Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
MAA
GORZATA KRAWIEC
PRACA MAGISTERSKA
WIEDZA STUDENTÓW KIERUNKÓW MEDYCZNYCH NA
TEMAT AKTYWNOŚCI SPORTOWEJ OSÓB
NIEPEA
NOSPRAWNYCH
KATOWICE 2008
SPIS TREŚCI
I. WST
P & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & ..... 2
1. Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka & & & & & & & & & .& .... 3
2. Świadomość społeczna ludzi niepełnosprawnych & & & & & & & & & & & & ... 4
3. Sport niepełnosprawnych & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .... 7
3.1. Rozwój sportu osób niepełnosprawnych w Polsce i na świecie & & & & & .. 10
3.2. Organizacje i zrzeszenia zajmujące się sportem osób niepełnosprawnych & . 12
II. CEL PRACY & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. 16
III. MATERIAA
I METODYKA BADANIA & & & & & & & & & & & & & & & & .... 17
IV. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .... 18
V. PODSUMOWANIE & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. 38
VI. WNIOSKI & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 41
VII. PIŚMIENNICTWO & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 42
ANEKS & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ... 45
2
I. WST
P
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych uchwalona przez sejm RP w 1997 roku,
stanowi, że  osoby niepełnosprawne, to osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub
umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę,
pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi
[Karta& , 1997]. [14]. Przyjmując jako kryterium rodzaj niepełnosprawności wyróżnia się:
- osoby z uszkodzeniami sensorycznymi, do których należą osoby niewidome i słabo
widzące oraz głuche i słabo słyszące,
- osoby z niesprawnością motoryczną, czyli osoby z uszkodzeniem narządu ruchu oraz
osoby z przewlekłymi chorobami narządów,
- osoby z niepełnosprawnością psychiczną, w tej grupie znajdują się osoby umysłowo
upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną, osoby psychicznie chore
z zaburzeniami osobowości i zachowania oraz osoby cierpiące na epilepsję [20].
Na świecie z roku na rok zwiększa się liczba osób niepełnosprawnych, którzy obecnie
stanowią 10% populacji całego społeczeństwa. W Polsce wyniki badań GUS z 1997 roku
wykazały, że liczba osób niepełnosprawnych wyniosła w tym roku około 500 mln 200 tys.
osób, tj. ogółem 14% wszystkich Polaków. Oznacza to, że w blisko co drugim gospodarstwie
polskim pomiędzy prawnymi lub biologicznymi członkami rodziny znalazła się osoba
niepełnosprawna [3].
Liczba osób niepełnosprawnych wzrasta, a mimo to osoby te nadal spychane są na
margines życia całego społeczeństwa. Pomoc w akceptacji i integracji niepełnosprawnych z
ludz
mi pełnosprawnymi jest ważnym elementem polityki wszystkich państw świata. Władze
wraz ze społeczeństwem powinny znosić wszelkie bariery ideowe, kulturowe, jak również
architektoniczne, aby niepełnosprawni poczuli się pełnoprawnymi uczestnikami życia
społecznego. Od tego zależy też poziom i rodzaj niepełnosprawności oraz podejścia samych
poszkodowanych do własnych ograniczeń. Niepełnosprawność nie powinna być formą
dyskryminacji ani odizolowania się od reszty społeczeństwa.
Sport, rekreacja i turystyka są jednym z wielu czynników życia, które mogą posłużyć
poprawie życia osobom niepełnosprawnym. Ruch kształtuje świadomość osób upośledzonych
3
zarówno fizycznie jak i psychicznie oraz ma pozytywny wpływ na organizm człowieka.
Poprzez sport łatwiej otworzyć się na świat, skomunikować się z innymi, zarówno pełno jak
i niepełnosprawnymi. Wspólne spotkania podczas zawodów czy treningów pomagają
doskonalić się, dorównać innym, sprawdzić swoją osobowość i odporność psychiczną.
1. Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka
Aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem kształtującym i rozwijającym nasze
narządy. Ruch i praca wpływa na otaczający nas świat i stanowi podstawowy element
zdrowego trybu życia. Systematyczne ćwiczenia i trening fizyczny wzmacniają wszystkie
narządy człowieka, a w szczególności układ mięśniowo  kostny.
Aktywność ruchowa zwiększa siłę, masę i wytrzymałość mięśni. Struktura kostna
wzmacniana jest przez zwiększenie uwapnienia beleczek kostnych. Głównym czynnikiem
działającym na tkankę kostną jest właściwe obciążenie mechaniczne, które wpływa na
budowę kości. Ćwiczenia chronią aparat torebkowo-więzadłowy przed uszkodzeniem,
poprawią stabilność stawów poprzez zachowanie elastyczności i odpowiedniej długości
elementów okołostawowych.
Poza aparatem ruchu, wysiłek fizyczny usprawnia układ krążeniowo- oddechowy.
Korzystnie wpływa na sprawność zapotrzebowania tlenowego, przez zwiększony przepływ
krwi. Pod wpływem zwiększonej aktywności fizycznej dochodzi do przerostu mięśnia
sercowego, rośnie siła skurczu i objętość wyrzutowa serca. Powiększa się też przepływ
wieńcowy i rezerwa wieńcowa, co poprawia zdolność do wykonywania wysiłków fizycznych
i pokonywania obciążeń zewnętrznych. Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na czynność
mięśni oddechowych, tym sposobem poprawie ulega mechanika oddychania i podstawowe
parametry wentylacyjne. Kształtuje również budowę klatki piersiowej, wpływając na postawę
ciała.
Duże znaczenie ma też wpływ aktywności ruchowej na przemianę materii. Połączenie
ruchu z właściwą dietą pomaga utrzymać właściwy ciężar ciała. U ludzi aktywnych fizycznie
zmienia się skład ciała, niezależnie od wieku. Cechuje ich mała ilość tłuszczu, związane jest
to z redukcją tkanki tłuszczowej zarówno ogólnej jak i podskórnej, a wzrostem mięśniowej.
Wysiłek fizyczny oddziałuję na skład ustroju w całym okresie życia człowieka, pod jego
4
wpływem podnosi się poziom  dobrego cholesterolu (HDL) ,a obniża poziom  złego (LDL)
[7, 9].
Szczególne znaczenie mają zmiany w układzie nerwowym, które dotyczą
kształtowania funkcji koordynacyjnych różnych grup mięśniowych, poszczególnych mięśni i
jednostek motorycznych. Ćwiczenia fizyczne poprawiają kontrole ułożenia ciała i przebiegu
ruchów, a także odgrywają zasadniczą rolę w nauczaniu różnych czynności ruchowych,
pomagając w tworzeniu nowych i utrwalonych wzorców ruchowych. W ten sposób
powtarzane ćwiczenia rozwijają pamięć ruchową oraz szybkość i łatwość oddziaływania na
bodz
ce zewnętrzne. Aktywność fizyczna wpływa na zdolność utrzymywani równowagi ciała,
kształtuje i koryguje reakcję układu nerwowego, dopasowując jego działanie do aktualnych
potrzeb [7, 10].
Aktywność ruchowa wywiera także pozytywny wpływ na odporność organizmu,
zmniejsza czynniki ryzyka wielu chorób i działa terapeutycznie na ich skutki. Poprawia
samopoczucie i działa korzystnie na sferę psychiczną.
2. Świadomość społeczna ludzi niepełnosprawnych
Społeczeństwo postrzega i ocenia osoby niepełnosprawne w zależności od wartości
jakie wyznaje. Wiąże się to z wieloma czynnikami osobowościowymi, społecznymi
i kulturalnymi. Stopień otwartości społeczeństwa przesądza w dużej mierze o udziale
niepełnosprawnych w życiu społecznym. Kierują nimi dwie koncepcje, z których pierwsza to
uczestnictwo osób niepełnosprawnych w życiu i działalności osób sprawnych. Pomoc
społeczeństwa w dążeniu do stworzenia dogodnych warunków życia, poprzez integrację
i wyrównanie szans na dalszy rozwój. Przeciwnym kierunkiem jest model społeczeństwa
separacyjnego, który przyjmuje, że osoby niepełnosprawne narażone są na nietolerancję
i agresywność ze strony społeczeństwa sprawnych. Stąd koncepcja stworzenia zamkniętych
społeczności, w których istnieje pełne zrozumienie. Gdzie życie inwalidów będzie
zorganizowane w swoisty sposób, wynikający z ich stylu życia. Uczestnictwo osób
5
niepełnosprawnych w życiu społecznym innych ludzi, profil ich wzajemnych interakcji oraz
postawy społeczne w stosunku do nich, stanowią z
ródło pozytywnych relacji, jak i barier [13].
Społeczeństwo coraz częściej zauważa potrzebę zintegrowania się z osobami
o niepełnej sprawności. Mimo tego nadal uważa osoby niepełnosprawne jako słabe,
wyizolowane, będące dla rodziny znacznym obciążeniem, bierne, nie przydatne i nie mające
zbyt dużo do zaoferowania. Posługuje się stereotypami, wiedząc bardzo niewiele
o faktycznych problemach ludzi niepełnosprawnych. Ich akceptacja jest tak naprawdę
powierzchowna. Ludzie kreują dalekie od integracji społecznej zahamowania i postawy,
nadając krzywdzący wizerunek osobą niepełnosprawnym. Jednakże, co gorsza, sami
niepełnosprawni stawiają się w niekorzystnym świetle [3].
Osoby niepełnosprawne w rodzinie zmagają się z licznymi problemami, a w tym
również z brakiem wsparcia ze strony bliskich. Pojawienie się niepełnosprawnego w życiu
rodziny powoduje szok, gdyż nagle trzeba zmienić styl życia i podporządkować go do jego
możliwości. Niekiedy rodzina odrzuca poszkodowanego twierdząc, że sobie nie poradzi,
dominuje w niej lęk nad nową sytuacją. Ważne w tej kwestii jest wychowanie i edukacja. W
szkołach powinny być wdrażane programy z elementami wiedzy na temat osób
niepełnosprawnych. W jaki sposób niepełnosprawni radzą sobie w życiu, jak aktywny tryb
życia wpływa na osiągnięcia i pozwala dążyć do wyznaczonego celu. Zmianie uległoby
podejście do osób niepełnosprawnych i jej otoczenia.
Osoby, na co dzień stykające się z niepełnosprawnymi maja ogromny wpływ na ich
rehabilitację. Jednakże fachowa opieka wielu specjalistów ma nie mniejsze znaczenie. Dla
lepszego funkcjonowania zarówno praca instytucji rehabilitacyjnych jak i prawidłowe
zachowanie i wsparcie ze strony bliskiego otoczenia, powinny współgrać. M. Sokołowska w
swoim artykule pt:  Co robić z niepełnosprawnym? używa sformułowania  rehabilitacja
środowiskowa . Celem rehabilitacji środowiskowej jest dążenie do włączenia
niepełnosprawnych we wszelkie dostępne formy aktywności. Człowiek niepełnosprawny w
rozwoju form aktywności nie powinien napotykać na utrudnienia ze strony najbliższego
otoczenia. M. Sokołowska pisze  Wynika z tego podstawowa rola laików w procesie
rehabilitacji środowiskowej: współmałżonków, rodziny, sąsiadów, kręgów towarzyskich,
klubów, stowarzyszeń samopomocowych. Od nich przede wszystkim zależy wynik
rehabilitacji życiowej poszkodowanego człowieka .
6
Integracja oraz współpraca z niepełnosprawnymi jest również metodą rehabilitacji. Na
tworzenie się więzów społecznych pomiędzy ludz
mi, w tym również niepełnosprawnych jak
i pełnosprawnych wpływa sport i turystyka. Uprawianie dyscyplin sportowych i turystyki
umożliwia poza atrakcyjnym spędzeniem wolnego czasu, również zwiększenie sprawności
i poprawę odporności organizmu.
Najlepszym przykładem, który łączy wymienione rehabilitacyjne funkcje sportu
i turystyki z integracją inwalidów z osobami pełnosprawnymi jest działalność Zrzeszenia
Sportowego Spółdzielczości  Start w regionie poznańskim. Działaczy związku do podjęcia
decyzji o próbie połączenia kontaktów niepełnosprawnych ze sprawnymi w dziedzinie sportu
i turystyki skłonił przede wszystkim poziom sportowy, jaki reprezentują inwalidzi, którzy od
dłuższego czasu trenują jakąś dyscyplinę sportową lub uprawiają turystykę kwalifikowaną.
Do takiej sytuacji dopuszczono w 1969 roku podczas II Ogólnopolskiego Spływu
Kajakowego na Dunajcu, kiedy to pierwszy raz niepełnosprawni uczestniczyli
w renomowanej imprezie. Organizatorzy dla bezpieczeństwa przydzielili dodatkowych
ratowników. Trasa była trudna, ale inwalidzi doskonale poradzili sobie w zawodach. W
drugim dniu imprezy dodatkowi ratownicy zostali wycofani, a niepełnosprawni zawodnicy
nawiązali równorzędną walkę z pełnosprawnymi, uzyskując podziw i uznanie pozostałych
uczestników spływu. Osoby widzące po raz pierwszy niepełnosprawnych w roli kajakarzy,
zmieniały swoje podejście i wyobrażenia o nich.
Spływy kajakowe nie są dyscypliną sportową, należą do działu turystyki
kwalifikowanej. Ale i w sporcie niepełnosprawni we współzawodnictwie z pełnosprawnymi
odgrywają znaczącą rolę. Pływanie jest dyscypliną sportową, w której inwalidzi walczą
równorzędnie z osobami sprawnymi. Jest to jednak widoczne na długich dystansach i na
otwartych przestrzeniach, gdzie nie tylko liczy się szybkość, ale duże znaczenie ma ogólna
kondycja, wytrzymałość i umiejętność rozłożenia sił.
Poza pływaniem, w wielu innych dyscyplinach sportowych niepełnosprawni
sprawdzają swoje umiejętności. Tenisiści stołowi oraz kręglarze ze  Startu od lat biorą
udział w rozgrywkach w lidze wojewódzkiej, startując ze sprawnymi. Ze zdrowymi walczą
również niewidomi szachiści. Wysiłek intelektualny człowieka niewidomego w trakcie
rozgrywki jest dwa razy większy niż u osób widzących. Dziedzina motoryzacji także pełni
funkcję integracyjną. Organizowane są rajdy, w których nie rzadko uczestniczą inwalidzi,
zdobywając laury.
Podczas trwania wspólnych zawodów dochodzi również do współpracy,
współdziałania i wzajemnego udzielania sobie pomocy. Ludzie pełnosprawni niemający
7
wcześniej styczności z niepełnosprawnymi, dzięki swoim kontaktom mają możliwość
zaznajomienia się oraz wyrobienia własnej opinii o osobach upośledzonych fizycznie lub
psychicznie. Sport i turystyka powinny odegrać zasadniczą w tym rolę [8].
3. Sport niepełnosprawnych
Przez wieki fizyczne kalectwo ludzi stanowiło duży problem dla społeczeństwa.
Upośledzeni byli spychani poza nawias ludzi normalnych, skazywani na los niehumanitarny,
a czasem nawet zabijani. Po II wojnie światowej wzrosła liczba ludzi kalekich, co
spowodowało zmianę w myśleniu ludzi zdrowych. Czasy współczesne to rozwój sportu
niepełnosprawnych, który bez wątpienia jest jedną z najlepszych dróg wiodących do
zrealizowania celów integracji. Niepełnosprawni tak jak ludzie zdrowi mają prawo do
uprawiania sportu, pragną zrozumienia i akceptacji [2, 12].
Odpowiedni trening fizyczny i ćwiczenia u osób dotkniętych niepełnosprawnością
wspomaga kompleksowy proces rehabilitacji. W przywracaniu usprawnienia istotne jest
wielokierunkowe, zespołowe działanie, którego nadrzędnym celem jest uzyskanie możliwie
pełnej kompensacji utraconych funkcji. Prekursorem wprowadzenia do rehabilitacji osób
niepełnosprawnych elementów sportu był Ludwig Guttmann. W 1944 roku wprowadził on
zajęcia sportowe do usprawniania paraplegików i zorganizował dla nich pierwsze w świecie
zawody sportowe, które odbyły się w Stoke Mandeville. W Polsce idee treningu sportowego
i sportu jako środka leczniczego w latach sześćdziesiątych wprowadzili profesorowie Wiktor
Dega i Marian Weiss. Uważali oni, że sport jest bardzo dobrym środkiem umożliwiającym
utrzymanie sprawności fizycznej, zarówno podczas rehabilitacji w szpitalu i w ośrodku.
Odpowiednio dobrane elementy sportowe dają pozytywne i szybkie efekty w przywracaniu
sprawności, ważnej do realizacji potrzeb życiowych [5, 12, 15].
Rehabilitacja poprzez sport i rekreację stała się najbardziej atrakcyjną formą
usprawniania. Uprawianie sportów przez osoby niepełnosprawne uczy ich jak być
samowystarczalnym w ich środowisku domowym. Niepełnosprawni powinni mieć
sposobność uprawiania sportów i rekreacji, dlatego osoby sprawne powinny zadbać
o tworzenie możliwości do jego uprawiania. Sport to składowa kultury społeczeństwa,
8
a rywalizacja sportowa jest dodatkowym atrybutem dla zdrowia i fizycznej sprawności. Cel
uprawiania dyscyplin sportowych może być dwojaki:
- sport wyczynowy, w którym zasadniczą rolę pełni zdobycie wyniku i pokonanie
przeciwnika,
- sport rekreacyjny, dla poprawy sprawności fizycznej i utrzymaniu kondycji [5, 17].
Człowiek upośledzony fizycznie i psychicznie poprzez sport i rekreację może łatwiej
przekroczyć barierę zahamowań psychicznych i fizycznych, która dzieli go od ludzi
zdrowych. Sport ludzi kalekich to dziedzina rehabilitacji, a nie uzyskanie samej tylko
sprawności. Liczne z
ródła naukowe podają wyniki badań w których stwierdzono zatrzymanie
się procesu chorobowego i poprawy stanu zdrowia niepełnosprawnych aktywnych fizycznie.
Trening i rywalizacja sportowa dają radość z życia, pomagają w odzyskaniu wiary we własne
siły i możliwości. Sport uprawiany grupowo zwiększa również poczucie solidarności, stwarza
szansę integracji, umożliwia współzawodnictwo i stwarza szansę do poznania własnej
osobowości [12, 18].
Wśród dziedzin sportowych, które wpływają na poprawę sprawności i wydolności
fizycznej należy wymienić pływanie. Woda daje możliwość wykonywania ruchu w
odciążeniu, przez to umożliwia wykonywanie ruchu słabym, niedokładnym mięśniom. Dla
osób z porażeniem i niedowładem mięśni jest to dyscyplina sportu jak najbardziej wskazana.
Osobom z dysfunkcją kończyn dolnych, które poruszają się na wózku inwalidzkim wskazuje
się uprawianie dyscyplin jak: koszykówka na wózkach, rzut oszczepem, czy strzelanie z łuku.
Zwiększa się przy tym sprawność i siłę kończyn górnych i tułowia. Lekkoatletyka, jak
również narciarstwo i łyżwiarstwo to sporty dla osób z zachowaną sprawnością kończyn
dolnych. Zwiększają przede wszystkim wydolność fizyczną i sprawność kończyn dolnych, ale
mogą je uprawiać wszyscy niepełnosprawni przy odpowiednio dobranym sprzęcie. Dla osób
niewidzących i z zaburzeniami słuchu istnieje możliwość uprawiania prawie większości
dyscyplin sportowych ze zmienionym i dostosowanym regulaminem [7].
Prof. Wiktor Dega wyróżnia trzy podstawowe cechy sportu osób niepełnosprawnych,
który powinien być:
- dostosowany indywidualnie do ćwiczących, zatem zgodny z ich programem rehabilitacji
medycznej,
9
- bezpieczny, w którym ryzyko wypadków i uszkodzeń jest minimalne,
- powszechny, dostosowany do możliwości osób z różnymi rodzajami dysfunkcji [12, 15].
Ruch podnosi i utrzymuje sprawność fizyczną, jest naturalnym bodz
cem
przyspieszającym jej odbudowę. Kształtuje pozytywne cechy osobowości, uczy
samodzielności i zaradności życiowej, a także rozwija zdolności komunikacyjne
i interpersonalne. Ułatwia integrację ze środowiskiem i społeczeństwem, pozwala pokonywać
bariery i kompleksy wynikające z niepełnosprawności. Wspólne spotkania ludzi zdrowych
i niepełnosprawnych uczą tolerancji i szacunku dla ludzkich słabości i niedoskonałości. Sport
wpływa na jakość życia całego społeczeństwa, co jest doceniane przez państwa członkowskie
Unii Europejskiej. W listopadzie 1993 roku powstał Europejski Komitet Sportu Ludzi
Niepełnosprawnych. Tworzą go zarówno ludzie niepełnosprawni umysłowo jak i ruchowo.
Komitet decyduje o pomocy niepełnosprawnym, koordynuje prace narodowych Komitetów
Sportu Niepełnosprawnych i utrzymuje kontrolę nad ich współpracą z organizacjami
pozarządowymi [13, 19].
Ogromne znaczenie sportu odnajdujemy w procesie rehabilitacji psychicznej
niepełnosprawnych. Choroba lub uraz, które stały się przyczyną trwałego kalectwa wpływają
na zmiany w psychice. W tym aspekcie sport powinien spełniać trzy zasadnicze zadania:
działać uspokajająco na psychikę, ułatwiać wyrobienie postawy akceptującej kalectwo
i wytworzyć nawyk uprawiania sportu. Główne motywy uprawiania sportów przez
niepełnosprawnych to przyjemność związana z treningiem, udziałem w zawodach,
zadowolenie z osiągniętych wyników, możliwość kontaktów towarzyskich, ale przede
wszystkim nadzieją na lepsze usprawnianie i poprawę samopoczucia [1, 22].
Sport osób niepełnosprawnych zaczyna się cieszyć popularnością zarówno wśród
społeczeństwa, jak i w kręgach samych zainteresowanych. Osoby o niepełnej sprawności
pływają, podnoszą ciężary, tańczą, uprawiają szermierkę, piłkę nożną, grają w rugby i szachy.
Uprawiają wiele dyscyplin sportowych, jednak uwarunkowane jest to zainteresowaniami
i możliwościami poszczególnych osób. Z badań przeprowadzonych dla Międzynarodowej
Organizacji Sportu dla Niepełnosprawnych, w których sami niepełnosprawni odpowiadali na
pytanie  jaki sport chcą uprawiać? wynika, że:
- sport niepełnosprawnych musi być oparty na wzorach sportu pełnosprawnych,
10
- wszelkie zmiany w przepisach oraz sędziowaniu powinno się wprowadzać jedynie dla
zwiększenia bezpieczeństwa lub w wypadku gdyby dyscyplina sportowa nie mogła być
uprawiana przez szersze grono,
- powinien być wprowadzony podział na klasy i grupy sportowe, aby umożliwić
współzawodnictwo niepełnosprawnym o jednakowych możliwościach,
- poziom sportowy nie może odbiegać od etapu i programu rehabilitacji,
- zajęcia sportowe nie mogą polegać tylko na samym treningu sportowym, musza być
organizowane różne imprezy, jak: turnieje, mistrzostwa, olimpiady, gdzie
niepełnosprawni mogliby startować [13].
3.1. Rozwój sportu niepełnosprawnych na świecie i w Polsce
Sport osób niepełnosprawnych nie gościł na arenach sportowych przez wieki. Był
ogromną barierą, jaką społeczeństwo stawiało osobom niepełnosprawnym. Jednak stosunek
i wiedza o niepełnosprawności ulegały powoli zmianie. Pierwszą wzmianką o udziale
inwalidów w zawodach sportowych zamieścił na łamach gazety londyński  Times w 1880
roku. W zawodach brało udział dwóch sportowców amputowanych w obrębie kończyny
dolnej, którzy biegli w protezach. Informacja ta nie spowodowała jednak zwyczaju
uczestnictwa osób niepełnosprawnych w sporcie.
Dopiero przed II wojną światową, a dokładnie w roku 1922 w Anglii powstał
pierwszy klub inwalidów. Był to Motorowy Klub Kierowców Inwalidów, klub działa do dnia
dzisiejszego. W tym samym roku dr Władysław Janicki założył w Warszawie klub sportowy
dla osób głuchych. W 1924 roku powstała pierwsza organizacja o nazwie Międzynarodowy
Komitet Cichych Sportów w skrócie CISS, zrzeszająca 10 państw, w tym również Polskę.
W okresie międzywojennym powstały liczne kluby i towarzystwa sportowe, zrzeszające
osoby niepełnosprawne. Należą do nich chociażby Związek Klubów Sportowych
Głuchoniemych powstały w Polsce w 1927 roku i Towarzystwo Jednorękich Golfistów
powstałe w 1932 roku w Szkocji.
Druga Wojna Światowa pozostawiła po sobie zniszczenia i ogromne liczby osób
niepełnosprawnych. Wzrosła potrzeba szybkiego rozwoju rehabilitacji. Skłoniło to liczne
grono lekarzy do zastosowania różnych form ćwiczeń ruchowych i sportu rannym
11
żołnierzom. Jak wspomniano wyżej, propagatorem wcielania w proces rehabilitacji
elementów sportu był słynny neurolog dr Ludwig Guttmann (1899 - 1980). Pośród swoich
pacjentów, paraplegików zorganizował pierwsze zawody sportowe. Odbyły się one w 1944
roku na terenie szpitala National Spinal Injurnes Center w Stoke Madeville w Anglii. Zawody
te przerodziły się w międzynarodową imprezę sportową o nazwie Światowe Igrzyska
Sportowe Paraplegików. Połączone zostały z Igrzyskami Olimpijskimi w Londynie w 1948
roku. Wystartowało wówczas 19 zawodników paraplegików z Anglii i Holandii.
W latach 50- tych w Polsce to także początki sportu niepełnosprawnych. Pierwsze
zawody odbyły się w Zakładzie Leczniczo - Wychowawczym dla Dzieci Kalekich w
Świebodzinie w 1950 roku. Zawody te przeprowadzane były bez specjalnego treningu
sportowego, jednakże doświadczenia, jakie wtedy zgromadzono, stały się podstawą do
budowy systemu rehabilitacji ruchowej. Porozumienie podpisane w 1961 roku w Bukowinie
Tatrzańskiej pomiędzy Związkiem Spółdzielczości Inwalidów a Zrzeszeniem Sportowym
 START było początkiem zorganizowanej działalności sportowej osób niepełnosprawnych,
o stałym systemie finansowania.
W 1960 roku odbyły się pierwsze Igrzyska Paraolompijskie w Rzymie. Uczestniczyło
w nich 400 zawodników, poruszających się na wózku inwalidzkim, co było ogromnym
sukcesem. Zawody zorganizowano z cała oprawą i symbolami podobnymi do tych
używanych przy rozgrywaniu igrzysk olimpijskich. Od tego czasu, co cztery lata, w tym
samych miastach gdzie odbywają się olimpiady, rozgrywane są igrzyska paraolimpijskie.
Sport ludzi po amputacjach, z porażeniem mózgowym czy chorobami nerwowo-
mięśniowymi zaczął rozwijać się póz
niej. Efektem rozwoju sportu osób niepełnosprawnych
było powstanie w 1965 roku w Paryżu Międzynarodowej Organizacji Sportu Inwalidów
w skrócie ISOD. Założycielami było 10 państw, a Polska również należała do jej członków.
Organizacja miała za zadanie popularyzować sport osób niepełnosprawnych. Sportowcy
amputowani wraz z paraplegikami rywalizowali po raz pierwszy na IV Olimpiadzie
Paraolimpijskiej w Toronto w 1976 roku. Natomiast w 1980 roku na VI Igrzyskach
Olimpijskich w Arnhem w Holandii wystartowali zawodnicy z mózgowym porażeniem
dziecięcym.
Zimowe Igrzyska Paraolipmijskie zorganizowano, nieco póz
niej w 1976 roku
w Szwecji. Startowało wówczas 17 reprezentacji narodowych, a wśród nich 5 polskich
zawodników. Podobnie jak letnie igrzyska, zimowe odbywają się stale w tym samym czasie.
Z każdymi zawodami wzrasta liczba uczestników i liczba reprezentowanych krajów [15, 22].
12
 Dzisiejszy sport osób niepełnosprawnych to nie  sportowanie w rozumieniu prof.
Eugeniusza Piaseckiego. Dziś już nie wystarczy uświadomienie niepełnosprawnych
sportowców, że są dzielni, bo przełamują własne słabości i utwierdzenie w ich przekonaniu,
iż przełamali wszystkie bariery, osiągając szczyt usprawnienia. Potrzebują oni
profesjonalnych trenerów, instruktorów, szkoleń, wielkich imprez sportowych, dostępu do
mediów i reklam [22].
Współcześnie osoby niepełnosprawne zdobywają liczne osiągnięcia w dziedzinie
sportu. Najlepszym przykładem jest Natalia Partyka, tenisistka stołowa, która została
ogłoszona najlepszym niepełnosprawnym sportowcem Polski roku 2007. Natalia jest
mistrzynią Paraolimpiady w Atenach, trzykrotną mistrzynią świata i siedmiokrotną Europy
osób niepełnosprawnych. Walczy również w konkurencjach z pełnosprawnymi zawodnikami
i tam również zdobywa medale. W 2007 roku wywalczyła srebro w indywidualnych
mistrzostwach Polski seniorek [23, 24].
3.2. Organizacje i zrzeszenia zajmujące się sportem osób niepełnosprawnych
Istotnym znaczeniem dla osób niepełnosprawnych jest stworzenie możliwości
przywracania i poprawy sprawności ruchowej. Pomoc taka musi wychodzić od państwa,
edukacji narodowej, pomocy społecznej oraz prywatnych stowarzyszeń i fundacji. Resort
sportu powinien zapewnić przeszkolenie kadry prowadzącej zajęcia sportowe, której zawsze
brakowało. W dużych miastach działają prężnie liczne stowarzyszenia i organizacje, które
finanse czerpią z fundacji, od sponsorów lub Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych. W mniejszych aglomeracjach działają stowarzyszenia samopomocowe.
Kierują nimi społecznicy lub rodzice osób niepełnosprawnych. Jednakże brakuje fachowej
kadry instruktorskiej, dlatego jedyną formą usprawniania ruchowego są turnusy
rehabilitacyjne. Takie turnusy rehabilitacyjne nie gwarantują utrzymania sprawności fizycznej
w sposób systematyczny, gdyż osoby niepełnosprawne rzadko na nie są kierowane.
We wczesnych latach istniały spółdzielnie inwalidzkie, przy których działały sekcje
sportowe. Teraz pozostało ich niewiele, przestały istnieć, albo zostały przekształcone
w zakłady pracy akordowej. Nie zmienione zakłady, w których ciągle działa opieka socjalna
13
i prowadzone są zajęcia sportowe istnieją na przykład w Warszawie, Spółdzielnia Inwalidów
 Świt [23].
W Polsce główną organizacją zrzeszających osoby niepełnosprawne jest Polski
Komitet Paraolimpijski, powołany w sierpniu 1998 roku z inicjatywy trzech stowarzyszeń
Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych  Start , Polskiego Towarzystwa Społeczno-
Sportowego  Sprawni Razem i Fundacji Ochrony Zdrowia Inwalidów. Komitet działa
zgodnie z ustawami  Prawo o Stowarzyszeniach , ustawą o kulturze fizycznej i statusem
Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego. W obecny skład członków Polskiego Komitetu
Olimpijskiego w skrócie PKPar, wchodzi wiele organizacji, jak wyżej wymieniony  Start
czy  Sprawni Razem , inne to:
- Stowarzyszenie Sportowe Osób Upośledzonych Umysłowo  Olimpiady Specjalne
Polska ,
- Polski Związek Sportowy Głuchych,
- Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych i Słabowidzących
 CROSS ,
- Polski Związek Tenisa na Wózkach,
- Stowarzyszenie Grupa Aktywnej Rehabilitacji.
Do głównych celów PKParu, należy rozpowszechnianie idei paraolimpizmu, udział
w organizacji i przygotowanie reprezentacji narodowej na igrzyska paraolimpijskie,
pozyskiwanie środków finansowych i zabezpieczanie polskich reprezentantów
paraolimpijskich.
Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych  Start działa on od 1952 roku. Zrzesza
osoby z uszkodzeniami narządu ruchu i wzroku. W skład związku wchodzą wszelkie
zrzeszenia, stowarzyszenia, kluby sportowe i ogniska, które obejmują swoim działaniem te
dwa typy uszkodzeń. Działalność organizacji polega na wprowadzeniu szkoleń sportowych
w różnych dyscyplinach dla osób niepełnosprawnych. Należą do nich takie sekcje jak: lekka
atletyka, pływanie, łucznictwo, podnoszenie ciężarów, tenis stołowy, szermierka, strzelectwo,
koszykówka na wózkach, piła siatkowa w pozycji siedzącej i stojącej, goal ball, narciarstwo
zjazdowe, narciarstwo biegowe, biathlon, szachy, tenis na wózkach, taniec na wózkach,
kręgle, boccia, żeglarstwo i turystyka. Ponadto zajmują się organizowaniem zawodów
sportowych, obozów sportowych, turnusów rehabilitacyjnych oraz imprez turystycznych.
Związek prowadzi też szkolenia dla osób zajmujących się trenowaniem, kwalifikowaniem
14
sportowców i sędziowaniem. Promuje też nowe dyscypliny sportowe, które osoby
niepełnosprawne chcą uprawiać.
Stowarzyszenie Sportowe dla Osób Upośledzonych Umysłowo  Olimpiady
Specjalne . Stowarzyszenie działa od 1990 roku i zrzesza zarówno dzieci jak i osoby dorosłe
upośledzone umysłowo. Celem ich działalności jest organizowanie treningów i zawodów
sportowych. Ma to zapewnić stowarzyszonym rozwój fizyczny, zachęcić do działania
w różnych dziedzinach życia, doświadczenia radości oraz dzielenia się nagrodami,
umiejętnościami i przyjaz
nią z innymi.
Polskie Towarzystwo Społeczno- Sportowe  Sprawni Razem . Powstało w 1993 roku,
a ich celem jest promocja i szeroka popularyzacja sportu jako ważnego czynnika aktywnego
wypoczynku wśród dzieci i młodzieży upośledzonych intelektualnie w stopniu lekkim.
Towarzystwo oferuje treningi z takich dyscyplin sportowych jak: lekka atletyka, piłka ręczna,
piłka nożna, tenis stołowy, tenis ziemny, żeglarstwo, kolarstwo, piłka koszykowa, narciarstwo
biegowe i zjazdowe. Zajmuje się ona organizacją zawodów sportowych, imprez masowych,
mistrzostw świata, Europy oraz igrzysk paraolpimpijskich.
Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych i Słabowidzących
 CROSS . Stowarzyszenie szkoli swoich podopiecznych w takich dyscyplinach jak szachach,
kolarstwo tandemowe, lekko atletyce, tańcu, kręglach, brydżu, warcabach 100  polowych,
narciarstwie, spływach kajakowych, żeglarstwie. Organizuje wycieczki górskie i obozy
wędrowne. Szerzy zjawisko sportu i organizuje rozgrywki sportowe, zarówno wśród dzieci
jak i dorosłych niewidzących i niedowidzących.
Stowarzyszenie Grupa Aktywnej Rehabilitacji, w skrócie FAR. Fundacja powstała
w Warszawie w 1988 roku, bazuje ona na podobieństwach skandynawskiej grupy aktywnej
rehabilitacji. Zrzesza przede wszystkim osoby po nabytym lub wrodzonym uszkodzeniu
rdzenia kręgowego poruszających się na wózku inwalidzkim. Działalność grupy polega na
wykorzystaniu treningu sportowego w procesie rehabilitacji. Cały proces przebiega w trzech
etapach. Do pierwszego etapu należy poinformowanie osób poszkodowanych
o możliwościach uczestnictwa w obozach organizowanych przez stowarzyszenie. Drugi etap
polega na organizowaniu obozów, które łączą w sobie wybrane dyscypliny sportowe i naukę
techniki poruszania się na wózku inwalidzkim. Wśród zajęć należy wymienić trening siłowy,
który ma za zadanie wzmocnić siłę mięśni i stworzyć podstawę do dalszych ćwiczeń.
Pływanie to dyscyplina sportowa korzystnie wpływająca na różne zdolności motoryczne.
Prowadzone są również zajęcia z łucznictwa, gdzie wzmacnia się siłę kończyn górnych,
równowagę i koncentrację. Ponadto organizowane są zajęcia tenisa stołowego, który jak
15
poprzednia dyscyplina wzmacnia siłę kończyn górnych, szybkość i koordynację. Tak dobrane
dyscypliny sportowe, a przede wszystkim efekty ich uprawniania, odgrywają znaczącą rolę w
posługiwaniu się wózkiem inwalidzkim. Ostatni etap ma na celu działanie w miejscach
zamieszkania. Celem jego jest podtrzymanie nabytych umiejętności i podnoszenie sprawności
fizycznej.
W Polsce sport finansowany jest z budżetu państwa, z samorządów, z Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz prywatnych sponsorów. Pieniądze
pochodzą też z gier liczbowych Totalizatora Sportowego. Sportowcy z najlepszymi wynikami
w zawodach otrzymują stypendia sportowe wypłacane przez państwo [13].
16
II. CEL PRACY
Celem pracy było wskazanie, jaką wiedzę posiadają studenci kierunków medycznych
kończący studia na temat możliwości i korzyści wynikających z uprawiania sportu przez
osoby niepełnosprawne. Czy znają szeroko rozumianą problematykę osób
niepełnosprawnych, których jest coraz więcej w naszym społeczeństwie.
Do badań wybrano trzy kierunki studiów medycznych: farmacja, lekarski
i pielęgniarstwo/ położnictwo. Wynikało to z przypuszczenia, że różnicują ich posiadane
informacje na temat wiedzy o aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych. Przyszli
absolwenci na kierunku lekarskim będą mogli wskazywać możliwości uprawiania sportu
swoim przyszłym pacjentom. Na podobnych zasadach wybrano kierunek pielęgniarski
i położniczy. Absolwenci tych kierunków należą do personelu medycznego i moją również
kontakt z osobami niepełnosprawnymi. Pielęgniarki częściej opiekują się pacjentem, toteż
mają możliwość rozmowy z poszkodowanym oraz na różne tematy, w tym o usprawnianiu
przez sport. Położne natomiast mogą udzielać porady przyszłym rodzicom dziecka
niepełnosprawnego. Z kolei kierunek farmacja nie ma bezpośredniego kontaktu
z poszkodowanym pacjentem, ale powinien być zainteresowany badaną tematyką, gdyż
zawsze może napotkać w swojej karierze zawodowej osoby niepełnosprawne. Nie przebadano
studentów na kierunku fizjoterapii, ponieważ maja oni w planie studiów przedmiot związany
z aktywnością sportową i sportem osób niepełnosprawnych.
W celu dokładnego zbadania problemu przedstawiono następujące pytania badawcze:
1. Czy wiedza studentów na temat sportu osób niepełnosprawnych jest uzależniona od
studiowanego kierunku?
2. Jakie powody powinny kierować osobami niepełnosprawnymi do uprawiania sportu
zdaniem badanych?
3. Jakie są najczęstsze bariery w upowszechnianiu i wdrażaniu w praktyce sportu osób
niepełnosprawnych?
4. Czy wiedza na temat możliwości uprawiania sportu jest podobna w odniesieniu do
wszystkich rodzajów niepełnosprawności?
17
III. MATERIAA
I METODYKA
Badania przeprowadzono wśród studentów Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w
Katowicach, na kierunkach: farmacji w Sosnowcu, lekarskim w Katowicach, pielęgniarstwie
i położnictwie w Katowicach. Wybrani studenci kończą w najbliższym czasie edukację i będą
pracować w sektorze medycznym, gdzie spotkać mogą osoby niepełnosprawne.
Przebadano 51 osób na kierunku farmacja, V rok (37 kobiet i 8 mężczyzn). Na
kierunku lekarskim przebadano 96 osób, do tej grupy należało 49 osób na roku V, (35 kobiet
i 14 mężczyzn) i 47 osób na roku VI, (37 kobiet i 10 mężczyzn). Z kolei na kierunku
pielęgniarstwo i położnictwo z uzupełniających studiach magisterskich (według poprzedniego
systemu szkoleniowego) przebadano 47 osób, (46 kobiet i 1 mężczyzna).
Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, składający się z dwóch części.
Pierwsza zawierała pytania dotyczące cech społecznych oraz pytania o dyscypliny sportowe.
Badanym zadano 20 pytań, które w większości posiadało charakter otwarty. W ankiecie
umieszczono również sześć pytań zamkniętych. Druga część ankiety to metryczka, w której
zamieszczono pytania ogólne, takie jak: płeć, rok urodzenia, miejsce zamieszkania, kierunek,
rok i miejsce studiów. Średnia wieku badanych to 24 lata, w większości to kobiety. Badani
głównie zamieszkiwali miasta powyżej 100 tys. mieszkańców.
Poszczególne odpowiedzi skategoryzowano oraz przedstawiono w tabelach dane
procentowe.
18
IV. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Aktywność ruchowa pozwala osobom niepełnosprawnym na uzyskanie pełnej
samodzielności, która umożliwi im funkcjonowanie w społeczeństwie. Obecne czasy dają
ogromne możliwości i wybór dyscyplin sportowych. Osoby niepełnosprawne mogą wykazać
się odwagą i umiejętnością radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych. Jednakże muszą
spróbować i podjąć wyzwanie. Wiedza i pomoc społeczeństwa oraz ludzi mających związek z
osobami niepełnosprawnymi jest dla nich szczególnie cenna.
Przedstawione w niniejszej pracy wyniki ukazują poziom wiedzy studentów
kierunków medycznych o sporcie niepełnosprawnych i jego wpływu na osoby upośledzone
fizycznie i psychicznie.
Tabela nr 1. Ulubiona dyscyplina sportu badanych.*
Pielęgniarstwo/
Dyscyplina Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Pływanie 10 14,5 25 18,9 9 18 44 18
Siatkówka 12 17,4 18 13,6 12 24 36 14,7
Narciarstwo 8 11,6 21 15,9 0 0 29 11,8
Kolarstwo 5 7,3 8 6,1 6 12 19 7,8
Piłka nożna 7 10,1 11 8,3 0 0 18 7,3
Lekkoatletyka 6 8,7 10 7,6 0 0 16 6,5
Tenis ziemny 2 2,9 6 4,5 1 2 9 3,7
Inne 7 10,1 20 15,2 6 12 33 13,5
Brak 12 17,4 13 9,8 16 32 41 16,7
Razem 69 132 50 245
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli udzielać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 1:  Czy ma Pani/Pan ulubioną dyscypliną sportu, którą Pani/Pan
uprawia lub, której kibicuje? większa część respondentów odpowiadała, że mają ulubioną
dyscyplinę sportową, którą uprawiają lub której kibicują. Można przypuszczać, że interesują
się sportem i w pewien sposób mogą mieć styczność ze sportem osób niepełnosprawnych lub
19
z informacją na jego temat. Badani najczęściej jako swoją ulubioną dyscyplinę sportową
wskazywali pływanie i piłkę siatkową. Studenci na kierunku pielęgniarstwo/położnictwo
okazali najmniejsze zainteresowanie sportem (Tabela nr 1).
Z kolei na pytanie nr 2:  Kogo uważa Pani/ Pan za osobę niepełnosprawną? około
30% wszystkich ankietowanych udzieliło odpowiedzi bliskiej definicji według Karty Praw
Osób Niepełnosprawnych uchwalonej przez Sejm RP w 1997 roku. Większy procent
badanych nie potrafiło prawidłowo zdefiniować osoby niepełnosprawnej. Pośród badanych
nieznających definicji była połowa studentów na kierunku lekarskim, 27,8% badanych na
kierunku farmacja oraz 22,2% na kierunku pielęgniarstwo/położnictwo. Żadnej odpowiedzi
nie udzieliło dokładnie 7,7% wszystkich badanych. Poddając analizie badanie natknęłam się
na interesujące stwierdzenia dotyczące osób niepełnosprawnych, a mianowicie  To osoba,
której sprawność fizyczna lub psychiczna odbiega negatywnie od średniej
w populacji, w sposób utrudniający lub uniemożliwiający codzienne czynności (ankieta nr
51),  Jest to osoba, która swoimi umiejętnościami odbiega od standardów przyjętych w
danym społeczeństwie (ankieta nr 44) jak również  To osoba, która ma przyznany stopień
niepełnosprawności (ankieta nr 110).
20
Tabela nr 2. y
ródła wiedzy o sporcie osób niepełnosprawnych w opinii badanych.*
y
ródło Farmacja Lekarski Położnictwo/ Ogółem
Pielęgniarstwo
n % n % n % n %
Telewizja 34 42,6 87 52,1 30 62,5 151 47,5
Internet 8 10 25 15 2 4,2 58 18,2
Prasa 15 18,8 25 15 8 16,7 48 15,1
Radio 9 11,3 17 10,8 4 8,3 30 9,4
Znajomi 4 5 12 7,9 1 2,1 17 5,3
Media 10 12,5 0 0 3 6,2 13 4,1
Brak 0 0 1 0,6 0 0 1 0,3
Razem 80 167 48 318
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz

Na pytanie nr 3:  Czy słyszała Pani/ Pan o sporcie osób niepełnosprawnych?
większość ankietowanych odpowiadało, że słyszało o sporcie osób niepełnosprawnych.
Dokonując analizy (Tabeli nr 2), telewizja ma największą siłę przekazu informacji i stanowi
największy procent odpowiedzi, bo aż 47,5%. Na kolejną pozycję wysuwa się Internet 18,2%,
prasa 15,1% i radio 9,4% odpowiedzi ankietowanych. Ponad 5% respondentów swoją wiedzę
zaczerpnęło wśród znajomych studiujących fizjoterapię lub bezpośrednio zajmujących się
sportem osób niepełnosprawnych. Ciekawie sformułowała swoją odpowiedz
studentka na
kierunku lekarskim (ankieta nr 1)  Koleżanka jest trenerem, a ja wolontariuszem i stykam się
osobiście z osobami niepełnosprawnymi dość często .
Na pytanie 4  Czy zna Pani/ Pan osobiście osoby niepełnosprawne uprawiające sport? 15%
wszystkich ankietowanych odpowiedziało, że zna. Większość badanych, a dokładnie 85,6%
nie znało osobiście osób niepełnosprawnych zajmujących się sportem.
21
Tabela nr 3. Motywy uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne w opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
Motywy
n % n % n % n %
Korzystny
wpływ na
23 18,5 28 21,3 24 26,1 75 21,6
aktywność
fizyczną
Korzystny
wpływ na 19 15,3 26 19,8 17 18,5 62 17,9
psychikę
Rehabilitacja 29 23,4 22 16,8 9 9,8 60 17,3
Integracja 16 12,9 16 12,2 12 13 44 12,7
Rozwoju
13 10,5 12 9,2 17 18,5 42 12,1
samego siebie
Cel i sens życia 8 6,5 17 13 10 10,9 35 10,1
Spędzanie
9 7,3 0 0 1 1,9 10 2,9
wolnego czasu
Brak
7 5,6 10 7,6 2 2,1 19 5,5
argumentacji
Razem 124 131 92 347
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Wśród odpowiedzi uzyskanych na pytanie nr 5:  Jak Pani/Pan sądzi, czy osoby
niepełnosprawne powinny uprawiać sport? pozytywnych opinii udzieliło prawie 100%
respondentów. Wśród argumentacji (Tabela nr 3) przeważały zdania, że sport wpływa
korzystnie na aktywność fizyczną i na psychikę. Podobna ilość respondentów wiązała sport
22
osób niepełnosprawnych z rehabilitacją. Żadnych argumentacji nie udzieliło ponad 5%
badanych. Jedną z najciekawszych wypowiedzi warto zacytować:  Osoby niepełnosprawne
powinny uprawiać sport z takich samych powodów jak ludzie pełnosprawni. Jeśli czują taką
potrzebę, kochają sport i ich niepełnosprawność daje im taki możliwości. To nie powinni
ograniczać swoich zainteresowań, spotkań z innymi niepełnosprawnymi sportowcami i
zamykać się w czterech ścianach swoich domów (ankieta nr 59). Zdarzały się negatywne
opinie ankietowanych, że inwalidzi nie powinni uprawiać sportu. Żaden z badanych
studentów udzielających takiej odpowiedzi, nie podał przyczyny.
Większość badanych studentów na pytanie nr 6:  Czy widziała Pani/ Pan zawody
osób niepełnosprawnych? udzieliło pozytywnych odpowiedzi. Ponad połowa respondentów
oglądała zawody osób niepełnosprawnych w telewizji. Niewielka część badanych (11,3%)
widziała zawody osób niepełnosprawnych na żywo. Żadnej styczności ze sportem
niepełnosprawnych nie miało około 30% (28,9) ankietowanych.
23
Tabela nr 4. Powody pójścia na zawody osób niepełnosprawnych w opinii badanych.*
Powody Farmacja Lekarski Pielęgniarstwo/ Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Kibicowanie 14 33,3 26 33,8 7 22,6 47 31,3
Ciekawość 13 31 16 20,8 15 48,4 44 29,3
Szacunek,
5 11,9 4 5,2 0 0 9 6
podziw
Brak
10 23,8 27 35,1 2 6,5 39 26
powodu
Inne 0 0 4 5,2 7 22,6 11 7,3
Razem 42 77 31 150
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 7:  Czy poszłaby Pani/ Pan na zawody osób niepełnosprawnych?
odpowiedzi, że chętnie udzieliło dokładnie 75,3% respondentów. Pośród pozytywnych opinii
badanych (Tabela nr 4) najczęstszym powodem pójścia na zawody osób niepełnosprawnych
była, chęć kibicowania i w niewiele mniejszym procencie wśród badanych dominowała
ciekawość. Innych motywów użyło 7,3% respondentów, twierdząc, że nie widzą powodu,
dlaczego mieliby nie pójść na zawody osób niepełnosprawnych lub nie odczuwają różnicy
w dopingowaniu sportowców pełnosprawnych i niepełnosprawnych. Inne odpowiedzi to
także, że poszliby na zawody, ale z dyscypliny, która ich interesuje. Część z badanych
zgłosiło swoją chęć do wolontariatu przy takich zawodach.
Odpowiedzi negatywnej udzieliło 24,7% wszystkich badanych. Najczęściej
argumentowali swoje zdanie tym, że nie mają czasu (36,4% ankietowanych). Natomiast
33,3% badanych stwierdziło, że nie uczestniczą w żadnych zawodach sportowych i to
powoduje brak zainteresowania zawodami osób niepełnosprawnych. Pośród badanych
studentów innych argumentów udzieliło 6,3% ankietowanych, stwierdziło mianowicie, że nie
pójdą na zawody osób niepełnosprawnych ze względu na dyskomfort, jaki mogliby
odczuwać. Odpowiadali również, że nie wiedzą gdzie mieliby się kierować, aby zobaczyć
zmagania sportowe osób niepełnosprawnych.
24
Tabela nr 5. Kierunki rozwoju sportu osób niepełnosprawnych według opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Kierunki Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Rehabilitacja 50 39,4 91 39,1 43 38,1 184 38,9
Rekreacja 47 37 87 37,3 41 36,3 175 37
Sport
30 23,6 55 23,6 29 25,7 114 24,1
wyczynowy
Razem 127 233 113 473
* Suma nie jest równa 100%, ponieważ respondenci mogli wskazywać więcej niż jedną odpowiedz
.
Wśród odpowiedziach na pytanie nr 8:  Jak Pani/Pan sądzi, w jakim kierunku
powinien rozwijać się sport niepełnosprawnych? zdecydowana większość 55,7% badanych
stwierdziło, że sport osób niepełnosprawnych powinien rozwijać się we wszystkich trzech
podanych w ankiecie kierunkach. Ponad 31,4% studentów zaznaczyło odpowiedzi, że  jako
środek rehabilitacji i  w formie rekreacji . Natomiast pozostałych 12,9% ankietowanych
wskazało różne kierunki, zaznaczając jedną lub dwie podane odpowiedzi. Analizując wyniki
badań, większość studentów odpowiadało podobnie, na co wskazują wyrównane wartości
procentowe (Tabela nr 5).
25
Tabela nr 6. Dyscypliny sportu uprawiane przez osoby z uszkodzonym narządem wzroku
(niewidomi, niedowidzący) w opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Dyscyplina Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Pływanie 31 28,1 62 36,3 31 39,7 124 34,8
Lekkoatletyka 26 23,6 49 28,7 10 12,8 82 23
Taniec 12 10,9 8 4,7 14 17,9 34 9,6
Jez
dziectwo 6 5,5 10 5,8 3 3,8 19 5,3
Szachy 1 0,9 9 5,3 1 1,3 11 3,1
Koszykówka 8 7,3 3 1,7 0 0 11 3,1
Piłka
4 3,6 4 2,3 0 0 8 2,2
dz
więczna
Kulturystyka 4 3,6 1 0,6 2 2,6 7 2
Inne 11 10 19 11,1 6 7,7 36 10,1
Brak
7 6,4 6 3,5 11 14,1 24 6,7
odpowiedzi
Razem 110 171 78 356
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 9:  Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby
z uszkodzonym narządem wzroku (niewidomi, niedowidzący)? większość respondentów
starało się wymienić dyscypliny sportu jakie mogą uprawiać osoby z uszkodzonym narządem
wzroku. Najczęstszymi odpowiedziami było pływanie i lekkoatletyka. Tylko 2,2% studentów
ze wszystkich odpowiedzi badanych, potrafiła wskazać dyscyplinę sportu specjalnie
przeznaczoną niewidomych i niedowidzących. Żaden ankietowany nie podał prawidłowej
nazwy tej dyscypliny jaką jest goal ball. Pośród innych dyscyplin sportowych, jakie mogą
uprawiać niewidomi i niedowidzący wymieniano, takie jak: gimnastyka artystyczna,
łyżwiarstwo figurowe, piłka nożna, piłka ręczna, wioślarstwo, kajakarstwo, szachy oraz
narciarstwo. Zaskakującymi stwierdzeniami było, że  nie mogą uprawiać sportu (ankieta nr
14) lub odpowiedz
z ankiety nr 33:  raczej brak wzroku wklucza uprawianie jakiejkolwiek
dyscypliny sportu, ze względu na ich bezpieczeństwo . Żadnej odpowiedzi nie udzieliło 6,4%
studentów na kierunku farmacja, 3,5% na kierunku lekarski i 14,1%
pielęgniarstwa/położnictwa (Tabela nr 6).
26
Tabela nr 7. Dyscypliny sportu uprawiane przez osoby niepełnosprawne z uszkodzonym
narządem słuchu (nie słyszący, niedosłyszący) w opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Dyscyplina Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Pływanie 28 22 55 27 24 22,6 107 24,5
Lekkoatletyka 24 18,9 44 21,6 21 19,8 89 20,4
Siatkówka 17 13,4 18 8,8 13 12,3 48 11
Koszykówka 19 15 15 7,4 10 9,4 44 10,1
Narciarstwo 10 7,9 17 8,3 4 3,8 31 7,1
Piłka nożna 2 1,6 8 3,9 10 9,4 20 4,6
Tenis ziemny 1 0,8 7 3,4 3 2,8 11 2,5
Szermierka 1 0,8 3 1,5 4 3,8 8 1,8
Wszystkie 4 3,1 8 3,9 2 1,9 14 3,2
Inne 17 13,4 28 13,7 11 10,4 56 12,8
Brak
4 3,1 1 0,5 4 3,8 9 2,1
odpowiedzi
Razem 127 204 106 437
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 10:  Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby
z uszkodzonym narządem słuchu (nie słyszący, niedosłyszący)? najczęściej udzielaną
odpowiedzią przez badanych było pływanie i lekkoatletyka (Tabela nr 7). Około 10%
badanych uznało, że piłka siatkowa i koszykowa oraz narciarstwo są dyscyplinami
sportowymi, które mogą uprawiać osoby z uszkodzonym narządem słuchu. Inne odpowiedzi
badanych to: kolarstwo, tenis stołowy, piłka ręczna, szachy, gimnastyka artystyczna,
strzelectwo, łucznictwo, kajakarstwo, gry zespołowe, kulturystyka, jez
dziectwo, łyżwiarstwo
figurowe, hokej, taniec, wspinaczka górska, badminton. W ogóle odpowiedzi nie udzieliło
2,1% badanych studentów.
27
Tabela nr 8. Dyscypliny sportu uprawiane przez osoby niepełnosprawne z uszkodzonym
narządem ruchu ( amputowani, paraplegicy, z mózgowym porażeniem, i inne
uszkodzenia) w opinii badanych.*
Dyscypliny Farmacja Lekarski Pielęgniarstwo/ Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Koszykówka 26 25,5 56 24,7 21 22,6 103 24,4
Pływanie 17 16,7 43 18,9 22 23,7 82 19,4
Lekkoatletyka 16 15,7 42 18,5 10 10,8 68 16,1
Szermierka 5 4,9 16 7 4 4,3 25 5,9
Szachy 7 6,9 12 5,3 0 0 19 4,5
Siatkówka 1 1 12 5,3 3 3,2 16 3,8
Jez
dziectwo 1 1 2 7,4 6 6,5 9 2,1
Piłka ręczna 0 0 6 2,6 3 3,2 9 2,1
Wszystkie 4 3,9 5 2,2 4 4,3 13 3,1
Inne 22 21,6 30 13,2 15 16,1 67 15,9
Brak
3 2,9 3 1,3 5 5,4 11 2,6
odpowiedzi
Razem 102 227 93 422
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Z kolei na pytanie nr 11:  Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać
osoby z uszkodzonym narządem ruchu (amputowani, paraplegicy, z mózgowym porażeniem,
i inne uszkodzenia)? najczęstszą odpowiedzią respondentów była piłka koszykowa, którą
wybrało około 25% badanych. Pływanie i lekkoatletyka to również często wskazywane
dyscypliny. Wśród innych odpowiedzi wskazywane były: tenis stołowy, kulturystyka,
aerobik, gimnastyka artystyczna, narciarstwo, rugby, piłka nożna, golf, łucznictwo, taniec,
zapasy, strzelectwo, gry zespołowe. Odpowiedzi nie udzieliło 2,6% wszystkich respondentów
(Tabela nr 8).
28
Tabela nr 9. Dyscypliny sportu uprawiane przez osoby niepełnosprawne z upośledzeniem
umysłowym w opinii badanych.*
Dyscypliny Farmacja Lekarski Pielęgniarstwo/ Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Pływanie 31 25,8 56 27,5 17 20,7 104 25,6
Lekkoatletyka 25 20,8 52 25,5 13 15,9 90 22,7
Koszykówka 10 8,3 17 8,3 2 2,4 29 7,1
Jez
dziectwo 16 13,3 4 2 6 7,3 26 6,4
Siatkówka 6 5 10 4,9 2 2,4 18 4,4
Taniec 1 0,8 8 3,9 8 9,8 17 4,2
Piłka ręczna 4 3,3 8 3,9 3 3,7 15 3,7
Kolarstwo 6 5 4 2 1 1,2 11 2,7
Wszystkie 6 5 16 7,8 4 4,9 26 6,4
Inne 9 7,5 22 10,8 14 17,1 45 11,1
Brak
6 5 7 3,4 12 14,6 25 6,2
odpowiedzi
Razem 120 204 82 406
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli udzielać więcej niż jedną odpowiedz
.
Pytanie nr 12:  Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby
z upośledzeniem umysłowym? można zanalizować w podobny sposób jak wyżej
wymienione. Najczęstszą dyscypliną sportową, jaką mogą uprawiać osoby z upośledzeniem
umysłowym to w opinii ankietowanych pływanie i lekkoatletyka (Tabela nr 9). Badani o
wiele, częściej niż w poprzednich pytaniach o podobnej treści stwierdzili, że także osoby
niepełnosprawne mogą uprawiać wszystkie dyscypliny sportowe. Według respondentów
wśród innych sportów można wymienić: szermierkę, szachy, gry zespołowe, gimnastykę
artystyczną, narciarstwo, piłkę nożną, tenis stołowy, aerobik, tenis ziemny i łyżwiarstwo
figurowe. Żadnej odpowiedzi nie udzieliło ponad 6% ankietowanych.
29
Tabela nr 10. Znaczenie uprawiania sportu dla osób niepełnosprawnych w opinii
badanych.*
Pielęgniarstwo/
Powody Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Poprawa
stanu 22 19,8 27 19,7 27 28,7 76 22,2
psychicznego
Rehabilitacja 18 16,2 33 24,1 17 18,1 68 19,9
Poprawa
sprawności 26 23,4 10 7,3 19 20,2 55 16,1
fizycznej
Integracja 18 16,2 18 13,1 13 13,8 49 14,3
Cel w życiu 12 10,8 18 13,1 14 14,9 44 12,9
Być
7 6,3 19 13,9 0 0 26 7,6
potrzebnym
Inne 5 4,5 3 2,2 1 1,1 9 2,6
Brak
3 2,7 9 6,6 3 3,2 15 4,4
odpowiedzi
Razem 111 137 94 342
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli dawać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 13:  Jak Pani/ Pan uważa, jakie znaczenie ma uprawianie sportu dla
osób niepełnosprawnych? badani studenci najczęściej odpowiadali, że sport korzystnie
wpływa na psychikę. Pośród badanych na kierunku lekarskim najpopularniejszą odpowiedzią
było, iż sport odgrywa duża rolę w rehabilitacji osób niepełnosprawnych, stwierdziło tak
24,1% ankietowanych. Natomiast na kierunku farmacja (23,4% studentów) najczęściej
studenci odpowiadali, że uprawianie sportu zwiększa kondycję fizyczną. Ponad 2% (2,6)
wszystkich badanych udzieliło innych odpowiedzi, że: osoby niepełnosprawne przez
uprawianie sportów pokonują własne ograniczenia, sport daje możliwość poznania własnego
ciała, a także, że ma takie same znaczenie jak u osób pełnosprawnych. W ogóle odpowiedzi
nie udzieliło 4,4% wszystkich respondentów (Tabela nr 10). Interesujące są wypowiedzi
30
niektórych ankietowanych, jak przykładowo:  Jest to dla nich zajęcie, możliwość bycia
częścią np. drużyny, nawiązywania przyjaz
ni, poczucia, że jest się w czymś dobrym i, że ma
się jakąś pasję, że ich życie ma sens pomimo ich niesprawności. (ankieta nr 59),  Powrót do
aktywnej formy spędzania wolnego czasu, wzmacnia potrzebę przynależności do grupy.
Zwiększa kontakty interpersonalne .(ankieta nr 131),  Myślę, że takie osoby przestają się
czuć niepełnosprawne i że mogą robić to co inni pełnosprawni. Jest to też dla nich
rehabilitacja i forma odreagowania i relaksu. (ankieta nr 147).
31
Tabela nr 11. Poglądy na sport jako czynnik terapeutyczny dla osób niepełnosprawnych w
opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Poglądy Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Wpływa na
kondycję 32 32,7 45 31,5 25 36,8 102 33
fizyczną
Poprawia
29 29,6 50 35 19 27,9 98 31,7
samopoczucie
Rehabilitacja 16 16,3 11 7,7 0 0 27 8,7
Integracja 2 2 7 4,9 9 13,2 18 5,8
Zajmuje czas
3 3,1 9 6,3 0 0 12 3,9
wolny
Inne 5 5,1 2 1,4 0 0 7 2,3
Brak
11 11,2 19 13,3 15 22,1 45 14,6
argumentacji
Razem 98 143 68 309
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 14:  Czy według Pani/ Pana uprawianie sportu przez osoby
niepełnosprawne to czynnik terapeutyczny? prawie 100% wszystkich badanych
odpowiedziało pozytywnie. Większość ponad 30% badanych swoją opinię za argumentowało
tym, że sport ma pozytywny wpływ na kondycję fizyczną (Tabela nr 11). Taka argumentacja
była najczęstszą odpowiedzią wśród studentów na kierunku farmacja 32,7% oraz
pielęgniarstwo/położnictwo 36,8% badanych. Studenci na kierunku lekarskim najczęściej
odpowiadali, że sport jest czynnikiem poprawiającym samopoczucie 35% ankietowanych.
Pośród innych odpowiedzi respondentów na temat czynnika terapeutycznego jakim
niewątpliwie jest uprawianie sportu można wymienić, że sport hamuje dalszy przebieg
choroby, sprawia, że nie czują się gorsi od pełnosprawnych zawodników oraz sport pomaga
w walce z chorobą.
32
Tabela nr 12. Poglądy na sport jako czynnik profilaktyczny dla osób niepełnosprawnych w
opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Poglądy Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Przeciwdepresyjnie 19 25,3 31 23,7 7 10,9 57 21,1
Zapobiega
11 14,7 30 22,9 12 18,8 53 19,6
powikłaniom
Poprawia
sprawność 13 17,3 20 15,3 11 17,2 44 16,3
fizyczną
Spowalnia postęp
10 13,3 6 4,6 8 12,5 24 8,9
choroby
Przeciw zanikom
0 0 17 13 4 6,3 21 7,8
mięśni
Przeciw
0 0 8 6,1 8 12,5 16 5,9
przykurczą
Tak jak u
3 4 0 0 0 0 3 1,1
pełnosprawnych
Brak argumentacji 19 25,3 19 14,5 14 21,9 52 19,6
Razem 75 131 64 270
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na następne pytanie o nr 15:  Czy według Pani/ Pana uprawianie sportu przez osoby
niepełnosprawne to czynnik profilaktyczny? odpowiedzi pozytywnych udzieliło 94,8%
badanych (Tabela nr 12). Pośród tak udzielonych odpowiedzi 21,1% badanych stwierdziło, iż
sport to czynnik przeciwdepresyjny. Około 20% respondentów udzieliło odpowiedzi, że
uprawianie sportu zapobiega powikłaniom różnych schorzeń wynikających
z niepełnosprawności, natomiast ponad 16% badanych uważa, że sport wpływa na poprawę
sprawności fizycznej. Brak argumentów wysunęło blisko 20% ankietowanych. Ponad 5%
(5,2) ankietowanych odpowiedziało, że uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne nie
jest czynnikiem profilaktycznym, przy tym w żaden sposób nie uzasadniło swojego wyboru.
33
Tabela nr 13. Trudności z jakimi spotykają się osoby niepełnosprawne uprawiające sport w
opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Trudności Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Brak ośrodków i
15 15,6 37 20,6 24 30 76 21,3
trenerów
Brak sprzętu 21 21,8 30 16,7 18 22,5 69 19,4
Nietolerancja 19 19,8 39 21,7 9 11,3 67 18,8
Bariery
16 18,8 27 15 10 12,5 53 14,9
architektoniczne
Niepełnosprawność 11 11,5 22 12,2 5 6,3 38 10,7
Finansowe 8 8,3 13 7,2 6 7,5 27 7,6
Inne 3 3,1 4 2,2 2 2,5 9 2,5
Brak opinii 3 3,1 8 4,4 6 7,5 17 4,8
Razem 96 180 80 356
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
Na pytanie nr 16:  Z jakimi trudnościami według Pani/ Pana mogą spotykać się osoby
niepełnosprawne uprawiające sport? większość badanych (21,3%) stwierdziło, że osoby
niepełnosprawne uprawiające sport cierpią na nie wystarczającą ilości kadry trenerskiej
i ośrodków (Tabela nr 13). Innymi barierami okazały się brak sprzętu jaki pozwoliłby
uprawiać sport niepełnosprawnym, oraz nietolerancja i bariery architektoniczne. Pośród
innych opinii studentów znajdowało się kilka odpowiedzi, mianowicie, że osoby
niepełnosprawne nie mają wiedzy na temat dyscyplin sportowych, które mogą trenować.
Według badanych trudność w uprawianiu spotu stanowi strach przed urazem i upadkiem oraz
fakt, że osoby niepełnosprawne nie mają wsparcia ze strony bliskich co stanowi istotny
powód braku aktywności sportowej. Respondenci wskazywali, iż powodem problemów są:
 Trudności w otrzymywaniu odpowiedniego sprzętu sportowego, w organizowaniu zajęć i
zawodów, obawa przed ośmieszeniem ( ankieta nr 55), oraz trudności finansowe związane z
34
brakiem sponsorów zapewniających sprzęt i możliwości uczestnictwa w zawodach,
zgrupowaniach, brak wsparcia ze strony najbliższych. (ankieta nr 6). Podkreślono również
 Brak stworzenia możliwości niepełnosprawnym, trudności w organizacji, trudności
finansowe, w samym sporcie: bezsilność, niemoc, bezradność w zakresie aktywności
(ankieta nr 33).
Na pytanie nr 17:  Czy słyszała Pani/Pan o instytucjach zrzeszających sportowców
niepełnosprawnych? odpowiedzi pozytywnej udzieliło 21,6% badanych. Większa część
(76,3%) badanych natomiast nie słyszała o żadnych placówkach zrzeszających osoby
niepełnosprawne. W ogóle odpowiedzi nie udzieliło 2,1% ankietowanych. Respondenci
zostali poproszeni o wymienienie nazw instytucji pomagających osobom niepełnosprawnym
uprawiającym sport. W ogóle odpowiedzi nie udzieliło 73,8% ankietowanych, natomiast
26,2% badanych stwierdziło, że nie pamięta żadnej nazwy.
35
Tabela nr 14. Motywy finansowania sportu osób niepełnosprawnych w opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Motywy Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Państwo 35 58,3 69 49,3 31 42,5 135 49,5
Sponsorzy 7 11,7 33 23,6 15 20,5 55 20,1
Fundacje,
8 13,3 25 17,9 18 24,7 51 18,7
organizacje
Inne 3 5 8 5,7 1 1,4 12 4,4
Brak 7 11,7 5 3,6 8 11 20 7,3
Razem 60 140 73 273
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedna odpowiedz
.
Na pytanie nr 18:  Jak Pani/ Pan uważa, w jaki sposób i przez kogo, powinien być
finansowany sport osób niepełnosprawnych? prawie połowa badanych uznała, że państwo.
Kolejne odpowiedzi ankietowanych to: sponsorzy oraz fundacje i organizacje. Pośród innych
odpowiedzi, jakie udzieliło około 5% badanych wymieniano, że sport osób
niepełnosprawnych powinien być finansowany tak, jak u osób pełnosprawnych oraz powinni
finansować go sami niepełnosprawni lub kluby sportowe, do których należą. Żadnej opinii nie
udzieliło ponad 7% respondentów (Tabela nr 14).
Studenci zostali poproszeni o uzasadnienie swojego wyboru. Dokładnie 46,9%
badanych udzieliło argumentacji. Pośród badanych, którzy udzielili odpowiedzi, najczęściej
wymieniano, że sportowcy niepełnosprawni mają takie same prawa jak osoby pełnosprawne
(22,5% badanych), że państwo polskie powinno dofinansowywać sport osób
niepełnosprawnych (21,3% badanych). Najmniejsza część 7,3% respondentów stwierdziło, że
trzeba inwalidą pomóc w ich rozwoju, bo to też sportowcy. Żadnych argumentacji nie
udzieliło 42,8% badanych.
36
Tabela nr 15. Motywy równego traktowania zawodników niepełnosprawnych ze
sportowcami pełnosprawnymi w opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Motywy Farmacja Lekarski Ogółem
położnictwo
n % n % n % n %
Też są
27 55,1 50 53,8 28 59,6 105 55,6
sportowcami
Mają większe
osiągnięcia
14 28,6 24 25,8 5 10,6 43 22,8
niż
pełnosprawni
To by była
0 0 0 0 2 4,3 2 1,1
dyskryminacja
Brak
8 16,3 19 20,4 12 25,5 39 20,6
argumentacji
Razem 49 93 47 189
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
W pytaniu nr 19:  Jak Pani/ Pan sądzi, czy zawodnicy niepełnosprawni zrzeszeni w
klubach sportowych, startujący w zawodach krajowych i międzynarodowych, zdobywający
medale na tych zawodach, powinni mieć takie same przywileje jak sportowcy pełnosprawni?
większa część respondentów (89,7%) stwierdziła, że osoby niepełnosprawne powinni mieć
takie same przywileje jak osoby pełnosprawne. Przeciwną opinię wykazało około 5%
badanych, natomiast w ogóle odpowiedzi nie udzieliło 4,6% wszystkich badanych.
Analizując motywy przywilejów zawodników niepełnosprawnych w opinii badanych,
stwierdzono, że 89,7% badanych podało na ten temat swoje argumentacje (Tabela nr 15).
Najczęstsza odpowiedz
respondentów to, że niepełnosprawni są tak samo sportowcami jak
pełnosprawne osoby. Badani stwierdzili również, że osoby niepełnosprawne wykazują się
większymi osiągnięciami niż sprawni fizycznie i umysłowo. Wśród ciekawych twierdzeń
było:  Ponieważ nie można porównywać ich wyników, tak samo jak kobiety i mężczyz
ni
rywalizują osobno (ankieta nr 47),  Ponieważ tez zdobywają medale i uznanie dla własnego
kraju i powinno być to docenione, tym bardziej, że muszą na drodze do sukcesu pokonać
więcej przeszkód niż osoby sprawne (ankieta nr 105).
37
Tabela nr 16. Propozycje sposobów pomocy w promowaniu sportu osób niepełnosprawnych
w opinii badanych.*
Pielęgniarstwo/
Propozycje Farmacja Lekarski Ogółem
Położnictwo
n % n % n % n %
Media 19 20,9 33 22 16 24,6 68 22,2
Telewizja 16 17,6 34 22,7 11 16,9 61 19,9
Reklama 14 15,4 25 16,7 6 9,2 45 14,7
Poprawa
świadomości 17 18,7 15 10 11 16,9 43 14,1
społecznej
Gazeta 9 9,9 15 10 3 4,6 27 8,8
Radio 6 6,6 10 6,7 3 4,6 19 6,2
Sławne
3 3,3 4 2,7 1 1,5 8 2,6
osoby
Inne 4 4,4 4 2,7 5 7,7 13 4,2
Brak 3 3,3 10 6,7 9 13,8 22 7,2
Razem 91 150 65 306
* Suma nie równa się 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedz
.
W pytaniu nr 20:  Co według Pani/ Pana może pomóc w promowaniu sportu osób
niepełnosprawnych? wiodącą odpowiedzią (ponad 22%) pośród ankietowanych było, że
informacja w umieszczona w mediach. Kolejno według opinii badanych umieszczono
telewizję, reklamę i poprawę świadomości społecznej (Tabela nr 16). Ponadto kilku badanych
(4,2%) uważa, że w promowaniu sportu osób niepełnosprawnych mogą pomóc dotacje, sami
pełnosprawni i organizacje. Godną zainteresowania wypowiedzią było  Trzeba uświadamiać
społeczeństwo od najmłodszych lat przede wszystkim w szkołach (ankieta nr 134). Jedna
osoba stwierdziła (ankieta nr 49), że  sport osób niepełnosprawnych jest wystarczająco
promowany .
38
V. PODSUMOWANIE
Osoba niepełnosprawna w trakcie pobytu w szpitalu i w ośrodkach podlega opiece
kompleksowej rehabilitacji. Usprawnianie poprzez sport jest jedną z form i środków
stosowanych w rehabilitacji. Monotonne ćwiczenia nigdy nie zmobilizują do tak aktywnego
wysiłku, na jaki niepełnosprawni zdobywają się podczas współzawodnictwa [20].
Wielu autorów uważa rekreację i sport jako pozytywny aspekt rehabilitacji. W swoich
publikacjach, opisują korzystny wpływ sportu na sprawność fizyczną i psychiczną. Według
nich systematyczne ćwiczenia powodują stymulację układu odpornościowego, co znacznie
przyspiesza proces leczenia i zmniejsza możliwość ponownego zachorowania. Sport
niepełnosprawnych to biologiczny stymulator dla działania ważnych organów i narządów
wewnętrznych. [2,5,12,19,20]. Dokładny opis wszystkich korzyści, jakie daje uprawianie
sportu zostały umieszczone we wstępie.
W prezentowanych badaniach własnych potwierdziły się rozważania na temat sportu
niepełnosprawnych. Wśród badanych przeważały opinie, że osoby niepełnosprawne powinny
uprawiać sport. Większość respondentów stwierdziła, że aktywność sportowa podnosi
sprawność fizyczną i psychiczną. Według badanych sport niepełnosprawnych pomaga w
powrocie do każdej dziedziny życia. Sport pomaga w walce z trudnościami związanymi z
chorobą i niezrozumieniem środowiska. Badani uważają, że poprzez sport niepełnosprawni
czują się potrzebni, odnajdują sens życia i rozwijają swoje zdolności.
W środowisku lekarskim, samych inwalidów i opinii publicznej sport został
zaakceptowany jako środek profilaktyczny i terapeutyczny [2]. W badaniach własnych
ankietowani studenci na kierunkach medycznych w większości mieli podobną opinię na temat
sportu i jego wartości terapeutycznych i profilaktycznych. Co piąty ankietowany uważał sport
jako czynnik, który zapobiega depresji i wszelkim powikłaniom w różnych chorobach.
Badania R. Plinty i J. Sobieckiej ukazują, że 53% wszystkich ankietowanych uważa,
że celem w sporcie niepełnosprawnych jest możliwość poprawy stanu zdrowia, psychicznego
i fizycznego samopoczucia. Drugim aspektem, na który odpowiadało 47% badanych jest to,
że sport daje możliwość sprawdzenia samego siebie i szansę rywalizacji [16].
W tych samych badaniach autorzy piszą o przyczynach eliminowania osób
niepełnosprawnych z procesu regularnego uprawiania sportu. Grupa badawcza osób
niepełnosprawnych nieaktywnych fizycznie, stwierdziła, że nie uprawia sporu, gdyż cierpi na
brak wolnego czasu. Uważali również, że brakuje odpowiednich klubów, bazy i sprzętu
39
sportowego [16]. Na podstawie analizy badań własnych, studenci kierunków medycznych w
podobnej tematyce potwierdzili opinię grupy badawczej z wyżej wymienionych badań.
Ankietowani stwierdzili, że trudności, z jakimi mogą spotkać się osoby niepełnosprawne
wiążą się z brakiem ośrodków sportowych, trenerów i sprzętu. Opisywali również problem
nietolerancji, który dotyka osoby niepełnosprawne.
Brak tolerancji z pewnością stanowi istotny problem całego społeczeństwa. Osoby
niepełnosprawne liczą na poparcie ich w dążeniu do wyznaczonych celów. Chcą żyć
i uprawiać sport tak samo jak pełnosprawni.
Przedstawiając wyniki w niniejszej pracy, prawie 90% badanych studentów nie znało
osobiście osób niepełnosprawnych uprawiających sport.
Z badań Ostrowskiej, wynika, że prawie, co piąty dorosły człowiek, nie zna osobiście,
ani z widzenia osoby o niepełnej sprawności. Wiedza o problemach osób niepełnosprawnych
kształtuje się głównie przez stereotypowe opinie, a postawy naszego społeczeństwa wobec
ludzi niepełnosprawnych są ciągle, chociaż rzadziej niż kiedyś niepokojące. Natomiast ponad
60% osób uważało, że większość niepełnosprawnych w naszym kraju jest ciężarem dla
swoich bliskich. Istnieją jeszcze przekonania, że kalectwo jest karą za grzechy lub złe
uczynki, własne lub rodziców. Takie postrzeganie człowieka pozbawia go możliwości do
wszelkich osiągnięć. Jak pisze Ostrowska cechy jakie społeczeństwo przypisuje większości
osobą niepełnosprawnym, to: słaby, samotny, niepewny siebie, niezadowolony z życia,
skryty, lękliwy i z reguły ubogi. Według badanych osoby niepełnosprawne nie potrafią radzić
sobie w życiu, potrzebują pomocy i współczucia [11].
Sport bardzo korzystnie wpływa na niepełnosprawnych, przyczynił się do nabrania
przez nich większej pewności siebie. Sprawia to, że lepiej nawiązują kontakty między sobą
i całym społeczeństwem [20]. Coraz więcej słychać o niepełnosprawnych uczestniczących w
zawodach. Zdobywają oni laury na arenach krajowych i międzynarodowych.
W badaniach własnych około 75,3% studentów chętnie poszłoby na zawody
niepełnosprawnych. Niewielka cześć ankietowanych, około 10% widziała zmagania osób
niepełnosprawnych na żywo. Badani studenci w większości słyszeli o sporcie
niepełnosprawnych z telewizji, Internetu i reklamy.
Telewizja Polska w swoim serwisie sportowym, sport.tvp.pl, prowadzi ankietę online.
Pytanie brzmi  Czy chciałabyś oglądać sport osób niepełnosprawnych w TVP? Wyniki tej
ankiety w bieżącym czasie przedstawiają, że 94% badanych chciałoby oglądać sport na
antenie TVP, odpowiedzi negatywnych udzieliło 4% badanych, a 2% nie miało zdania [26].
40
Społeczeństwo jak przedstawiają powyższe wyniki chce i ogląda zawody osób
niepełnosprawnych. Jednak w dalszym ciągu za mało się mówi o możliwościach i wyborze
sportu, jaki mają osoby niepełnosprawne. W dzisiejszych czasach niepełnosprawni uprawiają
praktycznie każdą dyscyplinę sportową. Niepełnosprawni uprawiając sporty odkrywają
u siebie zdolności, o których wcześniej nie wiedzieli. Wiele osób pełnosprawnych, którzy
widzieli kiedyś zmagania niepełnosprawnych, dziwi fakt, że są oni w stanie wykonać rzeczy
na pozór dla nich niemożliwe.
Wyniki omawianej pracy wskazują, że większość ankietowanych umiało podać
dyscypliny sportowe, które mogą uprawiać osoby z niepełnosprawnością sensoryczną,
fizyczną i intelektualną. Pływanie i lekkoatletyka to dyscypliny sportowe najczęściej
wymienianie przez studentów. Można przypuszczać, że wybór pływania był pokierowany
faktem, że środowisko wodne i jego właściwości wykorzystywane są również w rehabilitacji.
Zawodnicy niepełnosprawni i pełnosprawni, uczestniczący w zawodach jakiejkolwiek
rangi powinni mieć takie same przywileje. Takiego zdania było większość respondentów
w badaniach własnych. Ponad 50% badanych za argumentowało swoją odpowiedz

stwierdzeniem, że niepełnosprawni są tak samo sportowcami jak każdy pełnosprawny.
W sondażu socjologicznym przeprowadzonym przez Jarmułkę- Kliś na temat  Oceny
idei igrzysk olimpijskich dla ludzi niepełnosprawnych jednym z argumentów stwierdzonych
przez badanych, którzy popierają ideę organizowania igrzysk dla ludzi niepełnosprawnych,
jest ujednolicenie i zrównanie społeczne. Typowymi odpowiedziami zakwalifikowanymi do
tej kategorii, można wymienić:  skoro dla pełnosprawnych organizuje się olimpiady, to
powinni je mieć także ludzie niepełnosprawni ,  są to tacy sami ludzie i mają takie same
potrzeby oraz  nie wolno nikogo dyskryminować [4].
41
VI. WNIOSKI
1. Studenci badanych kierunków medycznych nie wykazali się dostateczną wiedzą na
temat aktywności sportowej osób niepełnosprawnych, stan wiedzy badanych na
poszczególnych kierunkach był podobny.
2. Rehabilitacja powinna być głównym celem uprawiania sportu przez osoby
niepełnosprawne w opinii badanych studentów.
3. Uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne napotyka na braki w dostępnych
ośrodkach treningowych, kadrze trenerskiej oraz specjalistycznym sprzęcie
sportowym.
4. Respondenci nie posiadali odpowiedniej wiedzy na temat możliwości uprawiania
sportu przez osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
42
VII. PIŚMIENNICTWO
1. Bolach E.: Sport w rehabilitacji niepełnosprawnych. W: Sportowe gry zespołowe
w usprawnianiu osób niepełnosprawnych niewidomych niedowidzących. Prace
habilitacyjne Akademii Wychowania Fizycznego, Wrocław 1999, s.19-21.
2. Dąbrowska A.: Sport osób niepełnosprawnych - zabawa czy droga życiowa. W: Sport
szansą życia niepełnosprawnych. Pod red. J. Ślężyńskiego, Polskie Stowarzyszenie
Niepełnosprawnych, Studio Wydawnicze AGAT, Kraków 1997, s. 151-153.
3. Gąsowska M.: Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych- projekt programu
kształtującego postawy dzieci i młodzieży. W: Wybrane uwarunkowania rehabilitacji
osób niepełnosprawnych. Pod red. J. Rottermunda i A. Klinik, Oficyna Wydawnicza
 Impuls , Kraków 2005, s. 181-191.
4. Jarmuła- Kliś T.: Olimpijczycy sprawni inaczej - norma społeczna czy dewiacja. W:
Logos i etos polskiego olimpizmu. Pod red. J. Lipca, Wydawnictwo Naukowe Fall,
Kraków 1994;
5. Kasperczyk T.: Sport jako środek rehabilitacji. W: Sport w Rehabilitacji
niepełnosprawnych. Pod red. J. Śliżyńskiego, Polskie Stowarzyszenie Osób
Niepełnosprawnych, Kraków 1999, s. 39-41.
6. Kowalska B., Jasiński R., Bolach E.: Znaczenie aktywności narciarskiej osób
niepełnosprawnych w aspekcie zdrowego stylu życia. W: Aktywność ruchowa osób
niepełnosprawnych. Pod red. J. Migasiewicz, E. Bolach, Polskie Towarzystwo Walki
z Kalectwem, Wrocław 2004, T. 1, s. 33-41.
7. Milanowska K.: Znaczenie zwiększonej aktywności ruchowej osób niepełnosprawnych
jako czynnika kompensującego ich sprawność psychofizyczną. W: Sport szansą życia
niepełnosprawnych. Pod red. J. Śliżyńskiego, Polskie Towarzystwo
Niepełnosprawnych, Studio Wydawnicze AGAT, Kraków 1997, s. 28-30.
8. Niemczyk E., Sieradzki M.: Sport i turystyka inwalidów a problem ich integracji ze
środowiskiem społecznym. W: Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie. Pod red.
prof. dra hab. A. Hulka, Materiały II Kongresu TWK, Warszawa 1-2 paz
dziernika
1983r., Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986, s. 413-416.
9. Nowotny J. i współautorzy: Wpływ aktywności fizycznej na organizm. W: Edukacja i
reedukacja ruchowa Podręcznik dla studentów fizjoterapii i fizjoterapeutów. Pod red.
J. Nowotnego, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2003, s. 46-51.
10. Nowotny J. i współautorzy: Wpływ ćwiczeń na organizm człowieka. W: Podstawy
fizjoterapii. Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty praktyczne Podręcznik dla
studentów fizjoterapii i fizjoterapeutów. Pod red. J. Nowotnego, Wydawnictwo
Kasper, Kraków 2004, T. 1, s. 151-156.
43
11. Ostrowska A., Sikorska J.: Uczestnictwo niepełnosprawnych w życiu społecznym.
Społeczeństwo wobec osób niepełnosprawnych. W: Syndrom niepełnosprawności w
Polsce. Bariery integracji. Pod red. A. Ostrowskiej, J. Sikorskiej, Wydawnictwo IFIS
PAN, Warszawa 1996, s. 153- 168.
12. Puchalski A.: Rola i znaczenie sportu w kompleksowej rehabilitacji osób
niepełnosprawnych. W: Sport osób niepełnosprawnych w różnych grupach
wiekowych. Pod red. J. Orzecha i J. Sobieckiej, Materiały z Ogólnopolskiej
Konferencji Naukowo Metodycznej Kraków 17-18 XI 1983, Warszawa 1985, s.7-14.
13. Paliga Z., Migasiewicz J., Bolach E.: Sport osób niepełnosprawnych w Europie,
w Polsce i na Dolnym Śląsku. W: Aktywność ruchowa osób niepełnosprawnych. Pod
red. J. Migasiewicz, E. Bolach, Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, Wrocław
2004, T. 1, s. 11-17.
14. Patkiewicz J.: Bariery aktywności ruchowej osób niepełnosprawnych. W: Aktywność
ruchowa osób niepełnosprawnych. Pod red. J. Migasiewicz, E. Bolach, Polskie
Towarzystwo Walki z Kalectwem, Wrocław 2004, T. 1, s. 33-41.
15. Plinta R.: Sport osób niepełnosprawnych. W: Kinezyterapia. Pod red. A. Zembatego,
Wydawnictwo Kasper , Kraków 2003, T. 2, s. 167-180.
16. Plinta R., Sobiecka J.: Aspekty warunkujące podjecie aktywności sportowej przez
osoby niepełnosprawne. Wiadomości Lekarskie, T. LV, 2002, supl. 1, cz. 2.
17. Ronikier A.: Sport for disabled people in Europe Sport for disabled people in Europe
European Non-governmental Sports Organisation, Academy of Physical Education
Warsaw (Poland), Engso Seminar Lisbon- April 2000.
18. Różański P.: Zakres zainteresowań osób niepełnosprawnych wybranymi formami
aktywności ruchowej. W: Aktywność ruchowa osób niepełnosprawnych. Pod red.
J. Migasiewicz, E. Bolach, Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, Wrocław 2006,
T. 2. s. 81-87.
19. Skupniewski M.: Sport dla wszystkich także niepełnosprawnych. Sport
niepełnosprawnych 5/2006, Oficyna Wydawnicza  Interspar , Warszawa, s. 11-13.
20. Sobiecka J.: Rola sportu w procesie kompleksowej rehabilitacji polskich uczestników
igrzysk paraolimpijskich. Studia i Monografie nr 9, Kraków 2000.
21. Szczepański J.: Społeczna sytuacja ludzi niepełnosprawnych. W: Człowiek
niepełnosprawny w społeczeństwie. Pod red. prof. dra hab. A. Hulka, Materiały II
Kongresu TWK, Warszawa 1-2 paz
dziernika 1983r., Państwowy Zakład Wydawnictw
Lekarskich, Warszawa 1986.
22. Szeliga A
.: Rola sportu osób niepełnosprawnych w procesie rehabilitacji i integracji
społecznej. Sport niepełnosprawnych 4/2004, Oficyna Wydawnicza  Interspar ,
Warszawa, s.29-32.
44
23. Ziemińska A.: Stan aktualny i koncepcja rozwiązań przyszłościowych sportu osób
niepełnosprawnych. Postępy rehabilitacji, AWF, PTR, Wydawnictwo PWN,
Warszawa 1998, T. XII, z. 3, s. 79-83.
y
ródła internetowe:
24. www.niepełnosprawni.pl/ledge/x/19879 z dnia 19.06.2008r.
25. www.niepełnosprawni.pl/ledge/x/21984 z dnia 19.06.2008r.
26. ww6.tvp.pl/4851.działy z dnia 19.06.2008r.
45
ANEKS
ŚL
SKI UNIWERSYTET MEDYCZNY W KATOWICACH
WYDZIAA
OPIEKI ZDROWOTNEJ
STUDIUM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I SPORTU
ANKIETA
Uprzejmie prosimy o wzięcie udziału w badaniach i wypełnienie ankiety. Ankieta jest
anonimowa, stworzona do potrzeb badań naukowych. Celem ich jest poznanie, jak sport osób
niepełnosprawnych, jest postrzegany przez studentów kierunków medycznych?
Odpowiadając na pytania zamieszczone w ankiecie, należy zaznaczyć wybraną przez
siebie odpowiedzi lub wpisać jej treść w odpowiednie miejsce.
1. Czy ma Pani/ Pan ulubioną dyscyplinę sportu, którą Pani/ Pan uprawia albo której kibicuje?
TAK NIE
Jeżeli tak, to jaką?
46
2. Kogo uważa Pani/ Pan za osobę niepełnosprawną?
3. Czy słyszała Pani/ Pan o sporcie osób niepełnosprawnych?
TAK NIE
Jeżeli tak, to gdzie?
4. Czy zna Pani/ Pan osobiście osoby niepełnosprawne uprawiające sport?
TAK NIE
5. Jak Pani/ Pan sądzi, czy osoby niepełnosprawne powinny uprawiać sport?
TAK NIE
Dlaczego?
6. Czy widziała Pani/ Pan zawody osób niepełnosprawnych?
TAK NIE
47
Jeżeli tak to proszę napisać gdzie?
7. Czy poszłaby Pani/ Pan na zawody osób niepełnosprawnych?
TAK NIE
Dlaczego?
8. Jak Pani/ Pan sądzi, w jakim kierunku powinien rozwijać się sport niepełnosprawnych?
(można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedz
)
a) jako środek rehabilitacji
b) w formie rekreacji
c) jako sport wyczynowy
9. Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby z uszkodzonym
narządem wzroku (niewidomi, niedowidzący)?
a)
b)
c)
48
10. Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby z uszkodzonym
narządem słuchu (nie słyszący, niedosłyszący)?
a)
b)
c)
11. Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby z uszkodzonym
narządem ruchu (amputowani, paraplegicy, z mózgowym porażeniem, i inne uszkodzenia)?
a)
b)
c)
12. Jakie według Pani/ Pana dyscypliny sportu mogą uprawiać osoby z upośledzeniem
umysłowym?
a)
b)
c)
13. Jak Pani/ Pan uważa, jakie znaczenie ma uprawianie sportu dla osób niepełnosprawnych?
14. Czy według Pani/ Pana uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne to czynnik
terapeutyczny?
49
 TAK NIE
Dlaczego?
15. Czy według Pani/ Pana uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne to czynnik
profilaktyczny?
TAK NIE
Dlaczego?
16. Z jakimi trudnościami według Pani/ Pana mogą spotykać się osoby niepełnosprawne
uprawiające sport?
17. Czy słyszała Pani/ Pan o instytucjach zrzeszających sportowców niepełnosprawnych?
TAK NIE
Jeżeli tak to proszę napisać jakie?
50
18. Jak Pani/ Pan uważa, w jaki sposób i przez kogo, powinien być finansowany sport osób
niepełnosprawnych?
Dlaczego?
19. Jak Pani/ Pan sądzi, czy zawodnicy niepełnosprawni zrzeszeni w klubach sportowych,
startujący w zawodach krajowych i międzynarodowych, zdobywający medale na tych
zawodach, powinni mieć takie same przywileje jak sportowcy pełnosprawni?
TAK NIE
Dlaczego?
20. Co według Pani/ Pana może pomóc w promowaniu sportu osób niepełnosprawnych?
51
 Metryczka do ankiety
1. Proszę podać swoją płeć.
K M
2. Proszę podać rok urodzenia.
3. Proszę podać miejsce zamieszkania (nazwę miejscowości).
4. Proszę podać obecnie studiowany kierunek, rok i miejsce studiów.
Uprzejmie dziękujemy za wypełnienie ankiety.
52