/
i
http://rcin.org.pl
ta.
http://rcin.org.pl
ZYDZI
PODCZAS WOJNY
Cena 1 złp.
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
, I NSTYTUT
BAOAKl li tepacki ch pan
B I B L I O T E K A
00-330 W arsrjw a, ul. N o w y Åšwiat 77
Tei. 26-68-63
JednÄ… z kardynalnych przyczyn ban­
kructw a polityki niemieckiej w W arsza­
wie i na prowincji było:
1) ekonomiczne popieranie Å»ydów z ja­
w nym upośledzeniem żyw iołu polskiego,
2) obsadzanie Å»ydam i wszystkich urzÄ™­
dów cyw ilnych z oczywistym wydaniem
na ich pastwę ludności polskiej,
3) dążenie do takiego sytuowania Å»y­
dów u nas kosztem naszym, aby powstrzy­
m ać ich emigrację do Niemiec,
4) wyjÄ™cie Å»ydów z pod wszelkiej kry ­
tyki, czy to ekonomicznej, czy społecznej,
czy narodowej, czy wreszcie katolickiej,
5) korzystanie z ich usÅ‚ug jako szpie­
gów i denuncjantów .
6) używ anie ich do rozmaitych bluf-
fów patrj o tycznych, skutkiem czego Żyd
parzył  zbawcę Polski a Polak był pod
osłoną władz niem ieckich traktow any
przez Żyda jak  natrętny cudzoziemiec ,
7) posÅ‚ugiwanie siÄ™ Å»ydam i przy w y­
Å‚aw ianiu m onet zÅ‚otych, srebrnych, pa­
pierowych i drobnicy.
http://rcin.org.pl
M ?/9 1
 2 
8) doprowadzenie do tego wprost po­
twornego poÅ‚ożenia, że wraz z  darowi­
zn ą Polsce  niepodległości dyskusja
najbardziej lojalna i najbardziej rzeczowa
w kwestji żydowskiej m usiaÅ‚a szukać so­
bie miejsca w literaturze nielegalnej.
Wobec tych faktów Polacy-katolicy
wszystkich stanów, od chÅ‚opa do m agn a­
ta, zrozumieli, że nastąpił sojusz niemie-
cko-żydowski przeciwko nim i że ten so­
jusz stanowi dla nich niebezpieczeństwo
najgroz
niejsze, albowiem doświadczenie
historyczne pouczyło ich, że z wszystkich
wojen i rewolucji żywioÅ‚ polski wycho­
dził zawsze zubożały i osłabiony a żywioł
żydowski kosztem jego wzbogacony i wzmo­
cniony.
Do tych punktów , które zostaÅ‚y wy­
żej wyszczególnione, dodać należy jesz­
cze następujące:
9) polityka niem iecka pomogÅ‚a w ysu­
nąć się na stanowisko naczelne i jedynie
uprawnione do zajm ow ania gÅ‚osu wszyst­
kie żywioły filosemickie, które dały się
u nas poznać z tego, że we wszelkich
sporach polsko-żydowskich stawaÅ‚y z za­
sady po stronie żydowskiej
http://rcin.org.pl.
 3 
10) wysunęła również wszystkie gru­
py liberalno-radykalne judaizujące, które
przedtyni zam iast narodowoÅ›ci gÅ‚osiÅ‚y in ­
ternacjonalizm a zam iast religji indyfe-
rentyzm, nie tykajÄ…c narodowoÅ›ci i reli­
g ji żydowskiej, a które teraz nagle ra­
zem z Å»ydam i zaczęły z bardzo podej­
rzaną żarliwością popierać niepodległość
Polski pod jeneraÅ‚-gnbernatorem niem ie­
ckim , gdy niedawno jeszcze razem z ka­
detami i liberalistam i rosyjskiem i m iota­
ły klątw y na posłów polskich w Dum ie.
Ten oczywisty fałsz, nie dający się
pokryć żadnÄ… kazuistykÄ…, m usiaÅ‚ do ży­
wego oburzyć spoÅ‚eczeÅ„stwo, jednoczeÅ›­
nie polskie i katolickie, które nagle po­
strzegło, że grupy, które przedtym stały
w sieni, a naród w izbie, teraz zajęły
izbÄ™, zaÅ› naród częściÄ… zepchnęły do sie­
ni a częścią nawet całkiem za próg jego
własnego domostwa.
Jeżeli wiele z tych rzeczy stało się
wskutek tego, że Niem cy nie znali na­
szych stosunków, że zrazu szli po linji
najm niejszego oporu a dopiero póz
niej
wzięli się do bardziej planowej polityki
polskiej wewnętrznej, że chcieli przy po-
http://rcin.org.pl
 4 
mocy żydowskiej osÅ‚abić lub nawet znisz­
czyć żywioÅ‚ polski celem uÅ‚atw ienia so­
bie roboty powojennej, i jeżeli wreszcie
prócz wszystkiego kierowali siÄ™ wrodzo­
ną i kultyw ow aną nienaw iścią względem
żywioÅ‚u polskiego, to jednak istniaÅ‚y jesz­
cze inne względy. D adzą się one ująć
w punkty następujące.
1) najw iÄ™ksi bankierzy niemieccy, od­
grywajÄ…cy pierwszorzÄ™dnÄ… rolÄ™ przy reali­
zowaniu wewnÄ™trznych pożyczek niem ie­
ckich na cele wojny, są Żydami.
2) największe dzienniki niemieckie,
bez których dyplom acja i polityka nie­
mieckiego rządu obejść się nie może,
znajdują się w rękach żydowskich.
3) na wszystkich uniwersytetach nie­
m ieckich w ciele profesorskim Å»ydzi m a­
ją przewagę, a działają zawsze zwarcie.
4) od bardzo dÅ‚ugiego czasu Å»ydzi na­
si utrzym ujÄ… z Å»ydam i niem ieckiem i sto­
sunki, inform ujÄ… ich o nas, nie dopusz­
czajÄ…c do nich naszych inform acji.
5) rząd niem iecki ogłosił tak zwany
 Burgfrieden , to znaczy, żp zm usił
wszystkie partje do zgodnego pożycia,
a przeto nie dopuszcza także do dysku-
http://rcin.org.pl
sji niemiecko-życłowskiej, która mogłaby
wprowadzić niepokój do wewnętrznych
stosunków; ale dyskusja polsko-żydow­
ska należy do stosunków zewnętrznych,
wiÄ™c jest dozwolona; Å»ydzi w yzyskujÄ… sy­
tuacjÄ™ w ten sposób, iż poruszajÄ… w pra­
sie kwestję polsko-żydowską ze swego
stanowiska, natom iast nie dajÄ… jej poru­
szać ze stanowiska polskiego.
6) ponieważ rzÄ…d niem iecki, wiedzio­
ny koniecznością, m usi politykę polsko-
żydow ską prowadzić z dnia na dzień,
przeto jest zniewolony brać stronÄ™ Å»y­
dów a nas poświęcać, co nas naturalnie
jeszcze bardziej wrogo nastraja przeciw­
ko Niemcom, gdyż widzim y, że stanowi­
sko ich nietylko wypływa z ich woli, ale
z ich losu.
W szystko to złożyło się na fakt nie '
ulegający żadnem u zakwestionowaniu, że
polityka niem iecka m usiała na gruncie
na3zym zbankrutować. Ale rzecz nie
przedstawia siÄ™ mniej korzystnie dla po­
lityki austrjackiej. Jeżeli ta polityka tak­
że u nas caÅ‚kowicie zbankrutow aÅ‚a, acz­
kolw iek przed w ojnÄ… m iaÅ‚a pewne szan­
se, to po jej w ybuchu, gdy A wy-
http://rcin.org.pluśtrja
_ 6 
stąpiła jako sojuszniczka Niemiec, kwe-
stja żydowska silnie zaważyła na szali
wypadków. I tu rzecz siÄ™ da u jąć w sze­
reg punktów :
1) aczkolwiek dwór austrjacki jest k a ­
tolicki, aczkolwiek religja rzymsko-kato­
licka jest panującą, aczkolwiek m ów i się
naw et o klerykalizm ie w A ustrji i nazy­
wa ją państw em jezuickim , m im o to
W iedeÅ„ jest w rÄ™kach Å»ydów, zaÅ› G ali­
cję sam Bism arck nazywał żydow skim
Eldorado.
2) ukształceni m ieszkańcy Królestwa
Polskiego wiedzieli jeszcze przed w ojnÄ…,
że ekonomicznie żywioł polski w G alicji
w ciąż traci na rzecz żyw ioÅ‚u żydowskie­
go, że Żydzi zn ajd u ją się na w szystkich
stanowiskach, że stanowiska te w yzysku­
ją na swoją korzyść, i że władze polskie
w Galicji są wobec zalewu żydowskiego
bezsilne; ale dopiero fakt okupacji pew ­
nych części ziem Królestwa Polskiego
przez AustrjÄ™, i zaprowadzenie zarzÄ…du
cywilnego, silnie zażydzonego i równie
silniej wszystko zażydzającego, ukazał to
naocznie reszcie ludnoÅ›ci, czyli tej, k tó ­
ra w skutek braku ukształcenia i niewy-
http://rcin.org.pl
deczkowania. do G alicji o tym nie m iała
pojęcia.
3) najazd austrjacko-galicyjski, który
ustam i Å»ydów poczÄ…Å‚ proklam ow ać h a­
sÅ‚o przyÅ‚Ä…czenia pewnych gubernji K r ó ­
lestwa do x\ustro-WÄ™gier, z pozostawie­
niem reszty Niem com, groza zażydzenia
kraju, zubożenia go i przystosowania do
porządków fiskalnych państw a rakuskie-
go, m usiała przerazić ludność, zwłaszcza
wiejskÄ….
4) jeżeli najazd austrjacki nie w ziął
pod swe skrzydła opiekuńcze liberalizm u
i radykalizm u judaizujÄ…cego, to wziÄ…Å‚ so­
cjalistów judaizujÄ…cych, pod których opie­
kÄ™ uciekli judaizujÄ…cy liberaliÅ›ci i rady­
kaliści, albow iem socjaliści galicyjscy, do
w ybuchu w ojny antym ilitaryści, teraz
stali siÄ™ m ilitarystam i pierwszej klasy,
4 a wszystkie cywilne stanowiska u socja-
listów-m ilitarystów zajęli Żydzi, jako że
jest to rzecz bezpieczniejsza.
Prawdopodobnie znawcy stosunków
w okupacji austrjackiej uzupeÅ‚nia te p u n k ­
ty szeregiem innych, może naw et bardzo
ważnych. My zaś zajm iem y się trzecim
z rzędu bankructw em z powodu kw estji
http://rcin.org.pl
żydowskiej, m ianowicie bankructwem po­
lityki legjonistycznej. I tu rzecz da siÄ™
ująć w szereg punktów :
1) legjony, pom ijajÄ…c różne ich for­
macje poprzednie, powstały z inicjatyw y
socjalistów, dotąd socjaliści, przynajm niej
w brygadzie Piłsudzkiego, a ta jest tu
najw ażniejsza, rej wodzÄ…, zaÅ› owi socja­
liÅ›ci, wprost organicznie zw iÄ…zani z so­
cjalistam i galicyjskiem i, sa przesyceni
nawskroś żywiołem żydow skim .
2) ponieważ politycy legjonów zdjęli
z porzÄ…dku dnia historycznego Polski
wszystkie kwestje i pozostawili tylko
kwestjÄ™ wojskowÄ…, przeto zawarli sojusz
z Żydam i i m ocą tego fak tu oświadczyli
siÄ™ jako wrogowie tych wszystkich, któ­
rzy nie chcieli zdjąć kw estji żydowskiej
z porzÄ…dku dnia, a ci wszyscy, gdy cho­
dzi o liczbÄ™, stanowiÄ… rzeczywiÅ›cie wszyst­
kich, czyli ogół.
3) ponieważ wszelkie wojny i prze­
wroty stanowiÄ… wdziÄ™czne pole dla spe­
ku lacji żydowskiej, przeto Żydzi z w ielką
żarliwoÅ›ciÄ… poparli legjony i zarazem z nie­
słychaną zapalczywością i prowokacyjno-
ścią atakowali tych, którzy w tym
http://rcin.org.plsiÄ™
kie runk u nie zapalali.
4) korzystajÄ…c z takiego stanu rzeczy
Żydzi pod pozoram i polityki legjonisty-
cznej zaczęli załatw iać wszystkie swoje
rachunki osobiste, rasowe, spoÅ‚eczne a n a­
wet wyznaniowe, co w skutek ich nerwo­
wości i nam iętności rażąco biło w oczy.
5) ruchliw i, biorący się śm iało do
wszystkiego, Żydzi w zięli duży udział
w literaturze i w prasie, popierajÄ…cej po­
litykÄ™ legjonów, a sw ym nietaktem , swo­
jÄ… arogancjÄ…, sw ojÄ… bufonadÄ… doprowa­
dzili u nas do wielkiego rozdrażnienia,
tym naturalnie wiÄ™kszego, iż rozdrażnie­
nie to nie m iaÅ‚o żadnego jawnego u p u ­
stu, albowiem cenzura i policja, zarówno
austrjacka, ja k niem iecka, wzięły ich pod
sw ojÄ… opiekÄ™.
6) karykaturalne parzenie  żołnierza
polskiego ,  uÅ‚ana-zawadjaki ,  nieubÅ‚a­
ganego, niepodległościow ca ,  brzęczy-
szabelki ,  w Ä…sala ,  w iary ,  w iarusa
z uszam i słonia i nosem jak jego trąba,
wszystko to poszczególnie i razem wziÄ™­
te stawało się ja k ąś kazirodczą tragi-ko-
m edjÄ….
7) naturalnie na gruncie warszaw­
skim wszyscy Żydzi, którzy jeszcze tak
http://rcin.org.pl
niedawno poruszali przeciwko nam Pe­
tersburg, a raczej wtedy Piotrogród, k tó­
rzy nie u nas szukali dla siebie praw,
ale chcieli, by Å„am je narzucili Rosjanie,
ci sami, którzy albo grozili nam , że
z W arszawy stanie się niebaw em zw ykły
 gubernskij gorod , albo też przeciwko
nam takich brali w obronÄ™, ci wszyscy,
polecajÄ…c siÄ™ teraz z jednej strony rzÄ…­
dowi niem ieckiem u, z drugiej strony au-
strjackiem u, zaczęli pierw si pchać się
w objÄ™cia legjonów, nie czekajÄ…c, co n a­
wet będzie, wszystkich odsuwać, stali się
ober-polakami, ober-niepodległościowemi,
ober-czcicielami białego orła, słowem, jak
wszystko, tak i tym razem w zięli w pacht
reklam ow anie legjonów, aby ogółowi m o­
żliwie prędko je obrzydzić.
8) ci niedaw ni Polacy w yznania M oj­
żeszowego, zaczęli nagle tak pchać się
na nasze legjonistyczne i wogóle patrjo-
tyczne, dom agać siÄ™ rew anżu pod posta­
ciÄ… chodzenia do synagogi, że Å›ród n a­
szej ludności katolickiej, nawet takiej,
która dalekÄ… byÅ‚a od klerykalizm u, de­
wocji i fanatyzm u, powstaÅ‚a burza, a b u­
rza ta na wewnÄ…trz tym wiÄ™ przy­
http://rcin.org.plksza
 11 
brała rozmiary, że polityka niem iecka
nie dała jej w y b u ch n ąć na zewnątrz, nie
orjentujÄ…c siÄ™ w psychologicznym z ja­
w isku, że wszelki upust Å‚agodzi naprÄ™­
żenie.
9) legjonista pod rękę z Żydem wszedł
tedy do W arszawy i nie zrozum iał, że
tym sam ym odgrodziÅ‚ siÄ™ m urem od du­
żej części ludnoÅ›ci, która wÅ‚aÅ›nie doÅ›w iad­
czała spekulacji żywnościowej żydowskiej,
poznawaÅ‚a boleÅ›nie na swej skórze skut­
ki przerozmaitego szachrajstwa żydow ­
skiego, cierpiaÅ‚a od denuncjacji żydow ­
skich i nigdzie pomocy znalez
ć nie^mogła.
Trzeba zupeÅ‚nie nie znać naszych sto­
sunków , aby z taką polityką wejść do
kraju i Å‚udzić siÄ™ wzajemnie, że siÄ™ zdo­
będzie serca m ieszkańców.
Oto sÄ… m niej wiÄ™cej przyczyny ban­
kructw a polityki niemieckiej, austrjackiej
i legjonistycznej na gruncie naszym
w zw iązku z kw estją żydowską.
Tylko polityka dorywczyści, polityka
bluffu, polityka rozpaczy, polityka hazar­
du m ogÅ‚a byÅ‚a ważyć siÄ™ na obranie po­
dobnej drogi, nie licząc się z przyszłością,
z charakterem narodu, z w arunkam i hi-
storycznemi, słowem z niczym.
http://rcin.org.pl
Polityka ta zadała ciosy zbyt głębokie
i zbyt dotkliwe, aby naród nasz m iał
o nie] zapomnieć. B yć może, że ludzie,
którzy albo wszystko biorÄ… powierzcho­
wnie, albo ży ją tylko telegram am i przy-
chodzącemi z frontów, albo bajeczkami
kaw iarnianem i i zebraniowo-wiecowemi,
biorÄ… to lekko i m yÅ›lÄ…, że kw estja ta sa­
m a się jakoś ułoży. A le kto zna nasz lud
kto zna nasze małomieszczaństwo, kto zna
nasze sfery rzemieÅ›lnicze, robotnicze, sÅ‚o­
wem kto zna nasze masy narodowe, ten
rozumie, że kwestja żydowska u nas ogro­
m nie się zaogniła, że grom adzą się ma-
terjały palne, że te m aterjały przy nada-
rzonej sposobności grozić będą wybuchem ,
a ponieważ w ojna uczyniła ludzi twardsze-
m i, dzikszemi i mściwszemi, w ybuch ten
może przybrać rozmiary nieoczekiwane.
W każdym razie rozsądek każe się z n im
liczyć.
Do faktów powyższych dochodzi szereg
innych, które każdy postrzega lub mocno
odczuwa:
1) Przed w ybuchem wojny praca nad
odżywieniem kraju środkam i kulturalnem i
była w pełnym toku, a wskutek wojny
http://rcin.org.pl
została zupełnie sparaliżowana.
 13 
2) wszystko, co przed w ojną zostało
w tej kw estji zrobione i co uw ażaliśm y za
zdobycz naszą trw ałą, leży teraz w ruinie.
3) z w szystkich kooperacji, które się
rozwijaÅ‚y caÅ‚kiem pom yÅ›lnie i które by­
Å‚yby siÄ™ rozw ijaÅ‚y dalej, nie zostaÅ‚o n a ­
wet śladu.
4) solidarność polska, organizow ana
przeciwko solidarności żydowskiej, została
rozbita.
5) nawet tak naturalne i proste hasło,
ja k kupowanie u swoich, poszÅ‚o w niepa­
mięć.
6) Żydzi try u m fują na całej lin ji, to,
co ju ż było w naszych rękach, w ydarli
nam z powrotem, w ydzierając także i to,
co jeszcze tak niedawno pewnie w naszych
rękach spoczywało.
7) prasa i literatura, zajm ujÄ…ca siÄ™ kwe-
stjÄ… żydowskÄ…, zostaÅ‚a caÅ‚kowicie zaha­
m owana, natom iast prasa i literatura ży­
dowska trw a i działa.
8) przy om aw ianiu wszelkich projek-
ów przyszłościowych inteligencja nasza,
ta m ianow icie, która dziÅ› rej wodzi, sta­
rannie om ija kwestję żydowską, albo też
zbywa ją ogólnikam i.
http://rcin.org.pl
SÅ‚owem zarówno z roku 1863, jak z ro­
ku 1905, ja k wreszcie z lat 1914 1917.
Żydzi w stosunku do Polaków wychodzą
zwyciÄ™zcami a Polacy w stosunku do Å»y­
dów rozgromionemi.
Literaturę skutków pomyślnych dla
Å»ydów roku 1863 tÅ‚um iÅ‚a cenzura rosyj­
ska. Literaturę skutków pomyślnych dla
Å»ydów roku 1905 tÅ‚u m iÅ‚ liberalizm i ra ­
dykalizm polsko-żydowsko-rosyjski, a li­
teraturę skutków lat 1914 1917 tłu m ią
Niemcy, Austrjacy i ich miejscowi zwo­
lennicy, niestety, pokryw ajÄ…cy zdradÄ™ n a­
rodową Białym Orłem.
A gdy Å»ydzi skupyw ali m ajÄ…tk i po­
wstańców 1863 roku, gdy w roku 1905 przy
pomocy swych bojówek wysadzali mosty
kolejowe, aby w pewnych okolicach pod­
nieść ceny na zwiezione uprzednio towary,
gdy w latach 1914 1917 obsiadÅ‚y znÄ™ka­
n ą Polskę, ja k k ru k i konającego żołnierza
równoczeÅ›nie i ciÄ…gle oskarżali nas o ten­
dencje  pogromowe , zm yÅ›lali fakty ta ­
kich pogromów, wszelki akt ekonomicz­
nej naszej samoobrony piÄ™tnow ali zagra­
nicÄ… jako niesÅ‚ychany objaw antysem ity­
zm u krwiożerczego, psuli nam opinię, gdzie
http://rcin.org.pl
 15 
m ogli, i teraz, jak gdyby dla szyderstwa,
ud ają niepodległościowców, w zyw ają do
tw orzenia wojska przeciw Rosji, w ydzie­
dziczają nas z m ienia, nazwisk, słowem
przy pomocy swoich szatańskich metod
toczÄ… z n am i wojnÄ™, niby mocarstwo
odrębne, ale takie, które się rozsiadło
w sercu naszym i rzÄ…dzi siÄ™ we wszyst­
kich jego kom orach.
*
* *
D otąd jeden zabór niem iecki nie m iał
kw estji żydowskiej.
Nie działo się to dlatego, jak niektórzy
m niem ają, że Niem cy w ytępili tam Żydów.
Niem cy są krajem rów nież zażydzonym,
jak Polska, tylko tam zażydzenie jest
inne, stosowne da w arunków .
U nas podstawÄ™ stanowi Å»yd chaÅ‚ato­
wy, a przeto takich Å»ydów m usi być d u ­
żo, albowiem żyd chałatowy zadaw alnia
siÄ™ drobnym zyskiem i w skutek w arun ­
ków adm inistracyjno-policyjnych może
zajm ow ać się przedsięwzięciam i ryzykow-
nem i i brudnem i.
W Niemczech jest inaczej. Tam istnie­
je tylko Żyd surdutowy, a przeto Żydów
http://rcin.org.pl
 16 
m usi być m niej. Żyd surdutow y pracuje
w wyższej sferze, może zajm ować się
przedsięwzięciami ryzykownem i, ale m usi
un ik ać przedsięwzięć brudnych.
KsztaÅ‚tow anie siÄ™ stosunków handlo­
wych w Niemczech sprawiło, że Żydzi
z mniejszych miasteczek w ynieśli się, nie
m ogąc w ytrzym ać konkurencji z Żydam i
z m iast większych i wielkich. Słowem
z punktów kraÅ„cowych żydostwo prze­
nosiÅ‚o siÄ™ do punktów wÄ™zÅ‚owych i cen­
tralnych.
Zasada ekonomiczna głosi, że im ladzie
rosnÄ… w zamożnoÅ›ci, tym liczebnie m a­
leją ich rodziny. A 'w ię c gdzie Żydzi są
bogatsi i gdzie grom adzą w swych rękach
towar, pieniÄ…dz, pracÄ™, jest ich m niej, ale
są wpływowsi.
To było głów ną przyczyną, że Żydzi
stopniowo znikali z PoznaÅ„skiego, aczkol­
wiek nietylko nie znikli całkowicie, lecz
przyjęli pozory niemieckości i razem z ha-
katystam i toczą w alkę z polskością. Nie
czyniÄ… tego jednak pod sztandarem '.ży­
dow skim , jak u nas, ale pod sztandarem
niem ieckim , naw et szowinistyczno-nie-
m ieckim , co bardzo gniew a antysem itów
http://rcin.org.pl
niemieckich.
 17 
Gdy więc dotąd zabór niem iecki nie
m iał kw estji żydowskie], obecnie obawiać
się należy, że m ogą za]ść jakieś w ty m
kie run k u zm iany. A niestety rzecz Å‚Ä…czy
siÄ™ znow u z politykÄ….
D użo daje do m yślenia ostatni num er
 K upca poznaÅ„skiego, zeszyt pam iÄ…tko­
wy, rocznik dziesiąty, zatytułow any  Je-
dnoniów ka Sejm ikow a K upca .
Redaktorowie tego zeszytu zajęli się
skrzętnie Królestwem Polskim .
D ziw nym trafem dostał się do tego
zeszytu Ksawery książę Lubecki, znany
prusofil i opiekun oraz protektor i mece­
nas prasy prusofilskiej. W y stÄ…p iÅ‚ z ar­
tykuÅ‚em  Ekonom]a przyszÅ‚oÅ›ci K róle ­
stwa Polskiego.
Ekonom ista książęcy, który upraw ia
ekonom jÄ™ raczej dla kaprysu, niż dla sÅ‚u­
żenia ojczyznie, dowodzi, że wprawdzie
Królestw o Polskie ucierpiaÅ‚o bardzo w sku­
tek w ojny, ale jest to kraj bogaty. M nie­
m a, że dalszy nasz związek z Cesarstwem
Rosyjskim byłby nas zrujnow ał. Wreszcie
woła:  jedynym , najw iększym naszym
w rogiem ekonom icznym jest Rosja.
http://rcin.org.pl
 18 
W róg ten, dodaje, staje siÄ™ niebezpiecz­
niejszym z dnia na dzień.
Ciekawe, iż ekonomiÅ›ci niemieccy sÄ… in ­
nego zdania. Także innego zdania są nie
mieccy politycy. Twierdzą mianowicie, że
w skutek wzrostu ludnoÅ›ci w Rosji i w sku­
tek wzrostu rosyjskich bogactw, za jakie
ćwierć w ieku Rosja  zje Niemcy. Jeżeli
więc książę Ksaw ery D rucki Lubecki
chce nas z pod w pÅ‚yw ów rosyjskich prze­
nieść pod w pływy niemieckie, Ąto chce
ze zjadających zrobić zjadanych. Bo
będąc w sojuszu z Rosją, należelibyśm y
do zjadajÄ…cych Niemcy.
In n y współpracownik tego num eru
 K upca , m ianow icie p. A ugust Porębski
z K rakow a, w ystÄ…piÅ‚ z artykuÅ‚em :  Å»y­
dzi w przemyśle i w h an d lu polskim .
W artykule tym p. Porębski dowodzi,
że w przyszłej wolnej Polsce pow inna
m iÄ™dzy Polakam i a Å» ydam i nastÄ…pić przy­
kładna zgoda, że pow inna się dokonać
asym ilacja i że Żydzi i Polacy pow inni
razem pracować dla ekonomicznego roz­
woju kraju.
Dlaczego dla głoszenia takich zasad
wybrano akurat  K u p c a  poznańskiego?
http://rcin.org.pl
 10 
Czy dlatego, iż p. Porębski m iał przy tej
okazji w ytknąć Poznańskiem u  ewolucję
antysem icznÄ… ?
Gdy jednak książę D rucki Lubecki w i­
dzi dla nas zbawienie w Å‚Ä…cznoÅ›ci z N iem ­
cami, gdy w skutek tej Å‚Ä…cznoÅ›ci K ró le ­
stwo Polskie znajdzie siÄ™ w podobnych
w arunkach, ja k Poznańskie, p. Porębski
daje do zrozum ienia, że antysem ityzm
poznaÅ„ski m usi ustÄ…pić m iejsca sym bio­
zie polsko-żydowskiej, w K rólestw ie p a­
nujÄ…cej. A by zaÅ› ukazać wzór  szlache­
tnego Å»yda warszawskiego, pomieszczo­
no artykuÅ‚ p. StanisÅ‚aw a Kem pnera  Z la­
biryntu cyfrowego finansów w o jny i uk a­
zano jego podobiznÄ™.
Polityka jest tu całkiem jasna. Ju ż
dziś myśleć trzeba o ujednostajnieniu
polityki ekonomicznej i żydowskiej w W a r­
szawie i w Poznaniu. A ponieważ  K u­
piec jest jedynie do tego podatnym te ­
renem, więc m am y już objawy pierwszej
tej polityki.
Niechże Poznań będzie czujny!
Nie wiemy, czy redakcja  K u p ca  ze­
szła na tory tej polityki, czy też została
na te tory podstępnie zwiedzion Nie-
http://rcin.org.pla.
 20 
cha] je dnak wie, że u nas num er ten
wyw ołał wrażenie złe i niepokojące.
D otąd Poznańskie trzym ało się zacnie
swej przyjazne] i zgodne] z nam i polityki.
Obaw iam y siÄ™, że i tam ciemne siÅ‚y za­
częły swoją podziem ną robotę.
*
* *
W zywanie p. PorÄ™bskiego do wzm ożo­
nej asym ilacji na gruncie K rólestwa P ol­
skiego w ym aga odpowiedzi z naszej
strony.
Ubolewać należy, że ekonomiści typu
p. PorÄ™bskiego sÄ… tak jednostronni i krót­
kowzroczni.
W yraz asym ilacja, brany abstrakcyj­
nie, czyli w oderwaniu od rzeczywistości,
brzm i bardzo Å‚adnie.
Nie m niej ładnie brzm i żądanie zgo
dnego pracowania celem ekonomicznego
podniesienia kraju.
A le ja k rzecz w yglÄ…da, gdy siÄ™ jej
przypatrzym y także z innych stron?
Oto proces asym ilacji ciÄ…gle wychodzi
na korzyść żyw iołu żydowskiego a na
niekorzyść żyw iołu polskiego.
http://rcin.org.pl
 21 
W ciÄ…gu tego procesu  zgody i har­
m o n ii ludność polska znikała stopniowo
z m iast i miasteczek K rólestw a Polskie­
go a miejsce jej zajęła ludnoś żydowska.
CaÅ‚y handel przeszedÅ‚ w rÄ™ce żydo­
wskie. PieniÄ…dz przeszedÅ‚ w rÄ™ce żydo­
wskie. Ziem ia przechodzi zwolna także
w rÄ™ce żydowskie. Decyzje finansowe spo­
czywajÄ… niemal w yÅ‚Ä…cznie w rÄ™kach ży ­
dow skich.
Nietylko roÅ›nie w Polsce procent Å» y ­
dów, ale rosnÄ… ich wpÅ‚ywy, coraz w iÄ™k­
szego znaczenia nabiera ich społeczne u
nas stanowisko, coraz bardziej jesteśmy
spychani na plan drugi i coraz m niej
m am y do mówienia.
W dodatku ruch asym ilacyjny wcale
nie przeszkodziÅ‚ Å»ydom-Polakom utrzym y­
wać ścisłe stosunki z litw akam i, brać ich
zawsze w obronę gdy powstawał zatarg
m iÄ™dzy nam i a niem i, ani też nie prze­
szkadzaÅ‚ im wchodzić po za naszemi ple­
cam i w konszachty z Petersburgiem przed
w ojnÄ… a z Berlinem podczas wojny.
A sym ilacja jest pojęciem względnym .
D użo tu zależy od masy. Å»ydzi zaczy­
n ają tak stawiać kwestję, że właściwie
http://rcin.org.pl
zachodzi pytanie, kto kogo m a asymilo-
wać, czy m y ich, czy oni nas. To jest
poniekÄ…d prawda. Przypatrzm y siÄ™ nie­
którym rodzinom. PrzeszÅ‚y niem al caÅ‚ko­
wicie pod wpływ żydowski. T rzym ają
z Å»ydam i przeciwko nam . Pom agajÄ… Å»y­
dom przeprowadzać wszystkie interesy
korzystne dla Żydów, niekorzystne dla
nas.
W skutek asym ilacji Żydzi weszli do
naszej inteligencji, zabierajÄ… gÅ‚os w na­
szej opinij, starajÄ… siÄ™ naw et tÄ… opiniÄ…
kierować.
W skutek asym ilacji Żydzi weszli do
naszej literatury i prasy, obniżyli język,
wypaczyli narodową m yśl polską, ducha
narodowego, za pomocą pióra i słowa
w pÅ‚yw ajÄ… na spaczenie naszych obycza­
jów , bardzo siÄ™ przyczynili do zabar­
wienia kosmopolitycznego różnych na­
szych sfer.
Podczas chw il krytycznych, wiÄ™c pod­
czas wojen i przewrotów rewolucyjnych,
ci asy m iłow ani Żydzi, łączący się każdej
chw ili z Żydam i nieasym ilow anym i, są
elementem niepewnym , i starajÄ… siÄ™ po­
pierać politykę, która jest korzystna dla
nicy, a nie dla nas
http://rcin.org.pl
 23 
W skutek haseł asym ilacji powstają
stowarzyszenia, m ajÄ…ce na celu kierowa­
nie Å»ydów do rzemiosÅ‚ i do roli. Te to­
warzystwa nie trzym ajÄ… siÄ™ zasady ró­
wnoupraw nienia, ale z racji swej ustawy
wszędzie popierają Żydów a odsuwają na
plan drugi Polaków.
Gdy w ybuchła rew olucja rosyjska i gdy
wyłonił się u nas program autonom iczny
z sejmem w Warszawie, Żydzi, nawet
asym ilow ani, byli bardzo przeciwni sej­
m owi polskiem u w W arszawie. Chcieli,
aby wszystkie nasze spraw y zasadnicze
rozstrzygaÅ‚y siÄ™ w Petersburgu. A czkol­
wiek piętnowali zagranicą Rosjan jako
 pogrom czy kó w  , aczkolwiek wiedzieli
doskonale, że w Rosji pogrom y działy
siÄ™ rzeczywiÅ›cie i byÅ‚y naw et przez w Å‚a­
dze rosyjskie popierane, m im o to dosko­
nale rozum ieli, że gdy chodzi o Królestwo
Polskie, rząd będzie do pewnego stopnia
popierał Żydów, aby osłabić znaczenie
żyw iołu polskiogo. Miało to ważne zna-
czonie podczas procesu rusyfikacyjnego
Litw y.
Ale teraz zaszły zm iany radykalne.
Rosja ustÄ…piÅ‚a. Miejsce jej zajęły N iem ­
http://rcin.org.pl
 24 
cy. Å»ydzi sÄ… zawsze bardzo konsekw en­
tni. Teraz bÄ™dzie im bardzo na rÄ™kÄ™, je ­
żeli przy ich pomocy Berlin będzie nas
osÅ‚abiaÅ‚. Je s t im bardzo na rÄ™kÄ™ polity­
ka niemiecka, która chce wstrzym ać im i­
grację Żydów do Niemiec. Mają wreszcie
w Å»ydach niem ieckich potężnych opie­
kunów , gdyż ci opiekunowie także nie
życzą sobie, aby Żydzi polscy napływ ali
do Niem iec i robili im konkurencję. W ięc
pracujÄ…, by tu Å»ydom byÅ‚o lepiej, n a tu ­
ralnie kosztem naszym .
Z wszystkiego w ynika, iż w nowym
układzie rzeczy, to jest, gdy Królestw o
Polskie przejdzie pod w pływ y niemieckie,
Å»ydzi w Polsce stanÄ… siÄ™ żyw ioÅ‚em uprzy­
wilejowanym . Cele niem ieckie pokryw ajÄ…
siÄ™ z celam i żydowskiem i. A hasÅ‚o wzm o­
żonej asym ilacji, czyli wiÄ™kszego wcho­
dzenia Å»ydów m iÄ™dzy nas i wprowadza­
nia w naszych szeregach rozdwojenia, ró­
wnież pokrywa się z tą polityką.
* *
*
Te partje polityczne u nas, które dziś
w idniejÄ… na wierzchu, zupeÅ‚nie nie z a j­
m u ją się kw estją żydowską.
http://rcin.org.pl
 25 
A le nietylko te partje polityczne prze­
stały się n ią zajm ow ać. Nie czynią tego
także owe, które z n ajd u jÄ… siÄ™ pod powie­
rzchnią, nie m ogąc występować oficjalnie,
ryw alizują jednak z tam tem i o wpływy.
Stosuje siÄ™ to zwÅ‚aszcza do tych u g ru ­
powań, które przed wejściem Niem ców
do W arszaw y zajm ow ały się i to dość
pilnie kw estją żydow ską.
M yśląc widocznie więcej o losach partji
i powodzeniu poszczególnych jednostek,
niż kraju, ryw alizują z in n e m i tylko
w zakresie deklaracji o niepodległości,
o paÅ„stw ie polskim , o radzie stanu, n a ­
tom iast przestaÅ‚y siÄ™ interesować kw e­
stją, która tak kraj boli i która stanowi
dla niego groz
ne niebezpieczeństwo.
S k utkiem tego owe grupy znacznie
straciły w naszych niższych w a rs tw a c h ^
na sym patji. D a ją się słyszeć skargi n
wet na  zdradÄ™. W Jy
G rupy te wchodzą z Żydam i w kom-
promisy, p a k tu jÄ… z n ie m i ponad obezwÅ‚a­
dnion ym narodem , robią im ustępstwa,
a nawet, bojÄ…c siÄ™ wÅ‚asnego cienia, cho­
dzą do synagogi w dniach uroczystości
http://rcin.org.pl
 26 
narodowych, zaÅ› Å»ydom pozwalajÄ… cho­
dzić do kościoła.
N igdy jeszcze W arszawa nie patrzała
na takie swoje poniżenie.
*
* *
Przyjdzie czas, kiedy historja ogłosi
szczegółowo wszystkie m aterjaÅ‚y, chara­
kteryzujÄ…ce zachowanie siÄ™ Å»ydów pod­
czas obecnej wojny. DziÅ›, w piÅ›m ie ulo­
tnym , niepodobna tego robić. Trzeba po­
przestać na rzutach ogólnych. Rzuty te
sÄ… ważne, gdyż dajÄ… nam orjentacjÄ™ w y ­
tycznÄ….
Jeżeli pod w zględem m oralnym przed
w ojnÄ… Å»ydzi pozostawiali wszystko n ie ­
m al do życzenia, to podczas wojny m o­
ralność ich nabraÅ‚a cech jeszcze fatal­
niejszych.
Przypatrzcie się przeciętnemu typowi
prostego Å»yda, który chodzi po ulicy i m y ­
śli o interesach.
Czy bywaliÅ›cie na rozprawach w sÄ…­
dach krym inalnych? Czy zwiedzaliście
wiÄ™zienia, gdzie siedzÄ… zam kniÄ™ci zbro­
dniarze?
http://rcin.org.pl
 27
Twarz zbrodniarza m a ów żyd prosty,
chodzący po ulicach W arszawy i m yślący
o interesach.
Jest to tw arz straszna.
Gotowi jesteśm y m niem ać, że to tylko
inna twarz, m ianow icie twarz człowieka
wschodniego.
Ale znam y twarze ludzi wschodu, k tó ­
rzy dziÅ› krÄ™cÄ… siÄ™ po caÅ‚ym Å›wiecie. W i­
dzieliśm y w W arszaw ie T urków , Orm ian,
Japończyków .
Ale twarz prostego Å» y d a warszaw­
skiego jest inna.
P ali siÄ™ w niej żądza. Oczy bÅ‚yszczÄ…. Pa­
trzÄ… na nas, jak na przedm iot swego u p ra­
wnionego i uprzyw ilejow anego wyzysku.
Podczas w ojny m ajÄ… ogrom ne powo­
dzenie wszystkie interesy ryzykowne,
brudne, niebezpieczne, ale dochodne.
Do tych interesów Å»ydzi podczas w oj­
ny rzucili siÄ™ grom adnie.
W chw ili, kiedy politycy żydowscy
deklam ujÄ… tylko o rów noupraw nieniu Å»y­
dów, o koniecznoÅ›ci zapew nienia im sta­
now iska obywatelskiego, gdy wyliczajÄ…
krzywdy, jakie rzekom o się dzieją Żydom ,
nic nie m ów ią o potrzebie um or
http://rcin.org.plalnienia
Żydów .
 28 
K to m ów i o asym ilacji Å»ydów, prze­
m ilcza, że asym ilację trzeba zacząć od
tego, aby Żyd nabrał inny ch obyczajów,
aby siÄ™ um oralniÅ‚, aby w handlu i w in ­
teresach przestaÅ‚ być zbrodniarzem, oszu­
stem, fałszerzem.
Ale Żydzi są u nas w tak wielkiej
gromadzie, że zupeÅ‚nie nie m am y m oż­
noÅ›ci w pÅ‚yw ać na nich. Raczej oni za­
rażają nas swoją niem oralnością, raczej
m y obyczajowo asy m iÅ‚uje m y siÄ™ z Å»y­
dam i.
G dy m owa o asym ilacji, żąda siÄ™ n a i­
w nie od Żydów, aby uznaw ali polskość,
aby kochali nasze em blem aty narodowe,
aby m ów ili po polsku, sÅ‚owem, aby przyj­
m ow ali wszystko, co polskie, czysto zewnÄ™­
trznie.
Możnaby m ów ić o asym ilacji estety­
cznej Żydów.
A le czyż] jest asym ilacja obyczajowa?
Przeciwnie. Sfery żydowskie przodu­
jÄ…ce podkopujÄ… u nas chrystjanizm , w al­
czą u nas z klerykalizm em , z w pływem
duchow ieństwa, czynią wszystko, aby
kapłan katolicki nie był organizatorem
http://rcin.org.pl
spoÅ‚ecznym i politycznym Indu i miesz­
czaństwa polskiego.
%Chwalebny ruch ekonom iczny w Po­
znaÅ„skim , dzieÅ‚o księży rozum nych, Å›w ia­
tÅ‚ych, przenikniÄ™tych praw dziw ym patrio­
tyzm em , zostało przez Żydów asymilo-
wanych w Polsce przedstawione, jako
ohyda, jako zam ach;na nowoczesność, jako
chęć sklerykalizow ania społeczeństwa.
KorzystajÄ…c z zam Ä™tu w ojennego, z d zi­
kich stosunków, które u nas zapanowały
pod okupacjÄ… niem ieckÄ…, inteligentni Å»y­
dzi w darli siÄ™ na katedry uniw ersytetu
i politechniki, w y k Å‚ad ajÄ… historjÄ™ i lite­
raturę polską, słowem p iln u ją, aby duch
polski stale pozostawał pod ich kontrolą.
Å»ydzi zÅ‚ożyli wielkie kapitaÅ‚y na zor­
ganizowanie wydaw nictw , pozornie pol­
skich, ale w gruncie rzeczy pilnujÄ…cych
interesów żydow skich.
Rozporządzając pieniędzm i, w ciągnęli
do swej roboty różnych literatów i poe­
tów polskich, różnych publicystów i dzien­
nikarzy, wreszcie najnaiw niejszy u nas
rodzaj, który zawsze da siÄ™ za nos wo­
dzić, m ianow icie uczonych polskich.
http://rcin.org.pl
Z żalem stwierdzić należy, iż prawie
do w yjÄ…tków należy uczony polski, k tó ­
ryby nie daÅ‚ siÄ™ w ziąć w jassyr żydo­
wski.
Natom iast z praw dziw ym zadowole­
niem należy stwierdzić, że nasze ducho­
wieństwo katolickie, rozporządzając tem i
Å›rodkam i, jakie m u jeszcze pozostaÅ‚y, je­
dynie bodaj dziÅ› podczas tej okropnej
wojny speÅ‚nia swroje zadanie nietylko ka­
tolickie, ale polskie.
KsiÄ…dz polski jest dziÅ› postaciÄ…, k tó ­
ra dużo może sprawić, gdy chodzi o n a­
szą przyszłość.
Ksiądz polski nie walczy dziś z Żydem
na tle religijnych wierzeń, ale na tle
obyczaju religijnego, pojm ow anym bar­
dzo szeroko.
K siÄ…d z polski żąda dziÅ› nietylko m o­
ralnoÅ›ci koÅ›cielnej, ale moralnoÅ›ci cy­
wilnej, w ziął się do dzieła um iejętnie,
m ożna powiedzieć nawet: nowożytnie.
W walce naszej z Å»ydam i ksiÄ…dz pol­
ski jest bodaj ostatnim dziaÅ‚aczem, k tó ­
ry nie opuścił rąk i nie zasypia gruszek
w popiele.
http://rcin.org.pl
 31 
Jeżeli grzeszą warstwy przodujące,
jeżeli ju ż m a dojść do tego, że reforma
w sprawie żydowskiej nie pójdzie z gó­
ry na dół, ale z dołu do góry, to jest
pocieszajÄ…cym objawem , że ten dół. m a ­
jący odegrać tak w ażną rolę w przyszłości,
pozostaje pod kierow nictw em kapÅ‚ana pol­
skiego, który podczas w ojny obecnej przy­
pom niaÅ‚ sobie swe najÅ›wietniejsze tra­
dycje.
A pam iętajm y, że jest to okoliczność
bardzo ważna. Bo jeżeli stałoby się to
nieszczęście, którego nie przewidujem y,
że Polska dostaÅ‚aby siÄ™ pod wpÅ‚ywy nie­
mieckie, wtedy rozlałaby się u nas fala
liberalizm u żydowskiego, niemieckiego,
niemiecko-żydowskie zw iązki zaczęłyby
u nas sw ą agitację, pozakładałyby na
m iejscu u nas swoje placów ki, poryw a­
łyby n am nieopatrzną m łodzież i dość
jeszcze ciemnego robotnika, sÅ‚owem w nio­
słyby do nas nowe rozłamy, czyniąc
wszystko pod sztandarem nowej etyki,
now ych haseÅ‚ kulturalnych, nowej szla­
chetności, nowego rozum ienia praw czło-
wickn.
http://rcin.org.pl

 32 
Niech siÄ™ opatrzy politykujÄ…ca inteli­
gencja polska i niech powróci do kw e
stji żydowskiej, o której karygodnie za­
pom niała. W obee historji ona będzie
odpowiedzialna za zaniedbanie tak pierw­
szorzędnej kwestji. A ta historja jest ju ż
bliska, stoi u naszego progu, przez naw iÄ…­
zane może nieoficjalnie, ale tajnie, ju ż
ukazuje nam zdała swoje groz
ne oblicze.
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl