3582279407

Społeczeń-stwo pluralistyczne antytezą kolektywizmu

Zalety społeczeństwa pluralistycznego

Wychowanie w społeczeństwie wielokulturowym

H 'ychowanie do wartości w społeczeństwie pluralistycznym

H Wychowanie do wartości szczególne zadanie ma do spełnienia w wa-Bunk ach społeczeństwa pluralistycznego. Stanowi ono naturalną B) za porę irzeciw wulgarnemu kolektywizmowi stanowiącemu ■^dominującą cechę itroju niedemokratycznego. Społeczeństwo Hpphiralistyczne jest jednoczcie antytezą społeczeństwa ■ubezwłasnowolnionego, w którym obywatelom odmawia się ■ podmiotowości i wewnętrznej autonomii. Stają się foni ofiarą •totalitarnego modelu życia państwowego, dławiącego w za-j-odku jakiekolwiek przejawy pluralizmu, czyli tłamszącego swobodną ! %ymianę myśli i niedopuszczającego do krytyki powziętych przez wła-n dze decyzji, bez przyzwolenia społecznego. Mamy tu do czynienia z sa-'inowolą ludzi rządzących i z „tyranią sił kolektywnych" (E. Mounier, 1960), gdzie „rozkaz staje się ważniejszy od osoby" (Ciągłość i zmiana..., 1989).

W zupełnie innej, korzystniejszej sytuacji znajdują się obywatele w społeczeństwie pluralistycznym. Ponoszą oni osobistą odpowiedzialność za losy narodu i państwa. Jest to możliwe dzięki zapewnieniu im szeroko pojętej wolności i równości wobec prawa. Z tej racji jednak spoczywają na nich pilne zobowiązania, w których spełnianiu niebagatelną rolę ma do odegrania wychowanie do wartości. Może się ono bowiem przyczynić do uwewnętrznienia pożądanych społecznie i moralnie wartości, będących gwarancją ogólnego ładu społecznego. Nie ulega też wątpliwości, iż u wewnętrzni one w ten sposób wartości wywierają zazwyczaj większy wpływ na postępowanie jednostki niż starannie przemyślane przepisy prawa stanowionego i nieaprobowane wewnętrznie prawo naturalne, które nie dotarło jeszcze do świadomości ludzi. Natomiast przepisy prawa sprzeczne z tymi wartościami budzą nie tylko nieufność, lecz poniekąd także usprawiedliwiają ich łamanie w sensie moralnym. Dbtego też wychowania do wartości nie mogą zastąpić nawet najbardziej przekonujące przepisy prawa stanowionego.

Podobne zadania do spełnienia ma wychowanie do wartości w społeczeństwie wielokulturowym. Stanowi ono pewną szczególną odmianę społeczeństwa pluralistycznego. Społeczeństwo wielokulturowe •—podobnie jak społeczeństwo pluralistyczne    to nie tylko ogół ludzi

należących do odmiennych nacji i ras, lecz także wyznawców różnych religii lub członków sekt oraz rzeczników trudnych do pogodzenia opcji politycznych i światopoglądowych. Każda z kultur charakteryzuje się typowym dla niej dorobkiem materialnym i duchowym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie. Niejednokrotnie różni się od innych kultur również osobliwym dla niej systemem wartości moralnych, co po-

Rola wartości w wychowaniu ] 05