/
i
http://rcin.org.pl
ta.
http://rcin.org.pl
ZYDZI
PODCZAS WOJNY
Cena 1 złp.
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
, I NSTYTUT
BAOAKl li tepacki ch pan
B I B L I O T E K A
00-330 W arsrjw a, ul. N o w y Świat 77
Tei. 26-68-63
Jedną z kardynalnych przyczyn ban�
kructw a polityki niemieckiej w W arsza�
wie i na prowincji było:
1) ekonomiczne popieranie Żydów z ja�
w nym upośledzeniem żyw iołu polskiego,
2) obsadzanie Żydam i wszystkich urzę�
dów cyw ilnych z oczywistym wydaniem
na ich pastwę ludności polskiej,
3) dążenie do takiego sytuowania Ży�
dów u nas kosztem naszym, aby powstrzy�
m ać ich emigrację do Niemiec,
4) wyjęcie Żydów z pod wszelkiej kry �
tyki, czy to ekonomicznej, czy społecznej,
czy narodowej, czy wreszcie katolickiej,
5) korzystanie z ich usług jako szpie�
gów i denuncjantów .
6) używ anie ich do rozmaitych bluf-
fów patrj o tycznych, skutkiem czego Żyd
parzył  zbawcę Polski a Polak był pod
osłoną władz niem ieckich traktow any
przez Żyda jak  natrętny cudzoziemiec ,
7) posługiwanie się Żydam i przy w y�
ław ianiu m onet złotych, srebrnych, pa�
pierowych i drobnicy.
http://rcin.org.pl
M ?/9 1
 2 
8) doprowadzenie do tego wprost po�
twornego położenia, że wraz z  darowi�
zn ą Polsce  niepodległości dyskusja
najbardziej lojalna i najbardziej rzeczowa
w kwestji żydowskiej m usiała szukać so�
bie miejsca w literaturze nielegalnej.
Wobec tych faktów Polacy-katolicy
wszystkich stanów, od chłopa do m agn a�
ta, zrozumieli, że nastąpił sojusz niemie-
cko-żydowski przeciwko nim i że ten so�
jusz stanowi dla nich niebezpieczeństwo
najgroz
niejsze, albowiem doświadczenie
historyczne pouczyło ich, że z wszystkich
wojen i rewolucji żywioł polski wycho�
dził zawsze zubożały i osłabiony a żywioł
żydowski kosztem jego wzbogacony i wzmo�
cniony.
Do tych punktów , które zostały wy�
żej wyszczególnione, dodać należy jesz�
cze następujące:
9) polityka niem iecka pomogła w ysu�
nąć się na stanowisko naczelne i jedynie
uprawnione do zajm ow ania głosu wszyst�
kie żywioły filosemickie, które dały się
u nas poznać z tego, że we wszelkich
sporach polsko-żydowskich stawały z za�
sady po stronie żydowskiej
http://rcin.org.pl.
 3 
10) wysunęła również wszystkie gru�
py liberalno-radykalne judaizujące, które
przedtyni zam iast narodowości głosiły in �
ternacjonalizm a zam iast religji indyfe-
rentyzm, nie tykając narodowości i reli�
g ji żydowskiej, a które teraz nagle ra�
zem z Żydam i zaczęły z bardzo podej�
rzaną żarliwością popierać niepodległość
Polski pod jenerał-gnbernatorem niem ie�
ckim , gdy niedawno jeszcze razem z ka�
detami i liberalistam i rosyjskiem i m iota�
ły klątw y na posłów polskich w Dum ie.
Ten oczywisty fałsz, nie dający się
pokryć żadną kazuistyką, m usiał do ży�
wego oburzyć społeczeństwo, jednocześ�
nie polskie i katolickie, które nagle po�
strzegło, że grupy, które przedtym stały
w sieni, a naród w izbie, teraz zajęły
izbę, zaś naród częścią zepchnęły do sie�
ni a częścią nawet całkiem za próg jego
własnego domostwa.
Jeżeli wiele z tych rzeczy stało się
wskutek tego, że Niem cy nie znali na�
szych stosunków, że zrazu szli po linji
najm niejszego oporu a dopiero póz
niej
wzięli się do bardziej planowej polityki
polskiej wewnętrznej, że chcieli przy po-
http://rcin.org.pl
 4 
mocy żydowskiej osłabić lub nawet znisz�
czyć żywioł polski celem ułatw ienia so�
bie roboty powojennej, i jeżeli wreszcie
prócz wszystkiego kierowali się wrodzo�
ną i kultyw ow aną nienaw iścią względem
żywiołu polskiego, to jednak istniały jesz�
cze inne względy. D adzą się one ująć
w punkty następujące.
1) najw ięksi bankierzy niemieccy, od�
grywający pierwszorzędną rolę przy reali�
zowaniu wewnętrznych pożyczek niem ie�
ckich na cele wojny, są Żydami.
2) największe dzienniki niemieckie,
bez których dyplom acja i polityka nie�
mieckiego rządu obejść się nie może,
znajdują się w rękach żydowskich.
3) na wszystkich uniwersytetach nie�
m ieckich w ciele profesorskim Żydzi m a�
ją przewagę, a działają zawsze zwarcie.
4) od bardzo długiego czasu Żydzi na�
si utrzym ują z Żydam i niem ieckiem i sto�
sunki, inform ują ich o nas, nie dopusz�
czając do nich naszych inform acji.
5) rząd niem iecki ogłosił tak zwany
 Burgfrieden , to znaczy, żp zm usił
wszystkie partje do zgodnego pożycia,
a przeto nie dopuszcza także do dysku-
http://rcin.org.pl
sji niemiecko-życłowskiej, która mogłaby
wprowadzić niepokój do wewnętrznych
stosunków; ale dyskusja polsko-żydow�
ska należy do stosunków zewnętrznych,
więc jest dozwolona; Żydzi w yzyskują sy�
tuację w ten sposób, iż poruszają w pra�
sie kwestję polsko-żydowską ze swego
stanowiska, natom iast nie dają jej poru�
szać ze stanowiska polskiego.
6) ponieważ rząd niem iecki, wiedzio�
ny koniecznością, m usi politykę polsko-
żydow ską prowadzić z dnia na dzień,
przeto jest zniewolony brać stronę Ży�
dów a nas poświęcać, co nas naturalnie
jeszcze bardziej wrogo nastraja przeciw�
ko Niemcom, gdyż widzim y, że stanowi�
sko ich nietylko wypływa z ich woli, ale
z ich losu.
W szystko to złożyło się na fakt nie '
ulegający żadnem u zakwestionowaniu, że
polityka niem iecka m usiała na gruncie
na3zym zbankrutować. Ale rzecz nie
przedstawia się mniej korzystnie dla po�
lityki austrjackiej. Jeżeli ta polityka tak�
że u nas całkowicie zbankrutow ała, acz�
kolw iek przed w ojną m iała pewne szan�
se, to po jej w ybuchu, gdy A wy-
http://rcin.org.pluśtrja
_ 6 
stąpiła jako sojuszniczka Niemiec, kwe-
stja żydowska silnie zaważyła na szali
wypadków. I tu rzecz się da u jąć w sze�
reg punktów :
1) aczkolwiek dwór austrjacki jest k a �
tolicki, aczkolwiek religja rzymsko-kato�
licka jest panującą, aczkolwiek m ów i się
naw et o klerykalizm ie w A ustrji i nazy�
wa ją państw em jezuickim , m im o to
W iedeń jest w rękach Żydów, zaś G ali�
cję sam Bism arck nazywał żydow skim
Eldorado.
2) ukształceni m ieszkańcy Królestwa
Polskiego wiedzieli jeszcze przed w ojną,
że ekonomicznie żywioł polski w G alicji
w ciąż traci na rzecz żyw iołu żydowskie�
go, że Żydzi zn ajd u ją się na w szystkich
stanowiskach, że stanowiska te w yzysku�
ją na swoją korzyść, i że władze polskie
w Galicji są wobec zalewu żydowskiego
bezsilne; ale dopiero fakt okupacji pew �
nych części ziem Królestwa Polskiego
przez Austrję, i zaprowadzenie zarządu
cywilnego, silnie zażydzonego i równie
silniej wszystko zażydzającego, ukazał to
naocznie reszcie ludności, czyli tej, k tó �
ra w skutek braku ukształcenia i niewy-
http://rcin.org.pl
deczkowania. do G alicji o tym nie m iała
pojęcia.
3) najazd austrjacko-galicyjski, który
ustam i Żydów począł proklam ow ać h a�
sło przyłączenia pewnych gubernji K r ó �
lestwa do x\ustro-Węgier, z pozostawie�
niem reszty Niem com, groza zażydzenia
kraju, zubożenia go i przystosowania do
porządków fiskalnych państw a rakuskie-
go, m usiała przerazić ludność, zwłaszcza
wiejską.
4) jeżeli najazd austrjacki nie w ziął
pod swe skrzydła opiekuńcze liberalizm u
i radykalizm u judaizującego, to wziął so�
cjalistów judaizujących, pod których opie�
kę uciekli judaizujący liberaliści i rady�
kaliści, albow iem socjaliści galicyjscy, do
w ybuchu w ojny antym ilitaryści, teraz
stali się m ilitarystam i pierwszej klasy,
4 a wszystkie cywilne stanowiska u socja-
listów-m ilitarystów zajęli Żydzi, jako że
jest to rzecz bezpieczniejsza.
Prawdopodobnie znawcy stosunków
w okupacji austrjackiej uzupełnia te p u n k �
ty szeregiem innych, może naw et bardzo
ważnych. My zaś zajm iem y się trzecim
z rzędu bankructw em z powodu kw estji
http://rcin.org.pl
żydowskiej, m ianowicie bankructwem po�
lityki legjonistycznej. I tu rzecz da się
ująć w szereg punktów :
1) legjony, pom ijając różne ich for�
macje poprzednie, powstały z inicjatyw y
socjalistów, dotąd socjaliści, przynajm niej
w brygadzie Piłsudzkiego, a ta jest tu
najw ażniejsza, rej wodzą, zaś owi socja�
liści, wprost organicznie zw iązani z so�
cjalistam i galicyjskiem i, sa przesyceni
nawskroś żywiołem żydow skim .
2) ponieważ politycy legjonów zdjęli
z porządku dnia historycznego Polski
wszystkie kwestje i pozostawili tylko
kwestję wojskową, przeto zawarli sojusz
z Żydam i i m ocą tego fak tu oświadczyli
się jako wrogowie tych wszystkich, któ�
rzy nie chcieli zdjąć kw estji żydowskiej
z porządku dnia, a ci wszyscy, gdy cho�
dzi o liczbę, stanowią rzeczywiście wszyst�
kich, czyli ogół.
3) ponieważ wszelkie wojny i prze�
wroty stanowią wdzięczne pole dla spe�
ku lacji żydowskiej, przeto Żydzi z w ielką
żarliwością poparli legjony i zarazem z nie�
słychaną zapalczywością i prowokacyjno-
ścią atakowali tych, którzy w tym
http://rcin.org.plsię
kie runk u nie zapalali.
4) korzystając z takiego stanu rzeczy
Żydzi pod pozoram i polityki legjonisty-
cznej zaczęli załatw iać wszystkie swoje
rachunki osobiste, rasowe, społeczne a n a�
wet wyznaniowe, co w skutek ich nerwo�
wości i nam iętności rażąco biło w oczy.
5) ruchliw i, biorący się śm iało do
wszystkiego, Żydzi w zięli duży udział
w literaturze i w prasie, popierającej po�
litykę legjonów, a sw ym nietaktem , swo�
ją arogancją, sw oją bufonadą doprowa�
dzili u nas do wielkiego rozdrażnienia,
tym naturalnie większego, iż rozdrażnie�
nie to nie m iało żadnego jawnego u p u �
stu, albowiem cenzura i policja, zarówno
austrjacka, ja k niem iecka, wzięły ich pod
sw oją opiekę.
6) karykaturalne parzenie  żołnierza
polskiego ,  ułana-zawadjaki ,  nieubła�
ganego, niepodległościow ca ,  brzęczy-
szabelki ,  w ąsala ,  w iary ,  w iarusa
z uszam i słonia i nosem jak jego trąba,
wszystko to poszczególnie i razem wzię�
te stawało się ja k ąś kazirodczą tragi-ko-
m edją.
7) naturalnie na gruncie warszaw�
skim wszyscy Żydzi, którzy jeszcze tak
http://rcin.org.pl
niedawno poruszali przeciwko nam Pe�
tersburg, a raczej wtedy Piotrogród, k tó�
rzy nie u nas szukali dla siebie praw,
ale chcieli, by ńam je narzucili Rosjanie,
ci sami, którzy albo grozili nam , że
z W arszawy stanie się niebaw em zw ykły
 gubernskij gorod , albo też przeciwko
nam takich brali w obronę, ci wszyscy,
polecając się teraz z jednej strony rzą�
dowi niem ieckiem u, z drugiej strony au-
strjackiem u, zaczęli pierw si pchać się
w objęcia legjonów, nie czekając, co n a�
wet będzie, wszystkich odsuwać, stali się
ober-polakami, ober-niepodległościowemi,
ober-czcicielami białego orła, słowem, jak
wszystko, tak i tym razem w zięli w pacht
reklam ow anie legjonów, aby ogółowi m o�
żliwie prędko je obrzydzić.
8) ci niedaw ni Polacy w yznania M oj�
żeszowego, zaczęli nagle tak pchać się
na nasze legjonistyczne i wogóle patrjo-
tyczne, dom agać się rew anżu pod posta�
cią chodzenia do synagogi, że śród n a�
szej ludności katolickiej, nawet takiej,
która daleką była od klerykalizm u, de�
wocji i fanatyzm u, powstała burza, a b u�
rza ta na wewnątrz tym wię przy�
http://rcin.org.plksza
 11 
brała rozmiary, że polityka niem iecka
nie dała jej w y b u ch n ąć na zewnątrz, nie
orjentując się w psychologicznym z ja�
w isku, że wszelki upust łagodzi naprę�
żenie.
9) legjonista pod rękę z Żydem wszedł
tedy do W arszawy i nie zrozum iał, że
tym sam ym odgrodził się m urem od du�
żej części ludności, która właśnie dośw iad�
czała spekulacji żywnościowej żydowskiej,
poznawała boleśnie na swej skórze skut�
ki przerozmaitego szachrajstwa żydow �
skiego, cierpiała od denuncjacji żydow �
skich i nigdzie pomocy znalez
ć nie^mogła.
Trzeba zupełnie nie znać naszych sto�
sunków , aby z taką polityką wejść do
kraju i łudzić się wzajemnie, że się zdo�
będzie serca m ieszkańców.
Oto są m niej więcej przyczyny ban�
kructw a polityki niemieckiej, austrjackiej
i legjonistycznej na gruncie naszym
w zw iązku z kw estją żydowską.
Tylko polityka dorywczyści, polityka
bluffu, polityka rozpaczy, polityka hazar�
du m ogła była ważyć się na obranie po�
dobnej drogi, nie licząc się z przyszłością,
z charakterem narodu, z w arunkam i hi-
storycznemi, słowem z niczym.
http://rcin.org.pl
Polityka ta zadała ciosy zbyt głębokie
i zbyt dotkliwe, aby naród nasz m iał
o nie] zapomnieć. B yć może, że ludzie,
którzy albo wszystko biorą powierzcho�
wnie, albo ży ją tylko telegram am i przy-
chodzącemi z frontów, albo bajeczkami
kaw iarnianem i i zebraniowo-wiecowemi,
biorą to lekko i m yślą, że kw estja ta sa�
m a się jakoś ułoży. A le kto zna nasz lud
kto zna nasze małomieszczaństwo, kto zna
nasze sfery rzemieślnicze, robotnicze, sło�
wem kto zna nasze masy narodowe, ten
rozumie, że kwestja żydowska u nas ogro�
m nie się zaogniła, że grom adzą się ma-
terjały palne, że te m aterjały przy nada-
rzonej sposobności grozić będą wybuchem ,
a ponieważ w ojna uczyniła ludzi twardsze-
m i, dzikszemi i mściwszemi, w ybuch ten
może przybrać rozmiary nieoczekiwane.
W każdym razie rozsądek każe się z n im
liczyć.
Do faktów powyższych dochodzi szereg
innych, które każdy postrzega lub mocno
odczuwa:
1) Przed w ybuchem wojny praca nad
odżywieniem kraju środkam i kulturalnem i
była w pełnym toku, a wskutek wojny
http://rcin.org.pl
została zupełnie sparaliżowana.
 13 
2) wszystko, co przed w ojną zostało
w tej kw estji zrobione i co uw ażaliśm y za
zdobycz naszą trw ałą, leży teraz w ruinie.
3) z w szystkich kooperacji, które się
rozwijały całkiem pom yślnie i które by�
łyby się rozw ijały dalej, nie zostało n a �
wet śladu.
4) solidarność polska, organizow ana
przeciwko solidarności żydowskiej, została
rozbita.
5) nawet tak naturalne i proste hasło,
ja k kupowanie u swoich, poszło w niepa�
mięć.
6) Żydzi try u m fują na całej lin ji, to,
co ju ż było w naszych rękach, w ydarli
nam z powrotem, w ydzierając także i to,
co jeszcze tak niedawno pewnie w naszych
rękach spoczywało.
7) prasa i literatura, zajm ująca się kwe-
stją żydowską, została całkowicie zaha�
m owana, natom iast prasa i literatura ży�
dowska trw a i działa.
8) przy om aw ianiu wszelkich projek-
ów przyszłościowych inteligencja nasza,
ta m ianow icie, która dziś rej wodzi, sta�
rannie om ija kwestję żydowską, albo też
zbywa ją ogólnikam i.
http://rcin.org.pl
Słowem zarówno z roku 1863, jak z ro�
ku 1905, ja k wreszcie z lat 1914 1917.
Żydzi w stosunku do Polaków wychodzą
zwycięzcami a Polacy w stosunku do Ży�
dów rozgromionemi.
Literaturę skutków pomyślnych dla
Żydów roku 1863 tłum iła cenzura rosyj�
ska. Literaturę skutków pomyślnych dla
Żydów roku 1905 tłu m ił liberalizm i ra �
dykalizm polsko-żydowsko-rosyjski, a li�
teraturę skutków lat 1914 1917 tłu m ią
Niemcy, Austrjacy i ich miejscowi zwo�
lennicy, niestety, pokryw ający zdradę n a�
rodową Białym Orłem.
A gdy Żydzi skupyw ali m ajątk i po�
wstańców 1863 roku, gdy w roku 1905 przy
pomocy swych bojówek wysadzali mosty
kolejowe, aby w pewnych okolicach pod�
nieść ceny na zwiezione uprzednio towary,
gdy w latach 1914 1917 obsiadły znęka�
n ą Polskę, ja k k ru k i konającego żołnierza
równocześnie i ciągle oskarżali nas o ten�
dencje  pogromowe , zm yślali fakty ta �
kich pogromów, wszelki akt ekonomicz�
nej naszej samoobrony piętnow ali zagra�
nicą jako niesłychany objaw antysem ity�
zm u krwiożerczego, psuli nam opinię, gdzie
http://rcin.org.pl
 15 
m ogli, i teraz, jak gdyby dla szyderstwa,
ud ają niepodległościowców, w zyw ają do
tw orzenia wojska przeciw Rosji, w ydzie�
dziczają nas z m ienia, nazwisk, słowem
przy pomocy swoich szatańskich metod
toczą z n am i wojnę, niby mocarstwo
odrębne, ale takie, które się rozsiadło
w sercu naszym i rządzi się we wszyst�
kich jego kom orach.
*
* *
D otąd jeden zabór niem iecki nie m iał
kw estji żydowskiej.
Nie działo się to dlatego, jak niektórzy
m niem ają, że Niem cy w ytępili tam Żydów.
Niem cy są krajem rów nież zażydzonym,
jak Polska, tylko tam zażydzenie jest
inne, stosowne da w arunków .
U nas podstawę stanowi Żyd chałato�
wy, a przeto takich Żydów m usi być d u �
żo, albowiem żyd chałatowy zadaw alnia
się drobnym zyskiem i w skutek w arun �
ków adm inistracyjno-policyjnych może
zajm ow ać się przedsięwzięciam i ryzykow-
nem i i brudnem i.
W Niemczech jest inaczej. Tam istnie�
je tylko Żyd surdutowy, a przeto Żydów
http://rcin.org.pl
 16 
m usi być m niej. Żyd surdutow y pracuje
w wyższej sferze, może zajm ować się
przedsięwzięciami ryzykownem i, ale m usi
un ik ać przedsięwzięć brudnych.
Kształtow anie się stosunków handlo�
wych w Niemczech sprawiło, że Żydzi
z mniejszych miasteczek w ynieśli się, nie
m ogąc w ytrzym ać konkurencji z Żydam i
z m iast większych i wielkich. Słowem
z punktów krańcowych żydostwo prze�
nosiło się do punktów węzłowych i cen�
tralnych.
Zasada ekonomiczna głosi, że im ladzie
rosną w zamożności, tym liczebnie m a�
leją ich rodziny. A 'w ię c gdzie Żydzi są
bogatsi i gdzie grom adzą w swych rękach
towar, pieniądz, pracę, jest ich m niej, ale
są wpływowsi.
To było głów ną przyczyną, że Żydzi
stopniowo znikali z Poznańskiego, aczkol�
wiek nietylko nie znikli całkowicie, lecz
przyjęli pozory niemieckości i razem z ha-
katystam i toczą w alkę z polskością. Nie
czynią tego jednak pod sztandarem '.ży�
dow skim , jak u nas, ale pod sztandarem
niem ieckim , naw et szowinistyczno-nie-
m ieckim , co bardzo gniew a antysem itów
http://rcin.org.pl
niemieckich.
 17 
Gdy więc dotąd zabór niem iecki nie
m iał kw estji żydowskie], obecnie obawiać
się należy, że m ogą za]ść jakieś w ty m
kie run k u zm iany. A niestety rzecz łączy
się znow u z polityką.
D użo daje do m yślenia ostatni num er
 K upca poznańskiego, zeszyt pam iątko�
wy, rocznik dziesiąty, zatytułow any  Je-
dnoniów ka Sejm ikow a K upca .
Redaktorowie tego zeszytu zajęli się
skrzętnie Królestwem Polskim .
D ziw nym trafem dostał się do tego
zeszytu Ksawery książę Lubecki, znany
prusofil i opiekun oraz protektor i mece�
nas prasy prusofilskiej. W y stąp ił z ar�
tykułem  Ekonom]a przyszłości K róle �
stwa Polskiego.
Ekonom ista książęcy, który upraw ia
ekonom ję raczej dla kaprysu, niż dla słu�
żenia ojczyznie, dowodzi, że wprawdzie
Królestw o Polskie ucierpiało bardzo w sku�
tek w ojny, ale jest to kraj bogaty. M nie�
m a, że dalszy nasz związek z Cesarstwem
Rosyjskim byłby nas zrujnow ał. Wreszcie
woła:  jedynym , najw iększym naszym
w rogiem ekonom icznym jest Rosja.
http://rcin.org.pl
 18 
W róg ten, dodaje, staje się niebezpiecz�
niejszym z dnia na dzień.
Ciekawe, iż ekonomiści niemieccy są in �
nego zdania. Także innego zdania są nie
mieccy politycy. Twierdzą mianowicie, że
w skutek wzrostu ludności w Rosji i w sku�
tek wzrostu rosyjskich bogactw, za jakie
ćwierć w ieku Rosja  zje Niemcy. Jeżeli
więc książę Ksaw ery D rucki Lubecki
chce nas z pod w pływ ów rosyjskich prze�
nieść pod w pływy niemieckie, Ąto chce
ze zjadających zrobić zjadanych. Bo
będąc w sojuszu z Rosją, należelibyśm y
do zjadających Niemcy.
In n y współpracownik tego num eru
 K upca , m ianow icie p. A ugust Porębski
z K rakow a, w ystąpił z artykułem :  Ży�
dzi w przemyśle i w h an d lu polskim .
W artykule tym p. Porębski dowodzi,
że w przyszłej wolnej Polsce pow inna
m iędzy Polakam i a Ż ydam i nastąpić przy�
kładna zgoda, że pow inna się dokonać
asym ilacja i że Żydzi i Polacy pow inni
razem pracować dla ekonomicznego roz�
woju kraju.
Dlaczego dla głoszenia takich zasad
wybrano akurat  K u p c a  poznańskiego?
http://rcin.org.pl
 10 
Czy dlatego, iż p. Porębski m iał przy tej
okazji w ytknąć Poznańskiem u  ewolucję
antysem iczną ?
Gdy jednak książę D rucki Lubecki w i�
dzi dla nas zbawienie w łączności z N iem �
cami, gdy w skutek tej łączności K ró le �
stwo Polskie znajdzie się w podobnych
w arunkach, ja k Poznańskie, p. Porębski
daje do zrozum ienia, że antysem ityzm
poznański m usi ustąpić m iejsca sym bio�
zie polsko-żydowskiej, w K rólestw ie p a�
nującej. A by zaś ukazać wzór  szlache�
tnego Żyda warszawskiego, pomieszczo�
no artykuł p. Stanisław a Kem pnera  Z la�
biryntu cyfrowego finansów w o jny i uk a�
zano jego podobiznę.
Polityka jest tu całkiem jasna. Ju ż
dziś myśleć trzeba o ujednostajnieniu
polityki ekonomicznej i żydowskiej w W a r�
szawie i w Poznaniu. A ponieważ  K u�
piec jest jedynie do tego podatnym te �
renem, więc m am y już objawy pierwszej
tej polityki.
Niechże Poznań będzie czujny!
Nie wiemy, czy redakcja  K u p ca  ze�
szła na tory tej polityki, czy też została
na te tory podstępnie zwiedzion Nie-
http://rcin.org.pla.
 20 
cha] je dnak wie, że u nas num er ten
wyw ołał wrażenie złe i niepokojące.
D otąd Poznańskie trzym ało się zacnie
swej przyjazne] i zgodne] z nam i polityki.
Obaw iam y się, że i tam ciemne siły za�
częły swoją podziem ną robotę.
*
* *
W zywanie p. Porębskiego do wzm ożo�
nej asym ilacji na gruncie K rólestwa P ol�
skiego w ym aga odpowiedzi z naszej
strony.
Ubolewać należy, że ekonomiści typu
p. Porębskiego są tak jednostronni i krót�
kowzroczni.
W yraz asym ilacja, brany abstrakcyj�
nie, czyli w oderwaniu od rzeczywistości,
brzm i bardzo ładnie.
Nie m niej ładnie brzm i żądanie zgo
dnego pracowania celem ekonomicznego
podniesienia kraju.
A le ja k rzecz w ygląda, gdy się jej
przypatrzym y także z innych stron?
Oto proces asym ilacji ciągle wychodzi
na korzyść żyw iołu żydowskiego a na
niekorzyść żyw iołu polskiego.
http://rcin.org.pl
 21 
W ciągu tego procesu  zgody i har�
m o n ii ludność polska znikała stopniowo
z m iast i miasteczek K rólestw a Polskie�
go a miejsce jej zajęła ludnoś żydowska.
Cały handel przeszedł w ręce żydo�
wskie. Pieniądz przeszedł w ręce żydo�
wskie. Ziem ia przechodzi zwolna także
w ręce żydowskie. Decyzje finansowe spo�
czywają niemal w yłącznie w rękach ży �
dow skich.
Nietylko rośnie w Polsce procent Ż y �
dów, ale rosną ich wpływy, coraz w ięk�
szego znaczenia nabiera ich społeczne u
nas stanowisko, coraz bardziej jesteśmy
spychani na plan drugi i coraz m niej
m am y do mówienia.
W dodatku ruch asym ilacyjny wcale
nie przeszkodził Żydom-Polakom utrzym y�
wać ścisłe stosunki z litw akam i, brać ich
zawsze w obronę gdy powstawał zatarg
m iędzy nam i a niem i, ani też nie prze�
szkadzał im wchodzić po za naszemi ple�
cam i w konszachty z Petersburgiem przed
w ojną a z Berlinem podczas wojny.
A sym ilacja jest pojęciem względnym .
D użo tu zależy od masy. Żydzi zaczy�
n ają tak stawiać kwestję, że właściwie
http://rcin.org.pl
zachodzi pytanie, kto kogo m a asymilo-
wać, czy m y ich, czy oni nas. To jest
poniekąd prawda. Przypatrzm y się nie�
którym rodzinom. Przeszły niem al całko�
wicie pod wpływ żydowski. T rzym ają
z Żydam i przeciwko nam . Pom agają Ży�
dom przeprowadzać wszystkie interesy
korzystne dla Żydów, niekorzystne dla
nas.
W skutek asym ilacji Żydzi weszli do
naszej inteligencji, zabierają głos w na�
szej opinij, starają się naw et tą opinią
kierować.
W skutek asym ilacji Żydzi weszli do
naszej literatury i prasy, obniżyli język,
wypaczyli narodową m yśl polską, ducha
narodowego, za pomocą pióra i słowa
w pływ ają na spaczenie naszych obycza�
jów , bardzo się przyczynili do zabar�
wienia kosmopolitycznego różnych na�
szych sfer.
Podczas chw il krytycznych, więc pod�
czas wojen i przewrotów rewolucyjnych,
ci asy m iłow ani Żydzi, łączący się każdej
chw ili z Żydam i nieasym ilow anym i, są
elementem niepewnym , i starają się po�
pierać politykę, która jest korzystna dla
nicy, a nie dla nas
http://rcin.org.pl
 23 
W skutek haseł asym ilacji powstają
stowarzyszenia, m ające na celu kierowa�
nie Żydów do rzemiosł i do roli. Te to�
warzystwa nie trzym ają się zasady ró�
wnoupraw nienia, ale z racji swej ustawy
wszędzie popierają Żydów a odsuwają na
plan drugi Polaków.
Gdy w ybuchła rew olucja rosyjska i gdy
wyłonił się u nas program autonom iczny
z sejmem w Warszawie, Żydzi, nawet
asym ilow ani, byli bardzo przeciwni sej�
m owi polskiem u w W arszawie. Chcieli,
aby wszystkie nasze spraw y zasadnicze
rozstrzygały się w Petersburgu. A czkol�
wiek piętnowali zagranicą Rosjan jako
 pogrom czy kó w  , aczkolwiek wiedzieli
doskonale, że w Rosji pogrom y działy
się rzeczywiście i były naw et przez w ła�
dze rosyjskie popierane, m im o to dosko�
nale rozum ieli, że gdy chodzi o Królestwo
Polskie, rząd będzie do pewnego stopnia
popierał Żydów, aby osłabić znaczenie
żyw iołu polskiogo. Miało to ważne zna-
czonie podczas procesu rusyfikacyjnego
Litw y.
Ale teraz zaszły zm iany radykalne.
Rosja ustąpiła. Miejsce jej zajęły N iem �
http://rcin.org.pl
 24 
cy. Żydzi są zawsze bardzo konsekw en�
tni. Teraz będzie im bardzo na rękę, je �
żeli przy ich pomocy Berlin będzie nas
osłabiał. Je s t im bardzo na rękę polity�
ka niemiecka, która chce wstrzym ać im i�
grację Żydów do Niemiec. Mają wreszcie
w Żydach niem ieckich potężnych opie�
kunów , gdyż ci opiekunowie także nie
życzą sobie, aby Żydzi polscy napływ ali
do Niem iec i robili im konkurencję. W ięc
pracują, by tu Żydom było lepiej, n a tu �
ralnie kosztem naszym .
Z wszystkiego w ynika, iż w nowym
układzie rzeczy, to jest, gdy Królestw o
Polskie przejdzie pod w pływ y niemieckie,
Żydzi w Polsce staną się żyw iołem uprzy�
wilejowanym . Cele niem ieckie pokryw ają
się z celam i żydowskiem i. A hasło wzm o�
żonej asym ilacji, czyli większego wcho�
dzenia Żydów m iędzy nas i wprowadza�
nia w naszych szeregach rozdwojenia, ró�
wnież pokrywa się z tą polityką.
* *
*
Te partje polityczne u nas, które dziś
w idnieją na wierzchu, zupełnie nie z a j�
m u ją się kw estją żydowską.
http://rcin.org.pl
 25 
A le nietylko te partje polityczne prze�
stały się n ią zajm ow ać. Nie czynią tego
także owe, które z n ajd u ją się pod powie�
rzchnią, nie m ogąc występować oficjalnie,
ryw alizują jednak z tam tem i o wpływy.
Stosuje się to zwłaszcza do tych u g ru �
powań, które przed wejściem Niem ców
do W arszaw y zajm ow ały się i to dość
pilnie kw estją żydow ską.
M yśląc widocznie więcej o losach partji
i powodzeniu poszczególnych jednostek,
niż kraju, ryw alizują z in n e m i tylko
w zakresie deklaracji o niepodległości,
o państw ie polskim , o radzie stanu, n a �
tom iast przestały się interesować kw e�
stją, która tak kraj boli i która stanowi
dla niego groz
ne niebezpieczeństwo.
S k utkiem tego owe grupy znacznie
straciły w naszych niższych w a rs tw a c h ^
na sym patji. D a ją się słyszeć skargi n
wet na  zdradę. W Jy
G rupy te wchodzą z Żydam i w kom-
promisy, p a k tu ją z n ie m i ponad obezwła�
dnion ym narodem , robią im ustępstwa,
a nawet, bojąc się własnego cienia, cho�
dzą do synagogi w dniach uroczystości
http://rcin.org.pl
 26 
narodowych, zaś Żydom pozwalają cho�
dzić do kościoła.
N igdy jeszcze W arszawa nie patrzała
na takie swoje poniżenie.
*
* *
Przyjdzie czas, kiedy historja ogłosi
szczegółowo wszystkie m aterjały, chara�
kteryzujące zachowanie się Żydów pod�
czas obecnej wojny. Dziś, w piśm ie ulo�
tnym , niepodobna tego robić. Trzeba po�
przestać na rzutach ogólnych. Rzuty te
są ważne, gdyż dają nam orjentację w y �
tyczną.
Jeżeli pod w zględem m oralnym przed
w ojną Żydzi pozostawiali wszystko n ie �
m al do życzenia, to podczas wojny m o�
ralność ich nabrała cech jeszcze fatal�
niejszych.
Przypatrzcie się przeciętnemu typowi
prostego Żyda, który chodzi po ulicy i m y �
śli o interesach.
Czy bywaliście na rozprawach w są�
dach krym inalnych? Czy zwiedzaliście
więzienia, gdzie siedzą zam knięci zbro�
dniarze?
http://rcin.org.pl
 27
Twarz zbrodniarza m a ów żyd prosty,
chodzący po ulicach W arszawy i m yślący
o interesach.
Jest to tw arz straszna.
Gotowi jesteśm y m niem ać, że to tylko
inna twarz, m ianow icie twarz człowieka
wschodniego.
Ale znam y twarze ludzi wschodu, k tó �
rzy dziś kręcą się po całym świecie. W i�
dzieliśm y w W arszaw ie T urków , Orm ian,
Japończyków .
Ale twarz prostego Ż y d a warszaw�
skiego jest inna.
P ali się w niej żądza. Oczy błyszczą. Pa�
trzą na nas, jak na przedm iot swego u p ra�
wnionego i uprzyw ilejow anego wyzysku.
Podczas w ojny m ają ogrom ne powo�
dzenie wszystkie interesy ryzykowne,
brudne, niebezpieczne, ale dochodne.
Do tych interesów Żydzi podczas w oj�
ny rzucili się grom adnie.
W chw ili, kiedy politycy żydowscy
deklam ują tylko o rów noupraw nieniu Ży�
dów, o konieczności zapew nienia im sta�
now iska obywatelskiego, gdy wyliczają
krzywdy, jakie rzekom o się dzieją Żydom ,
nic nie m ów ią o potrzebie um or
http://rcin.org.plalnienia
Żydów .
 28 
K to m ów i o asym ilacji Żydów, prze�
m ilcza, że asym ilację trzeba zacząć od
tego, aby Żyd nabrał inny ch obyczajów,
aby się um oralnił, aby w handlu i w in �
teresach przestał być zbrodniarzem, oszu�
stem, fałszerzem.
Ale Żydzi są u nas w tak wielkiej
gromadzie, że zupełnie nie m am y m oż�
ności w pływ ać na nich. Raczej oni za�
rażają nas swoją niem oralnością, raczej
m y obyczajowo asy m iłuje m y się z Ży�
dam i.
G dy m owa o asym ilacji, żąda się n a i�
w nie od Żydów, aby uznaw ali polskość,
aby kochali nasze em blem aty narodowe,
aby m ów ili po polsku, słowem, aby przyj�
m ow ali wszystko, co polskie, czysto zewnę�
trznie.
Możnaby m ów ić o asym ilacji estety�
cznej Żydów.
A le czyż] jest asym ilacja obyczajowa?
Przeciwnie. Sfery żydowskie przodu�
jące podkopują u nas chrystjanizm , w al�
czą u nas z klerykalizm em , z w pływem
duchow ieństwa, czynią wszystko, aby
kapłan katolicki nie był organizatorem
http://rcin.org.pl
społecznym i politycznym Indu i miesz�
czaństwa polskiego.
%Chwalebny ruch ekonom iczny w Po�
znańskim , dzieło księży rozum nych, św ia�
tłych, przenikniętych praw dziw ym patrio�
tyzm em , zostało przez Żydów asymilo-
wanych w Polsce przedstawione, jako
ohyda, jako zam ach;na nowoczesność, jako
chęć sklerykalizow ania społeczeństwa.
Korzystając z zam ętu w ojennego, z d zi�
kich stosunków, które u nas zapanowały
pod okupacją niem iecką, inteligentni Ży�
dzi w darli się na katedry uniw ersytetu
i politechniki, w y k ład ają historję i lite�
raturę polską, słowem p iln u ją, aby duch
polski stale pozostawał pod ich kontrolą.
Żydzi złożyli wielkie kapitały na zor�
ganizowanie wydaw nictw , pozornie pol�
skich, ale w gruncie rzeczy pilnujących
interesów żydow skich.
Rozporządzając pieniędzm i, w ciągnęli
do swej roboty różnych literatów i poe�
tów polskich, różnych publicystów i dzien�
nikarzy, wreszcie najnaiw niejszy u nas
rodzaj, który zawsze da się za nos wo�
dzić, m ianow icie uczonych polskich.
http://rcin.org.pl
Z żalem stwierdzić należy, iż prawie
do w yjątków należy uczony polski, k tó �
ryby nie dał się w ziąć w jassyr żydo�
wski.
Natom iast z praw dziw ym zadowole�
niem należy stwierdzić, że nasze ducho�
wieństwo katolickie, rozporządzając tem i
środkam i, jakie m u jeszcze pozostały, je�
dynie bodaj dziś podczas tej okropnej
wojny spełnia swroje zadanie nietylko ka�
tolickie, ale polskie.
Ksiądz polski jest dziś postacią, k tó �
ra dużo może sprawić, gdy chodzi o n a�
szą przyszłość.
Ksiądz polski nie walczy dziś z Żydem
na tle religijnych wierzeń, ale na tle
obyczaju religijnego, pojm ow anym bar�
dzo szeroko.
K siąd z polski żąda dziś nietylko m o�
ralności kościelnej, ale moralności cy�
wilnej, w ziął się do dzieła um iejętnie,
m ożna powiedzieć nawet: nowożytnie.
W walce naszej z Żydam i ksiądz pol�
ski jest bodaj ostatnim działaczem, k tó �
ry nie opuścił rąk i nie zasypia gruszek
w popiele.
http://rcin.org.pl
 31 
Jeżeli grzeszą warstwy przodujące,
jeżeli ju ż m a dojść do tego, że reforma
w sprawie żydowskiej nie pójdzie z gó�
ry na dół, ale z dołu do góry, to jest
pocieszającym objawem , że ten dół. m a �
jący odegrać tak w ażną rolę w przyszłości,
pozostaje pod kierow nictw em kapłana pol�
skiego, który podczas w ojny obecnej przy�
pom niał sobie swe najświetniejsze tra�
dycje.
A pam iętajm y, że jest to okoliczność
bardzo ważna. Bo jeżeli stałoby się to
nieszczęście, którego nie przewidujem y,
że Polska dostałaby się pod wpływy nie�
mieckie, wtedy rozlałaby się u nas fala
liberalizm u żydowskiego, niemieckiego,
niemiecko-żydowskie zw iązki zaczęłyby
u nas sw ą agitację, pozakładałyby na
m iejscu u nas swoje placów ki, poryw a�
łyby n am nieopatrzną m łodzież i dość
jeszcze ciemnego robotnika, słowem w nio�
słyby do nas nowe rozłamy, czyniąc
wszystko pod sztandarem nowej etyki,
now ych haseł kulturalnych, nowej szla�
chetności, nowego rozum ienia praw czło-
wickn.
http://rcin.org.pl

 32 
Niech się opatrzy politykująca inteli�
gencja polska i niech powróci do kw e
stji żydowskiej, o której karygodnie za�
pom niała. W obee historji ona będzie
odpowiedzialna za zaniedbanie tak pierw�
szorzędnej kwestji. A ta historja jest ju ż
bliska, stoi u naszego progu, przez naw ią�
zane może nieoficjalnie, ale tajnie, ju ż
ukazuje nam zdała swoje groz
ne oblicze.
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl