3582308531

STANY NADZWYCZAJNE

ISTOTA INSTYTUCJI

STAN NADZWYCZAJNY TO POJAWIENIE SIĘ W PAŃSTWIE SYTUACJI SZCZEGÓLNEGO ZAGROŻENIA, KTÓREJ ROZWIĄZANIE WYMAGA SIĘGNIĘCIA DO ŚRODKÓW SZCZEGÓLNYCH TAKICH JAK:

*    KONCENTRACJA WŁADZY W RĘKACH EGZEKUTYWY;

*    OGRANICZENIA PRAW I WOLNOŚCI OBYWATELI;

*    ZMIANY W STRUKTURZE I ZASADACH FUNKCJONOWANIA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH,

*    ZMIANY W SYSTEMIE STANOWIENIA PRAWA.

—> czyli zawieszenie niektórych regulacji konstytucyjnych i wprowadzenie regulacji wyjątkowych;

paremia: salus rei publicae suprema lex esto (ratunek Rzeczypospolitej - prawem najwyższym);

trzy tendencje we współczesnych regulacjach dot. stanów nadzwyczajnych:

*    konstytucjonalizacja tych regulacji - przy czym szerokość i głębokość tych regulacji uzależniona jest od doświadczeń historycznych państw;

*    dyferencjacja różnych postaci stanu nadzwyczajnego ze względu na konieczność doboru środków do celów;

*    parlamentaryzacja procesu podejmowania decyzji o wprowadzeniu bądź kontynuowaniu stanu nadzwycząjnego - choć w tym czasie to egzekutywa ma najszerszą władzę, jednak przepisy wprowadzają różnego rodzaju gwarancje dla możliwości zajęcia przez parlament stanowiska oraz zakazy dokonywania pewnych zmian;

regulacje międzynarodowe —> choć jest to suwerenne prawo każdego państwa, jednak pojawiły się pewne regulacje międzynarodowe dot. stanów nadzwyczajnych:

*    Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. (ratyf. w 1977 r.) dopuszcza zawieszenie swojego stosowania:

—* tylko w sytuacji wyjątkowego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego istnieniu narodu;

—> tylko zgodnie z zasadą proporcjonalności;

—> tylko o ile podjęte kroki nie są sprzeczne z innymi zobowiązaniami międzynarodowymi i o ile nie pociągają za sobą dyskryminacji wyłącznie z powodu rasy, koloru skóry, płci, języka, religii lub pochodzenia społecznego;

—» tylko pod warunkiem urzędowego ogłoszenia wprowadzenia stanu nadzwyczajnego i poinformowania Sekretarza Generalnego ONZ o zakresie i powodach zawieszenia zobowiązań Paktu;

—> zakaz zawieszenia niektórych praw (m.in. prawo do życia, zakaz tortur, zakaz niewolnictwa);

*    Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 r. (ratyf. w 1992 r.) dopuszcza zawieszenie swojego stosowania:

—> w przypadku wojny lub innego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego życiu narodu,

—*■ tylko w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji,

—*■ pod warunkiem, że środki te nie są sprzeczne z innymi zobowiązaniami wy-