KAZIMIERZ PRZERWA TETMAJER:
"Fałsz, zawiść ...": wiersz opisuje ucieczkę autora od śmierci, nicości,
fałszu, zawiści.
Poeta-sternik rezygnuje z kierowania swym życiem, które porównuje do płynącej
łodzi.
Zdany jest na własny los, nie podejmuje walki o lepszy byt, święcie wierzy we
własną
niemoc. Wie, że zewsząd otacza go fałsz i zawiść. Czuje jednak wielki żal, gdyż
sądzi, że nie do takiego życia został stworzony.
"Nie wierzę w nic...": w sonecie tym poeta neguje celowość wszelkich ludzkich
poczynań.
Jego wiara, pragnienia, wszelkie nadzieje straciły sens. Również dawne,
młodzieńcze marzenia
i wartości nie są w stanie zapewnić mu spokoju. Ma świadomość, że ich
realizacja niczego już nie zmieni. W tej sytuacji jedynym wyjściem jest
ucieczka w
nirwanę - niebyt i nieistnienie.
"Koniec XIXw.": podmiot liryczny kreśli w wierszu obraz człowieka końca wieku -
dekadenta. Zastanawia się jak żyć, jaką przyjąć postawę wobec świata i ludzi,
jakimi
wartościami powinien kierować się człowiek. Człowiek końca wieku jest
rozczarowany
przeszłością, natomiast przyszłość jest dla niego wielką niewiadomą. Nie wierzy
w
rozumową drogę poznawania świata. Zastanawia się czy warto walczyć, czy może
lepiej
poddać się rezygnacji i pogodzić się z przegraną. Stawia sobie szereg pytań, na
które nie
może znaleźć odpowiedzi. Zdaje sobie sprawę, że życie nie ma stałych wartości,
a
człowiek kończa wieku jest samotny, bezradny, bierny i skazany na milczenie.
"Evviva l'arte": (niech żyje sztuka) tematem utworu jest rola sztuki i miejsce
artysty w społeczeństwie. Sztuka pojmowana jest jako najwyższa wartość, nawet
świętość, jedyna pewność w chaosie panującym na świecie. Artysta natomiast
człowiekiem wyjątkowym,
stoi na piedestale i patrzy z góry na tłum otaczających go filistrów. Poeta
choć głodny i biedny jest nadzwyczaj ważny, gdyż dar jego pochodzi wprost od
Boga. To czyni go kimś wyjątkowym. Wie jednocześnie, że nigdy nie będzie bogaty
w sensie materialnym, lecz jego duma i szczęście wystarczają mu do życia.
{exegi monumentum}
"Hymn do Nirwany": utwór jest modlitwą o przyjście zbawiennej nirwany, która
oznaczałaby
wyzbycie się pożądań, potrzeb życia - ucieczkę od rzeczywistości. Poeta czuje
potrzebę
pogrążenia się w niebycie, nieistnieniu. Chce uwolnić się od myśli, pamięci,
ludzkiej złości,
problemów ludzkiej egzystencji. Odczuwa własną bezsilność wobec cierpienia i
smutku
jaki panuje na świecie. W tej sytuacji tylko nirwana może przynieść mu ukojenie
i spokój.
Kolejne wersy utworu kończą się błagalnym wezwaniem Boga, który może położyć
kres
cierpieniom.
"Melodia mgieł nocnych": Jest to wiersz, który może być lekarstwem na
dekadencki smutek.
Autor operuje efektami światła i cienia, oddaje ruchliwą zmienność, rozmaitą
kolorystykę
krajobrazu górskiego. Świat przedstawiony w utworze jest baśniowy,
fantastyczny. W kotlinie
śpi staw, nad nim sicho rozpościerają się delikatne pasemka mgły. Światło
księżyca
oświetla okoliczne drzewa, tworząc tęczowe blaski i cienie. W wierszu autor
zastosował
technikę impresjonizmu aby podkreślić indywidualność i ulotność opisywanego
widoku.
Obraz opisywany przez autora promieniuje naturalnością i spokojem, wpływa
odprężająco
na czytelnika.
"Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej": Utwór opisuje piękno tatrzańskiej
przyrody.
Poeta bardzo dokładnie i realistycznie starał się oddać koloryt otaczającej go
przyrody.
Zastosował również technikę impresjonistyczną by uchwycić zmienność,
przelotność
chwili. W wierszu dominuje atmosfera spokoju, ciszy i senności. Cała przyroda
otulona jest
mgłą rozpościerającą się dokoła. Końcowy fragment utworu ujawnia czytelnikowi
nastrój
podmiotu lirycznego, który mimo że jest obserwatorem tak cudownych chwil,
odczuwa niepokój i lęk.
"Na Anioł Pański": utwór podzielony jest na 4 części. 1) bohaterką jest
osmętnica siejąca
smutek. Kroczy wśród wieczornego krajobrazu, który obfituje w odcienie
szarości,a rozświetla
go jedynie blask księżyca. Zaduma polna - osmętnica jest symbolem złego losu,
nieszczęścia, smutku. 2)pojawia się obraz szemrzącej rzeki, która ma
symbolizować przemijalność życia ludzkiego. 3)