P3150005

li OLwWeiieto

W} r prezydent L Wałęsa przed Belwederem żegnał ostatnich u. fto mmi) - już przedstawicieli armii Federacji Rosyjskiej. Zamykało t₀ Jr MM akra pobytu wojsk radzieckich w Polsce i rozpoczynało ciągnący się d₀ & proces likwidacji porosyjskich szkód".    ^

$ dniu 2 listopada 1992 r Komitet Obrony Kraju ogłosił dwa dokumem iWptefliti polskiej polityki bezpieczeństwa oraz Politykę bezpieczeństwa i tt^Sj H obronną RP Podstawowe cele strategiczne określono tam następująco: j_ft£ gracja gospodarcza i polityczna ze Wspólnotami Europejskimi; członkosj^ w Pakcie Północnoatlantyckim; ścisła współpraca z państwami ościenny^, współdziałanie w budowie curoallantyckiego systemu bezpieczeństwa³⁴. 0(Jg’ emu tatóę .mibadowy zerwanych związków z mocarstwem rosyjskim”, _Uwi daczmi)ąc od pottą¹ wyraźną przewagę kiemnku zachodniego nad wschodnią w jednak powodowało uzasadnione obawy o reakcję Rosji³⁷.

Niestety, suwerenna Polska nic była przez Rosję postrzegana jako partner, _C(J gigi|_m była postrzegana jako samodzielny podmiot polityki międzynarodo. 3VW 19931 przyjęto koncepcję polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej^{2 3}

I pi podkreślono, iż .mc należy dopuścić do wyparcia politycznego i ekono! ocznego Rosji z państw Europy Środkowej i Wschodniej, w tym zwłaszcza p₀|. Sjp³ Stwiadzono. tt Rosja juko spadkobierczyni ZSRR, przyjmuje jego prawa imferasafta na arenie międzynarodowej. Jednocześnie podkreślono, że trwi u osiowany pmccs kształtowania najbliższego, geopolitycznego otoczenia jpl g jego deki w znacznym stopniu będzie zależał od umiejętności utrwalania dobrosąsiedzkich oraz zasad prawa międzynarodowego, natomiast w MKpk ekstremalnych - również przy użyciu siły". Jednym z priorytetów UHlfippMścae} było kształtowanie równoprawnych i korzystnych dla wszystUh strat stosunków Rosji z członkami WNP i innymi państwami tzw. $pjj|§ zagnńcy. rozwijanie partnerstwa i sojuszy z krajami tzw. dalekiej zagra³ twv zapc^tueaia Rosji w światowym układzie sił pozycji odpowiadającej statu³ HJHEpjyąge mocarstwa' W dokumencie podkreślono, że Rosja nie traktuje «jn³t fcdMgo państwa jako wrogiego czy przyjaznego, ze wszystkimi pragnie tfraymywac jak wjlcp»/r. wzajemnie korzystne stosunki, a spory i konflikty chce mmiarywac u pomocą środków politycznych . Kierunki polityki zagranicznej

państwa są bardzo rozległe oraz zostały podzielone według klucza geograficznego i obszarów zainteresowania⁴⁴. Nie było jednak miejsca dla polityki dotyczącej państw z Europy Środkowej⁴⁵.

Niezależnie jednak od tego, jakie miejsce w polityce europejskiej wyznaczył Polsce Kreml, polityka Warszawy wobec Rosji miała charakter kreatywny. Jej zasadniczym celem było uzyskanie w kontaktach dwustronnych statusu partnera. W 1993 r. zaczęto coraz głośniej mówić o możliwym rozszerzeniu NATO o państwa Europy Środkowej i Wschodniej, co od razu wzbudziło sprzeciw Rosji. Zmierzała ona do zachowania wpływów na tym obszarze, proponując w zamian państwom regionu udział w procesie KBWE i odgrywanie roli ogniwa łączącego Rosję z Europą Zachodnia, głównie przez wzmocnienie roli Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (NACCJ*.

W tym kontekście, zaskakujące było wspólne oświadczenie przyjęte na zakończenie dwudniowej wizyty prezydenta Rosji B. Jelcyna w Warszawie w sierp' niu 1993 r., w którym stwierdzono, że polskie stanowisko w sprawie wstąpienia NATO zostało przyjęte „ze zrozumieniem" przez stronę rosyjską. B. Jelcyn oświadczył, że Rosja zaakceptuje wejście Polski do NATO. Po raz pierwszy i ostatni Rosja uznała wówczas publicznie prawo Rzeczypospolitej do suwerennego wyboru opcji w polityce zagranicznej oraz zawierania sojuszy zgodnych z jej strategicznym interesem. Polska odebrała to jako zielone światło dla swoich aspiracji i nasiliła kampanię na rzecz członkostwa w NATO.

Jednak niedługo po tej wizycie stanowisko Rosji zmieniło się diametralnie W liście datowanym na 15 września 1993 r. i skierowanym do przywódców głównych państw zachodnich prezydent B. Jelcyn pisał, iż rozumie obawy państw środkowoeuropejskich związanych z ich bezpieczeństwem. Jasno jednak stwierdzał, te w tej materii jest zwolennikiem rozwiązania innego niż przynależność tych państw do Paktu Północnoatlantyckiego⁴¹. Proponował w zamian wspólne gwarancje bezpieczeństwa ze strony Paktu i Moskwy dla państw Europy Środkowo-Wschodniej. Rosjanie uważali, że jeżeli NATO zaproponuje Polsce, Czechom j Węgrom np. członkostwo stowarzyszone, to Moskwa zażąda od Paktu czegoś w zamian⁴⁹. Dążenie do integracji ze strukturami curoailantyekimi zostało oficjalnie określone jako zasadniczo sprzeczne z narodowym interesem Rosji,

List ten skomentował minister K. Skubiszewski, który powiedział, łc Pul > ta proponuje rozszerzenie strefy zachodniego bezpieczeństwa na Wschód, a me chce tworzenia nowej formy, która spowodowałaby podział Europy na trzy strefy i* ⁴

1

11 U(|il; iAUaiMlti! JtllNij JuUlNmHM' JmMm Umw. hllp //w w w uiii|) Off pi -

fiiiuik, Ruj)-.j\i,ty fuAimcu, „Wmuuk Muumcntwa muairannych tbsr 3 t® WI ZrifeMHptkt&pppnmmstf Ptśtmp MotyftkU), Jwhji" 1904. nr S³6.

|P bbtpĘJt Ing ir jnwUiii £<-‘Sj^a<'iUui■ 'ith Polski 2 v|fUNMt. wPoiilyka W schodni³

f akanyiHoiyjiluj    )

CtSM) 8 wtfcn>nnin    pupsk KiWji tabu S Btckn. IHkrdtKioo Murn/rrniittfl

*»³. JMnji³ Wnasuditu Jolo « 1³1 > 17³79; J. Winn. Europa polatnaiusty^ JMM³    IWthuŁ³ W****** Jiaj6 i. HR i>»

i ta³ ‘ a.). k^apfiksu ,

2

MMPryer Ktuiiy pobytu Armi Ratl:unktej w PRL, „Polityki" 2007, nr 4, • 44-kwsHmyiąa l,s łS

3

^ M-MfK&mWł, Urna marunŁoamm , t 25

4

K. łaut«w*ki, Koncepcji polityki tog ranie mej I łwpicaoumi Federacji Rwyjtkięj, jw J Fakt racja Rotyjtka w stosunkach międzynarodowych, rod. A, Cumucki. |. Tapptsli, IiHm tam * 60-61.

⁴⁵ ą Kozyncw, Demokratyczna iramfomucja, Wutuwą 199$, » 49.

" M. Mcnkimk. Trudne sąiiedttwo: problematyka ląueUitwa w tkumiach PuiUi i/SMMi MmpA, fw:J Patoka polityka bezpieczeństwa I9K9-2000, red. R Kuźniar, Wmuswn 2001, a. 116 ⁴⁷ K SkuburrwikJ. Snunnki między Patoką i NATO.,,, hktpJłwwwekukn arMaalM

⁴ Tamie.    . -bijali

⁴ Steaej: M. Czajkowski. Rotja wobec tytienm betpteezedtPm rerrnyiśmn JtdUyb* nia" 2002, nr 2, *- R7-116.