Opracowała: mgr Maria Zań
Metoda projektu
Projekt w edukacji jest środkiem i celem nauczania. Terminu tego u\
ywa się
zarówno w odniesieniu do metody nauczania pozwalającej na dzielenie
materiału nauczania na serię małych projektów, jak i do formy organizacyjnej
pracy nauczyciela z uczniami.
Projekt jest metodą, która mo\
e być zastosowana zarówno w pracy
dydaktycznej, jak i wychowawczej.
Istota metody projektów polega na tym, \
e uczniowie samodzielnie (pod
dyskretną opieką nauczyciela) realizują ,, du\
e ,, zadanie (przedsięwzięcie)
według przyjętych wcześniej zało\
eń .Wykonując zadanie zdobywają określoną
wiedzę i kształtują wiele umiejętności, a prezentując swój projekt publicznie
przekazują tę wiedzę innym kolegom (z klasy, szkoły).Nauczyciel określa
jedynie ramy projektu. Mo\
e on być realizowany indywidualnie lub zespołowo.
Celem tej metody jest kształtowanie umiejętności planowania i organizacji
pracy własnej uczniów, zbierania i selekcjonowania informacji, rozwiązywania
problemów, pracy w grupie, podejmowania decyzji, oceniania, komunikowania
się.
Czyli istotę projektu edukacyjnego tworzy:
- Znaczna samodzielność słuchaczy,
- Rozwiązanie problemu teoretyczne jak i praktyczne,
- Realizacja określonych celów,
- Wykorzystanie pewnych zasobów,
- Ustalona struktura działania,
- Realizacja przez określone osoby,
- Ustalone terminy poszczególnych etapów jak i całości,
- Interdyscyplinarny charakter,
- Konieczność realizowania w dłu\
szym okresie czasu,
- Wynikiem pracy jest pisemne sprawozdanie,
- Zakończenie prezentacją (obroną).
Najczęściej ze względu na swój rozmiar projekt realizowany jest w dłu\
szym
okresie (kilka tygodni, semestr, rok) przez grupę uczniów (projekty grupowe,
klasowe, międzyklasowe), choć istnieją przykłady projektów indywidualnych.
Zało\
enia zawierające zwykle temat (albo obszar zagadnień, w obrębie
którego szczegółowa decyzja nale\
y do uczniów) cele, metody pracy, terminy
i kryteria oceny są przygotowywane przez nauczyciela w formie tzw. kontraktu.
Metoda projektów, tak jak \
adna inna, pozwala na kształtowanie u uczniów
wielu umiejętności związanych z podejmowaniem konkretnych działań: od fazy
planowania i poszukiwania wsparcia ( czasami tak\
e finansowego), a\
po ich
realizację i ocenę.
Umiejętności kształtowane metodą projektu:
- Współpracy w zespole
- Formułowania problemów
- Planowania i organizowania własnej pracy
- Korzystania z ró\
nych z
ródeł informacji
- Klasyfikowania informacji z punktu widzenia celów projektu i ich
krytycznej analizy
- Integrowania wiedzy z ró\
nych przedmiotów
- Formułowania i wyra\
ania swojej opinii
- Słuchania opinii innych członków grupy
- Podejmowania decyzji grupowych
- Twórczego myślenia
- Stawiania sobie celów
- Samooceny własnej pracy
- Prezentacji publicznej
a tak\
e:
- Rozwija samodzielność, samorządność i umiejętność współpracy i \
ycia
w grupie rówieśniczej integruje ją
- Stymuluje rozwój poznawczy, emocjonalny i motoryczny
- Uwzględnia indywidualne potrzeby, zainteresowania i uzdolnienia
- A
ączy w spójne całości treści rozbite w szkole na ró\
ne przedmioty
nauczania
- Rozwija myślenie twórcze
- Wzmacnia motywację poznawczą
- Integruje wiedzę szkolną i pozaszkolną.
Wady projektu
- Długi czas realizacji
- Ró\
ne tempo pracy zespołów, często zale\
ne od doboru słuchaczy
- Czasochłonny dla nauczyciela
- Często zbieranie informacji zabiera du\
o czasu
Co odró\
nia projekt od pracy dyplomowej?
Wykonując pracę dyplomową uczeń wykazuje, \
e potrafi wykorzystać wiedzę i
umiejętności zdobyte w czasie nauki szkolnej w działaniu praktycznym.
Wykonując projekt uczeń pod kierunkiem nauczyciela zdobywa nową wiedzę i
umiejętności, a prezentując go kolegom uczestniczy w procesie uczenia się
innych.
Co odró\
nia projekt od pracy domowej?
Od tradycyjnego zadania domowego projekt ró\
ni przede wszystkim to, i\

uczniowie samodzielnie zdobywają informacje o jakimś szerszym ni\
zwykle
zagadnieniu, opracowują je, a następnie prezentują innym
Jakie niezbędne kwalifikacje powinien posiadać nauczyciel pracujący z
uczniami metodą projektów?
" interdyscyplinarną wiedzę,
" znajomość procesów grupowych,
" doświadczenie dydaktyczne wraz z zapałem do pracy,
" innowacyjność,
" brak lęku przed podejmowaniem ryzyka.
Kluczem do sukcesu w metodzie projektów jest przekonanie uczniów, \
eby
przejęli odpowiedzialność za wykonanie zadań określonych w projekcie. Je\
eli
uda się to osiągnąć, wówczas jakość procesu kształcenia jest znacznie wy\
szy
ni\
w przypadku stosowania tradycyjnych metod kształcenia.
Metoda projektu ma przebieg etapowy:
1.Przygotowanie uczniów do pracy poprzez dokładne zapoznanie ich z
metodą.-Co to jest projekt? Na czym polega? itp.
2. Wprowadzenie uczniów w tematykę zagadnienia.  Zainicjowanie
tematu projektu. To wa\
ny moment- zainteresowanie ich tematem, pokazanie
mo\
liwych problemów i mo\
liwości poszukiwania rozwiązań z wykorzystaniem
tej metody.
3. Kolejny etap to formułowanie i wybór tematów projektów oraz tworzenie
zespołów.
4. Przygotowanie do realizacji projektu:
* opracowanie instrukcji do projektu. Zawierać ma ona cele i
standardy, jakie powinien spełniać projekt i informować uczniów co
mają do wykonania,
* ustalenie podziału zadań w poszczególnych zespołach. Karty z
podziałem zadań mogą być wywieszone w klasie lub zło\
one u
nauczyciela,
*zawarcie kontraktu z uczniami na wykonanie projektu- kontrakt
mo\
na przygotować w postaci zobowiązania, w którym uczniowie
zobowiązują się do wykonania projektu zgodnie z instrukcją, a
nauczyciela do dokonania oceny zgodnie z kryteriami podanymi w
instrukcji,
Istnieją ró\
ne wzory kontraktów, ale ka\
dy powinien zawierać następujące
elementy:
- temat projektu i jego cele (opis projektu),
- forma wykonania projektu (rozwiązania problemu),
- zadania dla poszczególnych członków grupy,
- z
ródła, które powinni wykorzystać,
- termin prezentacji oraz terminy konsultacji z nauczycielem,
- co powinien zawierać raport,
- mo\
liwe sposoby prezentacji projektu i jej czas,
- kryteria oceny projektu.
- ustalenie terminów konsultacji.
- opracowanie planu sprawozdania z projektu.
5. Realizacja projektu:
* zbieranie i opracowywanie informacji,
* realizacja zadań cząstkowych wynikających z opracowanego
podziału zadań, opracowanie sprawozdania.
Projekt powinien być wykonywany samodzielnie, nie powinna być hamowana
inwencja i inicjatywa uczniów. Powinny być stworzone takie warunki, aby
częściowo uczniowie wykonywali go w ramach godzin lekcyjnych
(zainicjowanie projektu, wybór tematu, konsultacje), a w znacznym stopniu
poza lekcjami w ramach pracy domowej.
Końcowym efektem projektu powinien być:
* raport (sprawozdanie z wykonania projektu
* konkretny wytwór (je\
eli jest przewidziany w opisie projektu) 
wystawa, plakat, komplet fotografii, model, film itp.
* prezentacja projektu  na forum klasy, szkoły itp.
* dyskusja  w czasie której uczniowie nie wykonujący projektu mogą
zadawać pytania w celu wyjaśnienia wątpliwości.
6. Prezentacja projektu:
- uczniowie zgodnie z instrukcją przygotowują prezentację swojej
pracy,
- w prezentacji uczestniczą wszyscy członkowie zespołu,
- ka\
dy zespół powinien opracować plan prezentacji
Prezentacja jest finalnym etapem pracy uczniów, podczas którego muszą oni
zaprezentować innym własną interpretację swojego tematu.
Oto kilka innych mo\
liwości prezentacji projektów:
" odczyt, wykład, prelekcja  w czasie lekcji,
" seminarium dla klasy lub wszystkich zainteresowanych,
" wystawa prac wykonanych przez uczniów (albumy, plakaty,
rysunki, modele itp.) z ich komentarzem,
" prezentacja problemu w formie inscenizacji,
" pokaz filmu video,
" prezentacja modelu,
" opracowanie folderu, ksią\
eczki, broszury itp.
7. Ocena projektu. Nauczyciel dokonuje oceny pracy całego zespołu,
poszczególnych członków, poszczególnych faz i całości projektu. Do oceny
stosuje kryteria zapisane w instrukcji. Elementem oceny powinna być
samoocena uczniów i zespołów.
Lista pytań dla nauczyciela planującego
metodę projektu:
" Dlaczego chcesz zastosować metodę projektów?
" Czy przeanalizowałeś materiał nauczania i ustaliłeś
zagadnienia do realizacji tą metodą?
" Czy będziesz współpracował z innymi nauczycielami?
" Czy ustaliłeś zasady współpracy z zainteresowanymi
nauczycielami?
" Jakie cele chcesz osiągnąć?
" Czy projekty będą indywidualne, czy zespołowe?
" W jaki sposób dobierzesz uczniów do zespołów?
" Czego uczniowie nauczą się w trakcie realizacji
projektu?
" Co uczniowie powinni wiedzieć przed rozpoczęciem
pracy tą metodą?
" Jak sprawdzisz to czego się nauczyli?
" Jak będzie wyglądała instrukcja?
" Jakie warunki muszą być zapewnione do realizacji
projektu?
" Jak zorganizujesz konsultacje?
" Jakie będą ramy czasowe projektu?
" Jak zorganizujesz prezentację?
" Jak będziesz oceniał projekt?
Plan sprawozdania
1. Strona tytułowa.
Podajcie:
- Tytuł / temat projektu,
- Nazwisko i imię autora, nazwisko nauczyciela
koordynującego projekt.
2. Spis treści.
3. Podziękowania
- Dla osób, instytucji, które poświęciły swój czas, udzieliły
Wam pomocy.
4. Streszczenie
- Przedstawiacie Wasze najważniejsze osiągnięcia.
5. Wstęp
- Przedstawiacie dlaczego zainteresowaliście się tematem,
podajcie cele,
- Przedstawiacie problem, który jest tematem projektu,
- Opisujecie osiągnięcia autorów projektu.
6. Część główna
- Zatytułowane rozdziały ( ich liczba, zawartość zależy od
tematu, rodzaju projektu),
- Prezentujecie rozwiązania,
- Opisujecie metody dojścia do celu,
- Przedstawiacie działania, które pozwoliły dojść do celu.
7. Wnioski
8. Rekomendacje
- Przedstawiacie działania, które trzeba podjąć aby wdrożyć
projekt,
- Opisujecie efekty, jakie przyniesie zastosowanie projektu,
- Możecie opisać propozycje innych zastosowań wyników
projektu.
9. Załączniki
- Ankiety, formularze, tabele, wykresy, rysunki, akty
prawne, kosztorysy, itp.
10. Bibliografia
Plan prezentacji
1.Wprowadzenie  przedstaw cel wystąpienia i zagadnienia, o których
będziesz mówił.
2. Motywacja  przekonaj słuchaczy dlaczego warto wysłuchać tej
prezentacji, jakie będą mieli z niej korzyści, czego
interesującego się dowiedzą.
3. Plan spotkania  przedstaw go w takiej formie, aby słuchacze mogli
swobodnie śledzić tok prezentacji i byli nią
zainteresowani.
4. Treść podzielona na części  przedstaw główne tezy wystąpienia
i dokonaj analizy problemu.
5. Podsumowanie każdej części  po omówieniu każdej części
przypominasz najważniejsze elementy; służy to
lepszemu ich rozumieniu i zapamiętywaniu
.
6.Przejścia do kolejnych części  przedstawiasz związki występujące
między częściami prezentacji, dbając o ich spójność
i logikę.
7. Zakończenie  dokonujesz podsumowania całości, wyjaśniasz
ewentualne wątpliwości.
8. Wnioski  powracasz do głównych tez, podajesz wnioski,
uzasadniasz dlaczego prezentowany projekt jest ważny
i wartościowy dla słuchaczy.
Wzór sprawozdania
1. Strona tytułowa.
TERAPIA ZAJ
CIOWA
Rok I semestr I
Temat projektu:............................................................................................
.............................................................................................
Realizatorzy:
1. .......................................
2.........................................
3.........................................
4....................................
5....................................
6....................................
Projekt z terapii zajęciowej
realizowany pod kierunkiem:
................................................
BIA
GORAJ 2006
2. Strona druga  opis projektu.
3. Wstęp  tu należy przedstawić motywację wyboru tematu,
jego znaczenie, zamierzone postępowanie. Wstęp może również
zawierać wyjaśnienia terminologiczne.
4. Merytoryczna analiza tematu.
5. Konspekt.
6. Uzasadnienie planowanych działań
7. Rekomendacje  powinny wskazać adresata zastosowania
projektu, oraz zalecenia i wskazówki dotyczące wdrożenia.
8. Bibliografia.
Bibliografia:
1. Brejnak A., Metoda projektów w kształceniu zawodowym. Wyd. CODN,
Warszawa 1995.
2. Królikowski J., Przygotowanie projektu w zespole przedmiotowym. Wyd.
CODN, Warszawa.
3. Materiały edukacyjne programu Nowa Szkoła, Wyd. CODN, Warszawa 1999.
4. Nowacki T. W., O metodzie projektów. Wyd. CODN, Warszawa 1996.
5. Uchman G. Metoda projektów w średniej szkole zawodowej. Wyd. CODN,
Warszawa 1996
Czynności uczniów i nauczycieli pracujących metodą
projektu:
FAZA I  PRZYGOTOWANIE PROJEKTU
Czynności uczniów
Uczniowie rozpoczynający pracę nad projektami powinni:
- Rozwa\
yć istniejące ju\
dobre przykłady;
- Zaakceptować projekt  wysoką motywację uczniów wzbudzają
szczególnie projekty z przyszłym miejscem ich pracy, z miejscem nauki,
związane z przemysłem, rozwiązujące problemy osób sprawnych inaczej,
związane z samym uczniem  jego hobby czy innymi potrzebami;
- Rozwa\
yć szansę wykonania projektu w praktyce;
- Zgromadzić niezbędne środki do wykonania projektu;
- Rozpoznać z
ródła porad i pomocy;
- Zaplanować strategię działania;
- Opracować szczegółowy plan działania, zawierający czas przeznaczony na
wykonanie ka\
dego elementu oraz nazwiska członków grup
odpowiedzialnych za ka\
dy element.
- Określić sposób komunikacji pomiędzy członkami grupy.
Czynności nauczycieli
Nauczyciele wdra\
ający do praktyki szkolnej metodę projektów w fazie
przygotowania swoje czynności powinni ukierunkować na:
- Uzgodnienie takiego tematu projektu, aby uczniowie mieli mo\
liwość
zaprojektowania i wykonania gotowego wytworu. Trzeba bowiem
pamiętać, \
e projekt pozbawiony tych dwóch elementów nie jest
wykonany w pełni;
- Projektowanie zadań w taki sposób, aby stawiały uczniom wyzwania
i umo\
liwiały ró\
norodność podejmowanych zadań;
- Rozwa\
enie faktu, czy projekt prowadzi się w ramach wiedzy
nauczyciela, czy te\
temat projektu mo\
e wychodzić poza te ramy.
Utrzymywanie projektu w ramach własnej wiedzy zwykle ogranicza
swobodę i fascynację wykonywanym projektem;
- Formułowanie celów w taki sposób, aby uczniowie jasno rozumieli, czego
się od nich oczekuje;
- Określenie czasu wykonania projektu;
- Rozstrzygnięcie, wraz z uczniami prawa do ostatecznego dokumentu;
- Zaplanowanie spotkania z grupą;
- Określenie kryteriów oceny projektów. Do najczęściej stosowanych
kryteriów mo\
na zaliczyć: adekwatność treści projektu do
sformułowanego tematu i celów projektu, oryginalność, przeprowadzone
badania i trafne dowody tych badań, właściwa struktura sprawozdania,
sposób prezentacji i inne;
- Określenie barier, jakie uczniowie mogą napotkać w trakcie wykonania
projektu. Najczęściej rejestrowane bariery to: niedocenianie obcią\
enia
pracą, odejście od głównego nurtu, trudności w zbieraniu informacji,
zbieranie informacji w ostatniej chwili, trudności w analizowaniu
i syntetyzowaniu zebranych informacji, brak umiejętności pracy
w zespole, trudności materiałowe i techniczne związane z wykonaniem
projektu itd.
FAZAII  WYKONANIE PROJEKTU
Czynności uczniów
Uczniowie prowadzący pracę nad projektami powinni:
- Podejmować systematyczne działania zmierzające do rozwiązania
problemów szczegółowych, związanych z wykonaniem projektu;
- Spotykać się systematycznie ze swoimi kolegami z grupy;
- Uczestniczyć w konsultacjach organizowanych przez nauczyciela;
- Konsultować się z nauczycielem, o ile mają wątpliwości, z którymi
samodzielnie nie mogą sobie poradzić;
- Zbierać i gromadzić dane, np. informacje techniczne niezbędne do
rozstrzygnięcia postawionych w projekcie problemów;
- Dokonywać selekcji oraz oceniać przydatność zgromadzonych informacji;
- Opracować narzędzia pomiaru  np. kwestionariusze ankiet czy
kwestionariusze wywiadów;
- Prowadzić badania w zakładzie pracy, warsztatach szkolnych oraz innych
instytucjach umo\
liwiających zdobycie potrzebnych informacji;
- Dokonać analizy przeprowadzonych badań;
- Przeprowadzić wnioskowanie ukierunkowane na wybór optymalnego
rozwiązania;
- Wykonać projekt w praktyce, o ile było to zało\
one w celach projektu;
- Opracować sprawozdanie z projektu zgodnie z określoną strukturą;
- Przygotować prezentację zwracając szczególną uwagę na cel wystąpienia,
poziom wiedzy i umiejętności słuchaczy związane z prezentowanym
problemem, treść i jej formę;
- Przegotować niezbędne materiały metodyczne wizualizujące treści,
wykonane elementy, np. gabloty i inne materiały stanowiące o istocie
projektu.
Czynności nauczycieli
Nauczyciele wdra\
ający do praktyki szkolnej metodę projektów w fazie
realizacyjnej swoje czynności powinni ukierunkować na:
- Czynne i świadome motywowanie uczniów;
- Regularne spotkania z grupą, przede wszystkim w celu udzielania
uczniom pomocy w rozwiązywaniu podjętych przez nich problemów;
- Dokonywanie systematycznej obserwacji i oceniania postępów uczniów
w pracach nad projektem. Uznaje się, \
e formalne oceny powinny być
wystawiane po następujących trzech etapach nad projektem:
- Po upływie około jednej trzeciej wyznaczonego czasu 20%
- Po upływie około dwóch trzecich wyznaczonego czasu 20%,
- Po zakończeniu projektu 60%;
- Udzielenie pomocy związanej z przeprowadzeniem, np. badań
w zakładach pracy  zwrócenie się z prośbą do dyrekcji zakładów,
zapewnienie informacji kontaktowych itd. Doświadczenia wskazują,
\
e dostęp do instytucji, zakładów pracy jest często mniejszym problemem
ni\
się tego spodziewano;
- Zapewnienie uczniom samodzielności w podejmowanych działaniach.
FAZA III  OCENA PROJEKTU
Czynności uczniów
Uczniowie po zakończeniu prac nad projektem powinni:
- Prezentować wykonany projekt,
- Dokonywać próby samooceny wykonanych działań,
- Analizować popełnione błędy,
- Projektować zmiany w wykonaniu następnych projektów.
Czynności nauczycieli
Nauczyciele wdra\
ający do praktyki szkolnej metodę projektów w fazie
oceniającej swoje czynności powinni ukierunkować na:
- Wiązanie nagród i ocen z jakością, a nie wkładem pracy, sta\
em czy
innymi względami. Oceny powinny być wystawiane za umiejętność
wykonywania danej czynności, posiadane informacje, zastosowanie
ich oraz inwencję twórczą;
- Ocenianie (na podstawie ostatecznej wersji projektu) ka\
dego ucznia
oddzielnie, niezale\
nie od tego czy praca była indywidualna czy
zespołowa. Je\
eli nad projektem pracowała cała grupa, wówczas ka\
dy
uczeń powinien mieć swoją kopię i określić swój własny wkład pracy.
Ka\
dy uczeń powinien mieć swój schemat ocen przygotowany
w oparciu o tę część pracy, za którą jest odpowiedzialny. Ocena
końcowa powinna składać się z poprzednio uzyskanych ocen za
projekt, oceny za całkowite badania oraz oceny za prezentację.
Rola nauczyciela sprowadza się do wspierania uczniów
i konsultacji. W kolejnych fazach projektu udział nauczyciela
przedstawia poni\
sza tabela:
Wybór tematu Na ogół ogranicza się do wskazania uczniom zakresu
projektu zagadnień, spośród których uczniowie wybierają
szczegółowy temat precyzując go w miarę dokładnie.
Przygotowanie Jest to zadanie realizowane zwykle wyłącznie przez
kontraktu nauczyciela.
Zbieranie Na tym etapie nauczyciel mo\
e słu\
yć uczniom jako
i opracowanie konsultant, częściej odpowiadając na ewentualne pytania
materiałów, i prośby, ni\
z własnej inicjatywy ingerując w ich pracę;
wykonanie konsultacje mogą odbywać się regularnie a ich czas
projektu i miejsce powinny być określone w kontrakcie.
Prezentacja Rola nauczyciela powinna ograniczyć się do podania czasu
i ewentualnie formy prezentacji oraz szczegółów
związanych z mo\
liwym przearan\
owaniem klasy na ten
czas , dostępnością środków audiowizualnych itp.; jeśli
oka\
e się to konieczne, nauczyciel powinien tak\
e wpływać
na atmosferę prezentacji i zachęcać uczniów do wzajemnego
słuchania się.
Ocena Od decyzji nauczyciela zale\
y czy zarezerwuje on ocenę
do własnych kompetencji (opierając się na kryteriach
zawartych w kontrakcie), czy te\
włączy do tej czynności
uczniów (np. powołanie kilkuosobowego jury spośród nich
itp.).
Widać więc, \
e najwięcej zapamiętujemy wtedy, gdy działamy w zespole,
gdy wykonujemy konkretną pracę  gdy jesteśmy aktywni.