MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ewa Pastor
Opracowywanie projektu i harmonogramu
indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych
322[15].Z2.05
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Wiesława Staszczak
mgr Emilia Niemiec-Jasińska
Opracowanie redakcyjne:
mgr Ewa Pastor
Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].Z2.05
 Opracowywanie projektu i harmonogramu indywidualnych i grupowych zajęć
terapeutycznych , zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu terapeuta
zajęciowy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Komunikowania się w terapii 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Aktywizacja podopiecznego 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Metody i techniki terapii indywidualnej i grupowej 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Metoda projektów 17
5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Indywidualne i grupowe zajęcia terapeutyczne 19
5.5.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 21
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
 ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
 literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. metody projektów,
pokaz z objaśnieniem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
322[15].Z2
Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa
322[15].Z2.01 322[15].Z2.03
Rozróżnianie rodzajów działalności Wykonywanie prac plastyczno-
terapeutycznej technicznych
322[15].Z2.04
322[15].Z2.02
Opracowywanie diagnozy
Organizowanie pracy w pracowni
terapeutycznej na podstawie
terapii zajęciowej
rozpoznania stanu pacjenta
322[15].Z2.05
Opracowywanie projektu
i harmonogramu indywidualnych
i grupowych zajęć
terapeutycznych
322[15].Z2.06
Wykonywanie działań z zakresu
terapii indywidualnej i grupowej
322[15].Z2.07
Ocenianie skuteczności
i dokumentowanie działań
terapeutycznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- rozpoznawać potrzeby i problemy podopiecznego,
- stosować umiejętności komunikacji interpersonalnej,
- nawiązywać kontakt terapeutyczny z podopiecznym kierując się akceptacją,
zrozumieniem, empatią,
- określać wpływ czynników społecznych, psychicznych, emocjonalnych na rozwój
jednostki,
- charakteryzować metody i techniki terapii zajęciowej,
- korzystać z różnych metod pracy,
- współpracować w grupie,
- pracować samodzielnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- nawiązać kontakt z pacjentem lub podopiecznym,
- pobudzić pacjenta/podopiecznego do utrzymywania kontaktów,
- zapewnić klimat terapeutyczny oraz warunki do wykonania zadania,
- zmotywować pacjenta/podopiecznego do udziału w zajęciach,
- dobrać metody i techniki terapii indywidualnej i grupowej do potrzeb, możliwości
i umiejętności pacjenta/podopiecznego,
- wyzwolić u pacjenta/podopiecznego kreatywność,
- podjąć współpracę z pacjentem/podopiecznym podczas wykonywania działania,
- pokonać lęki, zagrożenia i uprzedzenia pacjenta/podopiecznego,
- rozwinąć wyobraz
nię twórczą pacjenta/podopiecznego,
- podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym,
- zastosować metody i techniki terapii indywidualnej i grupowej,
- wzbogacić u pacjenta/podopiecznego zasób słownika czynnego i biernego,
- sformułować i określić cele metody projektów stosowanej w terapii zajęciowej,
- wyszczególnić etapy wdrażania metody projektów w terapii zajęciowej,
- zastosować metodę projektów w terapii zajęciowej,
- wykonać zaplanowane projekty indywidualnie i w grupie,
- ocenić osiągnięcia podopiecznych procesie działania terapeutycznego,
- opracować harmonogram indywidualnych działań terapeutycznych,
- skorelować metody terapii zajęciowej z działaniami leczniczo-rehabilitacyjnymi,
- zastosować zasady działania zorganizowanego i wymagania ergonomii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł: Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa 322[15].Z2
Jednostka modułowa: Opracowywanie projektu i harmonogramu
indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych
322[15].Z2.05
Temat: Muzykoterapia  zagadnienia wstępne.
Cel ogólny: Zapoznanie z podstawami muzykoterapii.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- scharakteryzować ogólną historię muzykoterapii,
- zdefiniować muzykoterapię,
- określić, jaki wpływ ma muzyka na człowieka,
- określić, jaki rodzaj muzyki można zastosować w terapii,
- określić zalety muzykoterapii,
- wymienić cele i rodzaje muzykoterapii,
- określić ograniczenia muzykoterapii,
- określić, czym powinien charakteryzować się muzykoterapeuta.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 3 godziny dydaktyczne
Środki dydaktyczne:
- odtwarzacz CD,
- płyty CD,
- dokumentacja podopiecznych.
Przebieg zajęć:
1.Faza wstępna:
Czynności organizacyjno-porządkowe, nawiązanie do tematu, określenie celów zajęć i metod
pracy.
2. Przebieg zajęć:
I. Rys historyczny
Terapeutyczne znaczenie muzyki.
II. Definicje
Muzykoterapia ma charakter interdyscyplinarny, wiąże się z medycyną, psychologią,
psychiatrią, pedagogiką. W potocznym rozumieniu muzykoterapia rozumiana jest jako
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
oddziaływanie muzyki na psychikę, jednak jest to ujęcie zbyt wąskie, ze względu na silne
związki psychiki z somatyką.
W procesie leczenia uwzględnia się wpływ muzyki na emocje, proces myślenia,
psychomotorykę, układ wegetatywny, procesy neurofizjologiczne.
III. Wpływ muzyki (na emocje, myślenie, psychomotorykę, układ wegetatywny)
Zastosowanie muzyki w medycynie  w chirurgii (podczas zabiegów w celu łagodzenia bólu),
w stomatologii, ginekologii i położnictwie (znieczulanie w trakcie porodu  poprzez
obniżenie lęku i napięcia), również w rehabilitacji.
IV. Cechy dobrej (zdrowej) muzyki
Elementy lecznicze w muzyce  struktura: rytm, melodia, dynamika, harmonia, barwa, tempo;
ich oddziaływanie stymuluje psychomotorykę, kształtuje przebieg napięć i odprężeń; ma
wpływ porządkujący i regulujący.
V. Rodzaje muzyki:
a) aktywizująca,
b) relaksująca.
VI. Zalety muzykoterapii:
 powszechne zastosowanie,
 rozwija zainteresowanie muzyką, kształci pożądane nawyki,
 pomoc w diagnozie.
VII. Korzyści z muzykoterapii
Muzykoterapia nie koncentruje się wyłącznie na patologicznych cechach osobowości
chorego, ale szuka i buduje w nim to, co dobre, pozytywne, zdrowe.
VIII. Cele muzykoterapii
Funkcje muzykoterapii  terapeutyczna (poprawa nastroju), emocjonalna (dostarczenie
pozytywnych przeżyć), poznawcza, kulturotwórcza, ekspresyjna, zabawowa, wspólnotowa,
aktywizująca, fantazjotwórcza
IX. Rodzaje muzykoterapii
 kliniczno-diagnostyczna (np. w psychiatrii),
 naturalna (np. dz
więki natury),
 spontaniczna (będąca wyrazem przeżywanych emocji),
 profilaktyczna,
 socjoterapeutyczna.
X. Praktyczne zastosowanie
1. Przed przystąpieniem do zajęć należy określić:
2. Optymalne działanie uzyskuje się przy muzyce trwającej do 20 minut (ale nie krócej niż
5 minut); najczęściej stosuje się 3 utwory. Przerwa między utworami powinna wynosić ok. 10
sekund.
XI. Rola muzykoterapeuty
XII. Cechy muzykoterapeuty
XIII. Ograniczenia przy stosowaniu muzykoterapii
Podsumowanie i zakończenie zajęć:
- nauczyciel zadaje pytania sprawdzające stopień zrozumienia informacji,
- wyróżnia uczniów aktywnych,
- zadaje pracę domową  poleca opracowanie w grupach zajęć z muzykoterapii dla
wybranego podopiecznego i przeprowadzenie zajęć w grupie.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety dotyczące sposobu prowadzonych zajęć i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł: Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa 322[15].Z2
Jednostka modułowa: Opracowywanie projektu i harmonogramu
indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych
322[15].Z2.05
Temat: Aktywizacja podopiecznych w Domach Pomocy Społecznej
Cel ogólny: Zapoznanie z problematyką aktywizacji osób w Domach Pomocy Społecznej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- zdefiniować pojęcie aktywizacji, jej cele, etapy, metody,
- rozpoznać i opisać bariery występujące w procesie aktywizacji,
- określić znaczenie planów pracy.
Metody nauczania uczenia się:
- pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznych,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca aktywizacji podopiecznych.
Przebieg zajęć:
I. Faza wstępna:
Czynności organizacyjno-porządkowe, nawiązanie do tematu, określenie celów zajęć i metod
pracy.
II. Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie terminu aktywizacja i aktywność
Aktywizacja  zespół działań mających na celu włączenie człowieka do udziału
w różnych dziedzinach życia (czyli prowadzenia aktywnego trybu życia); to zarówno
proces, jak i jego wynik.
Aktywność  to stały i dostosowany do możliwości danej osoby wysiłek; jest on
warunkiem prawidłowego rozwoju, umożliwia prowadzenie twórczego i harmonijnego
życia, jest podstawą leczenia wielu chorób, opóz
nia procesy starzenia. Jest to taki obszar
działalności, który daje człowiekowi szansę wyrażenia siebie w formie dostępnej i bardzo
indywidualnej, określonej jego możliwościami, upodobaniami i zwyczajami.
Brak aktywności poczucie własnej nieprzydatności poczucie krzywdy izolacja
osamotnienie
2. Cele aktywizacji:
 utrzymywanie sprawności fizycznej i zdrowotnej,
 usamodzielnianie, pobudzanie zaradności,
 nauka współżycia w grupie i w środowisku,
 budzenie wiary w sens życia,
 rozwijanie zainteresowań,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 stymulowanie wyobraz
ni i twórczego działania,
 rozwój osobowości.
Zadania opiekunów w stosunku do mieszkańców DPS:
a) wyrobienie poczucia społecznej użyteczności,
b) zapewnienie poczucia bezpieczeństwa,
c) adaptacja do nowych warunków życia,
d) podtrzymywanie więzi rodzinnych,
e) niwelowanie agresji,
f) podmiotowość w traktowaniu,
g) likwidacja nudy i jednostajnego trybu życia,
h) pokonywanie trudności w kontaktach z pracownikami DPS.
3. Stosowanie różnych form aktywizacji zależy od:
- indywidualnych właściwości podopiecznych (wiek, zainteresowania, wykształcenie,
zawód, stan psychiczny, samopoczucie, osobowość),
- warunków DPS (standard domu, kompetencje pracowników).
4. Etapy aktywizacji mieszkańców DPS:
a) postawienie diagnozy społecznej,
b) planowanie,
c) realizacja planu,
d) ocena przebiegu procesu aktywizacji.
5. Metody aktywizacji
a) metoda pracy z indywidualnym przypadkiem (casework),
b) metoda pracy grupowej (groupwork),
c) metoda organizowania środowiska.
6. Funkcje opiekuna w procesie aktywizacji (wspierająca, mobilizująca, ukierunkowująca,
organizacyjna, doradcza).
7. Bariery aktywizacji
a) o charakterze fizycznym,
b) o charakterze psychologicznym,
c) tkwiące w DPS.
III. Podsumowanie i zakończenie zajęć:
- nauczyciel zadaje pytania sprawdzające stopień i zrozumienia informacji,
- wyróżnia uczniów aktywnych,
- zadaje pracę domową  poleca zaprojektowanie aktywizujących zajęć dla
mieszkańca DPS, który ma poczucie osamotnienia, izolacji.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety dotyczące sposobu prowadzonych zajęć i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Komunikowanie się w terapii
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierzcie się w zespoły dwuosobowe. Wez
cie dużą kartkę papieru, flamaster i usiądz
cie
obok siebie. Wykonajcie rysunek na podany przez nauczyciela temat rysując jednocześnie
(trzymając jeden flamaster) i nie porozumiewając się ze sobą werbalnie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, co to jest komunikacja werbalna i niewerbalna,
2) dobrać kolegę/koleżankę do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wspólnie wykonać rysunek,
5) zaprezentować wyniki na forum grupy,
6) określić odczucia, które towarzyszyły przy wykonywaniu pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kartka papieru,
- flamastry.
Ćwiczenie 2
Dobierzcie się w zespoły trzyosobowe, jedna osoba staje w środku i zakłada opaskę na
oczy. Następnie przechyla się w przód i w tył jak może najgłębiej; partnerzy  jeden z przodu,
drugi z tyłu łapią i ostrożnie odbijają osobę w środku w przeciwną stronę. Dwukrotna zmiana.
Wskazówki do realizacji
Nauczyciel wyjaśnia, na czym polega ćwiczenie ze zwróceniem uwagi na
bezpieczeństwo podczas wykonywania zadania. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie
samodzielnie spisują na kartkach swoje odczucia towarzyszące wykonywaniu ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, na czym polega zaufanie w grupie odpowiedzialność za partnera,
2) dobrać się w zespoły trzyosobowe,
3) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4) założyć jednemu z partnerów opaskę na oczy, asekurować go przy wychylaniu się,
następnie zamienić się rolami z partnerem,
5) zaprezentować wyniki na forum grupy,
6) wyjaśnić odczucia, jakie towarzyszyły przy wykonywaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem.
Środki dydaktyczne:
- opaski na oczy,
- kartki papieru,
- długopisy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Aktywizacja podopiecznego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na kartce papieru napisz początek swojego fikcyjnego życiorysu (od 3 do 5 zdań). Złóż
kartkę tak, aby można było zobaczyć tylko ostatnie zdanie. Podaj kartkę osobie siedzącej po
prawej stronie, która pisze kolejne 3 5 zdań nawiązując do treści ostatniego zdania, składa
kartkę i podaje dalej w prawą stronę. Kiedy kartka wróci do Ciebie dopisz krótkie
zakończenie i głośno odczytaj powstały życiorys.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel wyjaśnia uczniom, na czym
polega ćwiczenie, zwraca uwagę na kreatywność przy wykonywaniu zadania. Po wykonaniu
ćwiczenia nauczyciel prosi uczniów, aby zapisali na kartkach papieru odczucia, jakie
towarzyszyły im przy wykonywaniu ćwiczenia (czy było ono aktywizujące) i zaprezentowali
je na forum grupy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, na czym polega aktywizacja,
2) zapisać początek życiorysu,
3) zaprezentować pracę na forum grupy,
4) ocenić wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- kartki papieru,
- flamastry.
Ćwiczenie 2
Wybierz dowolną technikę arteterapii i zaplanuj zgodnie z jej zasadami zajęcia dla
podopiecznych Domu Pomocy Społecznej, grupy 7 osób (kobiet i mężczyzn) w wieku
68 75 lat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z dokumentacją podopiecznych. Uczniowie mogą pracować w zespołach 4 5 osobowych. Po
wykonaniu zadania lider grupy przedstawia efekty pracy zespołu na forum klasy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dokumentacją podopiecznych,
2) określić techniki arteterapii,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
3) dokonać wyboru techniki,
4) przygotować niezbędne materiały,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznych,
- kartki papieru,
- długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Metody i techniki terapii indywidualnej i grupowej
5.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
A
ącząc techniki muzykoterapii i arteterapii, ułóż dzienny plan zajęć terapeutycznych dla
6 osobowej grupy dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym
w wieku 5 6 lat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z przykładową dokumentacją podopiecznych. Uczniowie pracują samodzielnie, dokonują
doboru muzyki do zajęć.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z przykładową dokumentacją uczestników zajęć,
2) określić techniki muzykoterapii i arteterapii,
3) określić możliwości intelektualne dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu
umiarkowanym, w wieku 5 6 lat,
4) ułożyć plan zajęć terapeutycznych,
5) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznych,
- odtwarzacz CD,
- płyty CD,
- kartki papieru,
- kredki.
Ćwiczenie 2
Wybierz dowolną technikę biblioterapii i zgodnie z jej zasadami sporządz
dzienny plan
terapii dla 45 letniej podopiecznej Środowiskowego Domu Samopomocy, niepełnosprawnej
intelektualnie w stopniu umiarkowanym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczeń nauczyciel powinien dostarczyć uczniom przykładową
dokumentację podopiecznej Środowiskowego Domu Samopomocy. Uczniowie pracują
samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dokumentacją podopiecznej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
2) określić techniki biblioterapii,
3) dokonać wyboru techniki,
4) określić, na czym polega planowanie zajęć dla osób niepełnosprawnych intelektualnie,
5) określić możliwości intelektualne osób upośledzonych umysłowo w stopniu
umiarkowanym,
6) sporządzić dzienny plan terapii,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy,
8) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznej,
- kartki,
- długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Metoda projektów
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj dowolny projekt z grupą podopiecznych ze Środowiskowego Domu
Samopomocy (kobiet i mężczyzn) upośledzonych w stopniu lekkim, w wieku lat 35 48,
mający na celu poprawę ich funkcjonowania w środowisku lokalnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z przykładową dokumentacją podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy.
Uczniowie pracują w dwóch kilkuosobowych zespołach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dokumentacją podopiecznych,
2) scharakteryzować metodę projektów,
3) określić fazy metody projektów,
4) określić problem,
5) opracować projekt,
6) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- metoda projektów,
- burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznych,
- kartki papieru,
- długopisy.
Ćwiczenie 2
Wykonaj dowolny projekt w przedszkolu integracyjnym, mający na celu wzbogacenie
słownika czynnego i biernego dzieci w wieku 6 lat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji uczniowie powinni zapoznać się z dokumentacją
podopiecznych w Przedszkolu Integracyjnym. Opracować projekt, skonsultować go
z nauczycielem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować metodę projektów,
2) określić fazy metody projektów,
3) wykonać projekt,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- literatura dla dzieci w wieku 6 lat,
- kartki papieru,
- kredki,
- farby.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Indywidualne i grupowe zajęcia terapeutyczne
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie1
Opracuj projekt indywidualnych zajęć terapeutycznych dla 6 letniego chłopca
z mózgowym porażeniem dziecięcym i diplegią.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczeń uczniowie powinni zapoznać się z dokumentacją
podopiecznego. Uczniowie pracują samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dokumentacją podopiecznego,
2) określić zasady konstruowania scenariuszy zajęć terapeutycznych,
3) określić, co to jest mózgowe porażenie dziecięce,
4) określić, co to jest diplegia,
5) zapoznać się z opisem przypadku,
6) określić cel zajęć,
7) zaprezentować scenariusz na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznego,
- kartki papieru,
- długopis.
Ćwiczenie 2
Opracuj projekt zajęć terapeutycznych dla 7 osobowej grupy uczestników Warsztatów
Terapii Zajęciowej upośledzonych w stopniu umiarkowanym i znacznym, wykorzystując
techniki arteterapii.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczeń uczniowie powinni zapoznać się z dokumentacją
podopiecznych dostarczona im przez nauczyciela. Uczniowie pracują samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dokumentacją podopiecznych,
2) określić techniki arteterapii,
3) dokonać wyboru technik,
4) określić możliwości psychofizyczne osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym i znacznym,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5) określić cel zajęć,
6) przygotować scenariusz,
7) zaprezentować scenariusz na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja podopiecznych,
- kartki papieru,
- długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Opracowywanie projektu
i harmonogramu indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych
Test ten składa się ze zdań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15 są z poziomu podstawowego,
- zadania 13, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań:0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za udzielenie złej odpowiedzi
lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne z zajęć:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponad podstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. a, 6. b, 7. d, 8. d, 9. c, 10. a, 11. b,
12. c, 13. b, 14. c, 15. a, 16. c, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
Zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zidentyfikować cech osobowościowe terapeuty B P d
2 Określić model komunikacji B P b
3 Określić zasady relacji terapeuty
B P a
z podopiecznym
4 Określić zakres pojęcia aktywizacja B P b
5 Zidentyfikować pojęcie metoda B P a
6 Zidentyfikować techniki z metodą A P b
7 Zidentyfikować techniki biblioterapii A P d
8 Wyjaśnić na czym polega ergoterapia B P d
9 Rozpoznać techniki arteterapii A P c
10 Określić na czym polega metoda projektów B P a
11 Rozróżnić fazy w metodzie projektów A P b
12 Wskazać cechy dobrego planu B P c
13 Zaplanować zajęcie terapeutyczne C PP b
14 Rozpoznać elementy oceny stanu fizycznego
A P c
podopiecznego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
15 Wskazać elementy oceny stanu psychicznego
A P a
podopiecznego
16 Wykorzystać wiedzę teoretyczną do działań
D PP c
praktycznych
17 Zastosować zasady poprawnego planowania
C PP a
zajęć terapeutycznych
18 Właściwie zorganizować stanowisko pracy
D PP c
z podopiecznym
19 Opracować plan pracy z pacjentem D PP b
20 Zareagować na zachowania podopiecznego D PP b
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność pracy podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udziel odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znaki X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
otoczyć kółkiem, następnie
ponownie oznaczyć prawidłową odpowiedz
znakiem X.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie zadania na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Terapeuta zajęciowy powinien być
a) pobłażliwy i wyrozumiały.
b) surowy i wymagający.
c) łatwo ulegający emocjom, nastrojom.
d) konsekwentny, empatyczny, otwarty, życzliwy.
2. Model komunikacji między nadawcą a odbiorcą, to
a) nadawca, kanał, odbiorca, efekt.
b) nadawca, komunikat, kanał, odbiorca, efekt.
c) nadawca, kanał, odbiorca.
d) komunikat, kanał, odbiorca, efekt.
3. Podopiecznego w procesie aktywizacji należy traktować
a) podmiotowo.
b) przedmiotowo.
c) współczująco.
d) pobłażliwie.
4. Aktywność to
a) bierny sposób spędzania czasu wolnego.
b) stały i dostosowany do możliwości danej jednostki wysiłek.
c) oglądanie zajęć ruchowych.
d) motywowanie pacjenta.
5. Metoda to
a) świadomy i powtarzalny sposób postępowania.
b) inaczej technika terapii.
c) inaczej forma terapii.
d) sposób pracy określony przez terapeutę.
6. Malowanie farbami wykorzystujemy w
a) choreoterapii.
b) arteterapii.
c) ludoterapii.
d) silvoterapii.
7. Wieczory poezji to technika
a) ergoterapii.
b) choreoterapii.
c) arteterapii.
d) biblioterapii.
8. Ergoterapia to
a) terapia przez sztukę.
b) terapia przez zabawę.
c) terapia przez kontakt z przyrodą.
d) terapia przez pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
9. Linoryt i drzeworyt to techniki
a) muzykoterapii.
b) biblioterapii.
c) arteterapii.
d) teatroterapii.
10. Metoda projektów jest metodą
a) aktywizującą.
b) relaksującą.
c) bierną.
d) której nie stosuje się w pracy terapeutycznej.
11. Fazą metody projektów jest
a) samokontrola.
b) prezentacja.
c) pokaz z objaśnieniem.
d) porównanie.
12. Plan powinien być
a) długi.
b) zawierający dużo treści.
c) celowy, plastyczny.
d) łatwy w realizacji.
13. Planując zajęcia terapeuta powinien wiedzieć
a) jakie ma uzdolnienia i zainteresowania, które może wykorzystać w pracy.
b) jakie są możliwości psychofizyczne uczestników.
c) jakie są oczekiwania rodziców.
d) jakie są oczekiwania kierownika placówki.
14. Ocena stanu fizycznego podopiecznego obejmuje m.in.
a) samokontrolę.
b) rozwój myślenia.
c) koordynację ruchową.
d) rozwój mowy.
15. Ocena stanu psychicznego obejmuje m.in.
a) poziom opanowania wiadomości i umiejętności.
b) rodzaj upośledzenia.
c) komunikację interpersonalną.
d) poziom sprawności w czynnościach życiowych.
16. W sytuacji, gdy 26 letni uczestnik Warsztatów Terapii Zajęciowej nie potrafi wykonać
poleconego mu przez terapeutę zadania terapeuta powinien
a) wykonać to zadanie za niego.
b) pozostawić go, aby podopieczny sam sobie poradził.
c) wesprzeć go w wykonywaniu zadania, powtórzyć instrukcję, zaprezentować sposób
wykonania, podzielić przebieg pracy na etapy, ale nie wykonywać polecenia za
niego.
d) zmienić zadanie na inne, łatwiejsze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
17. Planując zajęcia grupowe terapeuta powinien wiedzieć
a) jakie możliwości mają uczestnicy zajęć pod względem psychofizycznym.
b) jaki jest wystrój sali, w której będą przeprowadzane.
c) jakie są oczekiwania przełożonego.
d) jaka jest wielkość sali.
18. Znając pojęcie ergonomii miejsce pracy terapeuta powinien dostosować do
a) upodobań podopiecznego.
b) upodobań terapeuty.
c) otoczenia, w którym odbywają się zajęcia.
d) wieku, rodzaju i stopnia niepełnosprawności.
19. Podopieczny przebywa na oddziale neurologii. Przed rozpoczęciem zajęć terapeuta
a) powinien zorientować się, czy pacjent ma ochotę na udział w zajęciach.
b) powinien zapoznać się z aktualną sytuacją zdrowotną pacjenta.
c) nie musi zapoznawać się ze stanem zdrowia pacjenta, ponieważ przebywa on pod
opieką lekarzy, w szpitalu.
d) od razu terapeuta powinien przystąpić do realizowania zajęć.
20. W sytuacji, gdy 48 letni mężczyzna, uczestnik Środowiskowego Domu Samopomocy,
upośledzony umysłowo w stopniu lekkim nie chce brać udziału w przedstawieniu
 Czerwony Kapturek , gdzie wciela się w rolę wilka, terapeuta powinien
a) zmusić go do brania udziału w przedstawieniu.
b) zaproponować inną sztukę przeznaczoną dla osób dorosłych, a jeżeli ten nie wyrazi
zgody, to poprosić go o pomoc w organizacji przedstawienia.
c) wyznaczyć mu karę.
d) zignorować zachowanie podopiecznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko............................................................................................................................
Opracowywanie projektu i harmonogramu indywidualnych i grupowych
zajęć terapeutycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Opracowywanie projektu
i harmonogramu indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych
Test ten składa się ze zdań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 3, 4, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 5, 9, 14, 15, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań:0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za udzielenie złej odpowiedzi
lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne z zajęć:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponad podstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponad
podstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. c, 5. a, 6. b, 7. c, 8. a, 9. d, 10. a, 11. b,
12. b, 13. c, 14. a, 15. b, 16. d, 17. b, 18. d, 19. d, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zidentyfikować zasady pracy z podopiecznym B P c
2 Rozpoznać efekty działań terapeutycznych C PP b
3 Określić elementy komunikacji B P a
Określić trudności w komunikowaniu się
4 B P c
z osobami starszymi
Rozpoznać zachowania budzące poczucie
5 C PP a
bezpieczeństwa
6 Określić cele aktywizacji A P b
Zidentyfikować czynniki pomagające ustalić
7 B P c
cele terapii
8 Zidentyfikować techniki z metodą A P a
9 Zareagować na wypadek niepowodzeń w terapii D PP d
Określić czynniki warunkujące różne formy
10 B P a
aktywizacji
11 Wskazać zalety metody projektów B P b
Określić stosowanie technik arteterapii
12 B P b
w odniesieniu do formy zajęć
13 Określić cechy planu B P c
Opracować harmonogram indywidualnych zajęć
14 C PP a
z pacjentem
Przewidzieć skutki niewłaściwie postawionych
15 C PP b
celów terapii
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
16 Zareagować na zachowania podopiecznego D PP d
17 Określić pojęcie ergoterapii A P b
Zidentyfikować cech dobrze skonstruowanych
18 B P d
zajęć
Określić elementy skuteczności działań
19 B P d
terapeutycznych
Zidentyfikować zasady konstruowania
20 B P b
scenariuszy
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność pracy podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udziel odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znaki X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
otoczyć kółkiem, następnie
ponownie oznaczyć prawidłową odpowiedz
znakiem X.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie zadania na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Terapeuta w pracy z podopiecznym powinien
a) oceniać jego zachowanie, skrytykować jeśli zajdzie taka konieczność.
b) pozwolić podopiecznemu na pełną swobodę działania.
c) wystrzegać się postaw oceniających, krytykujących.
d) wyręczać go przy wykonywaniu czynności, które wymagają wysiłku ze strony
podopiecznego.
2. Uczestnik WTZ na skutek prawidłowo prowadzonych działań terapeutycznych poprawił
swoje kontakty z innymi uczestnikami, chętnie uczestniczy w pracach grupy. Te efekty
świadczą o poprawie funkcjonowania w sferze
a) emocjonalnej.
b) społecznej.
c) motorycznej.
d) poznawczej.
3. Elementem komunikacji jest
a) akceptacja.
b) krytyka.
c) umiejętność oceniania.
d) wyciąganie wniosków.
4. Podopieczny Domu Pomocy Społecznej ma trudności z artykulacją, mówi niewyraz
nie,
cicho. Terapeuta powinien
a) rzadko komunikować się z podopiecznym, aby nie zmuszać go do wysiłku.
b) skierować go do lekarza.
c) nie unikać komunikowania się z podopiecznym, gdyż potrzebuje on kontaktu
i zainteresowania terapeuty.
d) zaproponować mu zajęcia, podczas których nie będzie musiał komunikować się
werbalnie.
5. Do zachowań budzących poczucie bezpieczeństwa można zaliczyć
a) poszanowanie granic wyznaczonych przez podopiecznego.
b) stwarzanie sytuacji, w których można oceniać zachowanie podopiecznego,
skrytykować i wskazać błędy.
c) stwarzanie możliwość częstego przebywania w dużej grupie.
d) brak barier w kontaktach z podopiecznym.
6. Celem aktywizacji jest
a) zmuszenie podopiecznego do wychodzenia na świeże powietrze.
b) rozwijanie różnych zainteresowań.
c) zmuszenie podopiecznego do samodzielnego robienia zakupów.
d) rozwijanie tylko kondycji fizycznej.
7. W odniesieniu do konkretnego podopiecznego cele działalności pomaga postawić
a) rodzina podopiecznego, gdyż to ona najlepiej go zna.
b) kierownik placówki.
c) dokładna analiza sytuacji podopiecznego pod kontem jego potrzeb i problemów.
d) wywiad środowiskowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
8. Jedną z technik stosowaną w arteterapii jest
a) papieroplastyka.
b) drama.
c) pantomima.
d) wieczory poezji.
9. Podopieczny od pół roku uczestniczy w zajęciach. Terapeuta nie widzi efektów
prowadzonych działań terapeutycznych, w związku z tym powinien
a) przenieść podopiecznego do innej grupy.
b) przenieść podopiecznego do innej placówki.
c) poprosić innego terapeutę o przeanalizowanie przyczyn.
d) samodzielnie dokonać analizy przyczyn niepowodzeń i zmodyfikować plan.
10. Stosowanie różnych form aktywizacji zależy m.in. od
a) czynników związanych z warunkami jakimi dysponuje placówka.
b) zasobów finansowych podopiecznego.
c) zainteresowań terapeuty.
d) środowiska rodzinnego podopiecznego.
11. Zaletą metody projektów jest
a) rozdzielne traktowanie różnych treści.
b) rozwijanie myślenia twórczego.
c) możliwość zaprezentowania na forum nowoczesnych metod pracy.
d) możliwość zaprezentowania mocnych stron terapeuty.
12. Techniki arteterapii stosuje się w zajęciach
a) indywidualnych.
b) grupowych.
c) indywidualnych i grupowych.
d) tylko w pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie.
13. Plan powinien
a) być realizowany według początkowych założeń.
b) być niezmienny, kostyczny.
c) ulegać modyfikacjom ze względu na postępy podopiecznego.
d) ulegać modyfikacjom ze względu na oczekiwania rodziców i przełożonych.
14. Aby opracować harmonogram indywidualnych zajęć z podopiecznym należy
a) zapoznać się z dokumentacja podopiecznego, możliwościami psychofizycznymi.
b) zapoznać się z oczekiwaniami ze strony rodziców.
c) zapoznać się z oczekiwaniami dyrektora/kierownika placówki.
d) sugerować się własnymi predyspozycjami.
15. Jeśli cele terapii są zbyt proste dla podopiecznego
a) następuje spadek jego samooceny i podopieczny nie chce już uczestniczyć
w zajęciach.
b) następuje wzrost jego samooceny, ale podopieczny nie rozwija się.
c) podopieczny chętnie uczestniczy w zajęciach, gdyż nie sprawiają mu one trudności
d) utrwalamy czynności już nabyte przez długi okres czasu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
16. Jeśli podopieczny odmawia udziału w zajęciach, które terapeuta zorganizował
uwzględniając indywidualny program terapii należy
a) przekazać tę informację rodzicom lub opiekunom.
b) przekazać tą informacje przełożonemu i poprosić o interwencję.
c) ignorować takie zachowania.
d) przeanalizować przyczyny i dokonać modyfikacji
17. Ergoterapia to
a) terapia przez kontakt ze sztuką.
b) terapia przez pracę.
c) terapia przez kontakt z pięknym otoczeniem.
d) terapia przez ćwiczenia muzyczno-ruchowe.
18. Zajęcia proponowane podopiecznemu powinny
a) być łatwe, aby nie miał trudności z wykonaniem.
b) trudne, aby mimo niepowodzeń rozwijały podopiecznego.
c) jednostajne, aby nie wprowadzać kilku technik, gdyż podopieczny powinien
najpierw opanować jedną.
d) urozmaicone, z wykorzystaniem różnych technik.
19. Skuteczność działań terapeutycznych zależy
a) wyłącznie od podopiecznego  jego wieku, zainteresowań, nastroju.
b) od statusu rodziny - ilości pieniędzy przeznaczonych na terapię dziecka.
c) od wyposażenia pracowni, w której przeprowadzane są zajęcia.
d) od zespołu terapeutycznego, podopiecznego, właściwej diagnozy, rodzaju podjętych
działań i ich systematyczności.
20. Przy konstruowaniu scenariuszy zajęć terapeutycznych należy uwzględnić
a) potrzeby rodziców dotyczące poprawy samoobsługi podopiecznego.
b) potrzeby podopiecznego, dobrać do nich techniki i metody.
c) potrzeby kierownictwa placówki, i ich oczekiwania w zakresie postępów
podopiecznego w różnych sferach.
d) roczny plan ośrodka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko.. ..........................................................................................................................
Opracowywanie projektu i harmonogramu indywidualnych i grupowych
zajęć terapeutycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
7. LITERATURA
1. Brauner A., Brauner F.: Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym.
WSiP, Warszawa 1995
2. Burno-Nowakowa H., Polkowska I.: Zajęcia pozalekcyjne z dziećmi upośledzonymi
umysłowo. WSiP, Warszawa 1998
3. Cooper P.: Sprawne porozumiewanie się. CODN, Warszawa 1999
4. Garvinin C., Seabury B.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. BPS, Katowice
1998
5. http://www.iss.uw.edu.pl/~borkowsk/NauczycieleTPSA/MKaminska%20-
%20Metoda%20projektow.pdf
6. http://www.medyk-sztum.pnet.pl/pages/publikacje/klasyfikacja.doc
7. Konieczyńska Z., Stańczak T.: Terapia zajęciowa w psychiatrii. CMDNŚSzM, Warszawa
1989
8. Kot T.: Zajęcia pozalekcyjne i terapia zajęciowa z osobami o obniżonej sprawności
umysłowej. Wydawnictwo APS, Warszawa 2002
9. Kozaczuk L.: Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej. BPS, Katowice 1999
10. Kwiatkowska A., Krajewska-Kułak E., Panka W.: Komunikowanie interpersonalne
w pielęgniarstwie. CZELEJ, Lublin 2003
11. Majewski T.: Niewidomi i słabowidzący seniorzy. Zeszyty Tyflologiczne, Warszawa
1999
12. Milanowska K.: Terapia zajęciowa. PZWL, Warszawa, 1986
13. Milanowska K.: Techniki terapii zajęciowej. PZWL Warszawa 1987
14. Nocuń A., Szmagalski J.: Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie.
BPS, Katowice 1998
15. Piszczek M.: Terapia zajęciowa -terapia przez sztukę. Warszawa 1997
16. Ploch L.: Jak organizować czas wolny dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo.
WSiP, Warszawa 1992
17. Szulc W.: Sztuka i terapia. CMDNŚSzM, Warszawa 1993
18. Wilczek-Rużyczka.: Komunikowanie się z chorym psychicznie. CZELEJ, Lublin 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33