nek na morzu prawniczej skrupulatno-
FIZJOLOGIA SPORTU
Ęci Pierwszego �wiata.
Saltin, uwaŻany przez niektórych za
W SKRÓCIE
W imi� nauki czo"owego Ęwiatowego specjalist� od
ludzkich mi�Ęni, pokazuje mi pobrany
Reporter ofiarowuje kawa"ek
z mojego mi�Ęnia czworog"owego nie-
Nowotwór na zamówienie
mi�Ęnia do badał
reakcji organizmu
pozorny skrawek (przypominający ku-
Czy naukowcom uda"o si� wreszcie zg"�bi�
podczas wysi"ku fizycznego rze mi�so) i mówi z uznaniem:  Wyglą-
tajemnic� powstawania raka? Jak donosi
Nature z 28 lipca br., zespó" R. Weinberga da na to, Że masz mnóstwo w"ókien
z Whitehead Institute w MIT zmieni"
szybkich. Przyjmuj� to jako komple-
doĘwiadczalnie hodowane in vitro zdrowe
d 14 lat przeprowadzam wy- ment oraz powód, aby nigdy nie bra�
komórki ludzkie w nowotworowe.
wiady z naukowcami i inŻynie- udzia"u w maratonie.
UŻyto do tego celu zarodkowych komórek
Órami i pisz� o ich pracy, niektó- Wi�kszoĘ� doktorantów zapewne
nerek i dojrza"ych komórek skóry, które
poddano ĘciĘle okreĘlonym zabiegom.
rzy wi c mieli pewnie ch�� dęgną� mnie ch�tnie poĘwi�ci"aby dla dobra nauki
Wszczepiono do nich odkryty przez
noŻem. Czyni to w"aĘnie w tej chwili kawa"ek swego cia"a, niewielu jednak
Weinberga zaledwie trzy lata temu gen
Bengt Saltin: po zrobieniu oko"o pó"cen- mia"o okazj� uczyni� to tak jak Mor-
telomerazy  enzymu pozwalającego
tymetrowego naci�cia na moim prawym ten Zacho  doktorant Saltina. Musku-
na wielokrotnie d"uŻsze niŻ normalne
dzielenie si� komórek, co upodobni"o je
udzie zag"�bia skalpel na 3 cm, aby wy- larny Zacho przeszed" w ciągu ostat-
do komórek nowotworowych, oraz
cią� fragment mi�Ęnia wielkoĘci duŻej nich trzech lat ponad 80 biopsji. Wyja-
odpowiednio zmutowane tzw. bia"ko ras.
g"ówki zapa"ki. Ęnia, Że wejd� w sk"ad grupy kontrol-
Zablokowano takŻe kierujące rozwojem
 W Ameryce  chichocze  musia"- nej badanej w duŻym projekcie nauko-
komórek geny p53 oraz Rb. Wystarczy"y
zaledwie cztery zmiany, aby nastąpi" proces bym ci� prosi� o podpisanie oĘwiadcze- wym dotyczącym reakcji ludzkiego or-
transformacji nowotworowej. Na praktyczne
nia, Że nie oskarŻysz mnie o zrobienie ganizmu na zmniejszoną dost�pnoĘ�
zastosowanie tych sensacyjnych wyników
ci dziury w nodze. Ale my tu nie jeste- tlenu podczas wysi"ku fizycznego. Na-
w leczeniu nowotworów przyjdzie
Ęmy formalistami. ukowcy z KOBM wykonali g"ówną se-
nam zapewne jeszcze jakiĘ czas poczeka�.
Znajduj� si� w Kopenhaskim OĘrod- ri� prób latem 1998 roku na wysokoĘci
ku Badał
Mi�Ęni (KOBM) i zaczynam 5260 m n.p.m. w miejscowoĘci Chacal-
Wiekowa debata
rozumie�, dlaczego Skandynawia jest taya w Boliwii.
Dwa ostatnie pomiary wieku WszechĘwiata
dla badaczy mi�Ęni tym, czym Francja Jeden z magistrantów, Hans Słnder-
da"y niezgodne ze sobą oceny. Wendy L.
Freedman z Carnegie Observatories uŻywa"a dla kucharzy. Zw"aszcza Dania to wy- gard, wprowadza cewnik z zaworkiem
wraz z kolegami Kosmicznego Teleskopu
spa pob"aŻliwoĘci dla pobieraczy tka- do Ży"y w moim lewym ramieniu; mo-
Hubble a do Ęledzenia
NGC 4603  najdalszej
galaktyki zawierającej
gwiazdy stosowane
do wyznaczania odleg"oĘci
i zwane cefeidami  oraz
inne obiekty gwiazdowe.
Na majowej odprawie
oznajmili oni, Że
WszechĘwiat liczy
12 14 mld lat. Lecz juŻ
na czerwcowym spotkaniu
American Astronomical
NGC 4258
Society naukowcy
uŻywający zestawu
radioteleskopów zwanego Very Long Baseline
Array (uk"ad o bardzo d"ugiej bazie) stwierdzili,
Że WszechĘwiat jest o 15% m"odszy.
Ich oszacowanie pochodzi z radiowych
 gorących plam w galaktyce NGC 4258,
lokując ją w odleg"oĘci 23.5 mln lat Ęwietlnych.
Liczba ta podwaŻa kalibracj� wieku
WszechĘwiata opartą na cefeidach,
która w tej galaktyce szacuje
odleg"oĘ� na 27 29 mln lat Ęwietlnych.
Lek McGwire a wypada z gry
Androstenedion, dost�pny bez recepty
substytut sterydowy, który rozs"awi" znany
z pot�Żnych uderzeł
baseballista Marc
McGwire, nie pomaga przybywającym
do si"owni nowicjuszom w budowie masy
mi�Ęniowej ani nie podnosi poziomu
testosteronu. Powoduje natomiast, jak
donoszą w Journal of the American Medical
Association Douglas King i jego wspó"pracow-
nicy z Iowa State University, spadek poziomu
lipoprotein o wysokiej g�stoĘci i wzrost
poziomu estrogenów, co ma prawdopodobnie
związek z chorobami serca, udarami mózgu,
rakiem trzustki i powi�kszeniem piersi.
PODCZAS TESTU symylującego sprawnoĘ� mi�Ęni na duŻej wysokoĘci Hans Słndergard
Ciąg dalszy na stronie 16 pobiera próbk� krwi od peda"ującego Glenna Zorpette.
14 �WIAT NAUKI Paędziernik 1999
HENRIK LARSEN
Żemy kontynuowa� doĘwiadczenie. niną z"oŻoną z 90% azotu i 10% tlenu mniejszą prac�, a st�Żenie mleczanu oka-
Moim zadaniem jest siąĘ� na cykloergo- zamiast zwyk"ym powietrzem zawiera- za"o si� takŻe niŻsze. Jakkolwiek taki
metr (rower stacjonarny) i kr�ci� peda- jącym 21% tlenu. Ca"kowicie opadam wynik wydaje si� logiczny, nie po-
"ami ze sta"ą szybkoĘcią 80 obrotów na z si" przy n�dznych 200 W. Kompletnie krywa si� on z badaniami wykonywa-
minut�. OczywiĘcie, nie jest to proste: wyczerpany z trudem wdycham rzad- nymi juŻ od lat trzydziestych, zgodnie
co dwie minuty badający zwi�ksza opór kie powietrze i przestaj� cokolwiek wi- z którymi powinienem mie� podobne
peda"owania o 40 W, początkowe ob- dzie�. W"aĘciwie nie pami�tam, jak Sal- st�Żenia mleczanu po obu próbach mi-
ciąŻenie zaĘ wynosi"o 120 W. We wdy- tin dokona" ostatniej biopsji. Zacho mo wykonania mniejszej pracy w wa-
chanym i wydychanym przeze mnie po- wyzna" potem ze wstydem, Że raz po runkach niedotlenienia. Gdybym jed-
wietrzu dokonuje si� pomiaru VO2max, podobnym doĘwiadczeniu by" tak sko- nak przebywa" na duŻej wysokoĘci
czyli maksymalnego tempa, w jakim nany, iŻ zwali" si� na pomocnika usi"u- przez kilka tygodni, st�Żenie mleczanu
moje mi�Ęnie zuŻywają tlen. Jest to waŻ- jącego zdją� go z roweru. (Szcz�Ęciem po wyczerpującym wysi"ku obniŻa"oby
ny wskaęnik poziomu sprawnoĘci fi- dla jego akademickiej kariery nie by" to si� stopniowo. Nikt nigdy nie wyjaĘni"
zycznej. Co 4 min pobierana jest krew Saltin.) tego zjawiska znanego jako paradoks
z mojego lewego ramienia, Żeby ozna- Par� tygodni póęniej Zacho przes"a" mleczanowy.
czy� w niej st�Żenie mleczanu, odpado- mi faksem wyniki. Mój VO2max, kiedy Ku zaskoczeniu wszystkich wst�pne
wego produktu przemian metabolicz- oddycha"em zwyk"ym powietrzem, wy- wyniki doĘwiadczenia w Chacaltaya
nych zachodzących w mi�Ęniach. niós" 56 ml/min/kg masy cia"a. To wi�- wykaza"y, Że po dziewi�ciu tygodniach
Padam przy 280 W. Dwa osi"ki, Za- cej niŻ u prowadzących siedzący tryb aklimatyzacji nie stwierdzono niczego
cho i Słndergard, pop�dzają mnie Życia Duł
czyków po trzydziestce, któ- paradoksalnego w powysi"kowych st�-
wprawdzie warkni�ciami, lecz mój puls rzy osiągają Ęrednio 43 ml/min/kg, Żeniach mleczanu: by"y one stale tak sa-
wali 187 na minut�, usi"uj� z"apa� od- a znacznie wi�cej niŻ u przesiadujących mo wysokie jak przed rozpocz�ciem
dech, pot ze mnie Ęcieka, a nogi dr�twie- na kanapie i opychających si� chipsami aklimatyzacji.
ją z bólu. Gdy przerywam peda"owa- Amerykanów. Olimpijscy narciarze bie- Saltin i jego zespó" nie potrafią tego
nie, dwóch studentów podtrzymuje gowi i uczestnicy kolarskiego Tour de wyt"umaczy�.  August Krogh powie-
mnie, a Saltin wykonuje nast�pną biop- France osiągają natomiast oko"o 80. Za- dzia", Że nie warto publikowa� wyni-
sj� mi�Ęnia, w którym oznaczy póęniej cho jest zadowolony z mojego st�Żenia ków róŻniących si� od podanych przez
poziom kwasu mlekowego (prekurso- mleczanu, które wynosi"o 13.9 milimo- innych autorów, jeĘli nie potrafi si� wy-
ra mleczanu). la na litr krwi przy spoczynkowej war- jaĘni�, co one znaczą  mówi Saltin. 
To jeszcze do wytrzymania. Po go- toĘci równej 2.4. W tej sytuacji by� moŻe nigdy nie opu-
dzinnym wypoczynku mam wszystko Oddychając 10% tlenu by"em wyczer- blikujemy naszych danych.
powtórzy�, oddychając jednak miesza- pany, chociaŻ wykona"em znacznie Glenn Zorpette
�WIAT NAUKI Paędziernik 1999 15