taka metoda odżywiania konieczna jest przez miesiące, a nawet lata 
wówczas pokarm wprowadza się poprzez żołądkową lub jelitową przetokę odżywczą  PEG,
specjalnym otworem w powłoce jamy brzusznej. To zdecydowanie wygodniejsza i
bezpieczniejsza metoda niż utrzymywanie zgłębnika wprowadzonego przez nos. Nie bez
znaczenia jest i to, że pacjent z przetoką może być odżywiany w domu i prowadzić w miarę
normalne życie.
W żywieniu enteralnym stosuje się specjalne, gotowe do użytku diety płynne. Są one tak
skomponowane, by dostarczyć we właściwych proporcjach wszystkie składniki odżywcze. W
zależności od przyczyny choroby, potrzeb i możliwości organizmu pacjenta, lekarz wybiera
odpowiednią dla chorego mieszaninę, zwłaszcza że bardzo często pożywienie spełnia rolę nie
tylko pokarmu w znaczeniu dosłownym, ale także leku, który może zmniejszyć lub doprowadzić
do ustąpienia objawów wywołanych przez z
le tolerowane składniki pokarmowe.
Żywienie przez przetoki odżywcze ma zastosowanie w leczeniu m.in. chorych z nowotworami
przełyku i z niektórymi chorobami neurologicznymi.
1 / 4
Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać
Żywienie parenteralne
W tej metodzie, potrzebne do życia składniki odżywcze, również w płynie, chory dostaje
bezpośrednio do żyły. Celem żywienia pozajelitowego jest zabezpieczenie przed śmiercią
głodową chorych po rozległych lub całkowitych resekcjach jelit oraz chorych z niektórymi
zespołami złego wchłaniania.
Mieszaniny odżywcze podaje się przez specjalne cewniki (metoda port inaczej zwana też TID),
wszczepiane do żył prowadzących krew bezpośrednio do serca (centralne żywienie
pozajelitowe) lub przez tzw. kaniule wprowadzane do cieńszych żył obwodowych (obwodowe
żywienie pozajelitowe).
Żywienie pozajelitowe jest stosowane w szpitalach dysponujących specjalistycznym sprzętem.
Jeśli pacjent musi być w ten sposób żywiony w domu, on lub jego opiekun musi przejść
specjalne przeszkolenie w zakresie sporządzania mieszanin, posługiwania się cewnikiem,
aplikowania mieszanin żywieniowych, a także obsługi specjalnych pomp zapewniających
odpowiednią szybkość przetaczania mieszanin.
Pozajelitowy sposób odżywiania daje pacjentowi możliwość prawie normalnego
funkcjonowania. Nie jest przeszkodą w utrzymywaniu kontaktów towarzyskich, w nauce w
szkole czy na studiach, życiu rodzinnym, pracy zawodowej, a nawet dalekich podróżach i
uprawianiu niektórych sportów.
To może niezbyt komfortowy, ale bezpieczny sposób odżywiania  są osoby, także w Polsce,
którym już wiele lat kroplówka zastępuje talerz i sztućce.
Leki i sprzęt potrzebny do żywienia pozajelitowego (igły, strzykawki, worki itp.) są w pełni
refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
2 / 4
Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać
Katarzyna Kamińska
***
Kaniule to cienkie plastikowe kilkucentymetrowe rurki, wprowadzane do żył obwodowych. Nie
można ich utrzymywać dłużej w tej samej żyle i po 1 2 dniach kaniulę trzeba usunąć i
wprowadzić nową do innej żyły. Cewniki natomiast to specjalne, cienkie
kilkunastocentymetrowe lub dłuższe miękkie rurki, które wszczepia się do dużego naczynia
żylnego. Są często wykonane z materiału, który może być utrzymywany w organizmie osoby
chorej nawet przez wiele miesięcy lub lat, nie powodując niepożądanych odczynów, czy
uszkodzeń naczynia.
Port czyli TID (totally implanted device  całkowicie wszczepialne urządzenie ) to wykonana z
tytanu i silikonu lub tylko z silikonu wszczepiona pod skórę komora, do której podłączony jest
cewnik prowadzący do dużej żyły. W celu podania mieszaniny odżywczej nakłuwa się  przez
skórę  plastikową membranę i wprowadza do portu specjalną igłę (igła Hubera). Zaletą portu
jest to, że w okresie przerw w podawaniu mieszaniny odżywczej jest on całkowicie schowany
pod skórą, co jest niezwykle wygodne dla chorego. Wadą w porównaniu z cewnikiem jest
konieczność nakłuwania skóry i brak możliwości naprawy cewnika.
3 / 4
Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać
PEG (przezskórna endoskopowa gastrostomia) oznacza przetokę odżywczą wykonaną w celu
bezpośredniego podania pokarmu do żołądka. To cienka rurka wprowadzona przez ścianę jamy
brzusznej do żołądka przy pomocy gastroskopu. PEG jest zrobiony z silikonu, a więc z
materiału nie dającego odczynów zapalnych, nie powodującego powstawania odleżyn przy
długotrwałym kontakcie ze skórą, czy ze ścianą żołądka. Może służyć nawet kilka lat, a w razie
uszkodzenia może być łatwo wymieniony na nowy.
4 / 4