Z sytuacjami czy zachowaniami konfliktowymi spotykamy się niemal codziennie zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym- W teorii organizacji i zarządzania konflikt jest sytuacją, w której zawsze występują co najmniej dwie strony, gdzie jedna z nich podejmuje świadome wysiłki zmierzające do udaremnienia dążeń drugiej strony poprzez blokowanie osiągnięcia przez nią celów lub blokowanie działań w jej interesie. Analizując problem konfliktu można wyróżnić jego cztery elementy składowe1:
problem sporny - może nim być jakieś dobro materialne, idea, lub układ stosunków społecznych;
zwalczające się strony - jednostki lub grupy osób;
cel - osiągnięcie pewnych korzyści kosztem przeciwnika;
walka - zamierzone działanie skierowane przeciwko innym.
Z pełnym uzasadnieniem można powiedzieć, że istnieje spór co do roli konfliktów w grupach i organizacjach. Jedna grupa uczonych uważa, że należy unikać konfliktów, ponieważ ma on charakter dysfunkcjonalny. Konflikty mogą szkodzić poszczególnym osobom, a także utrudniać osiągnięcie celów organizacji. Ten sposób oceny występowania konfliktów nazywamy poglądem tradycyjnym. Współczesne podejście do konfliktu przenosi punkt ciężkości na z walki i unikania sytuacji konfliktowych na ich rozwiązanie, a może nawet bardziej na kierowanie nimi. Poniższa tabela przedstawia różnice pomiędzy powyższymi poglądami.
Pogląd tradycyjny |
Pogląd współczesny |
- konflikt jest zbędny i szkodliwy - konfliktu można uniknąć - konflikty powstają na skutek błędów kierownictwa w projektowaniu i kierowaniu organizacjami albo pod wpływem osób konfliktotwórczych - konflikt uniemożliwia osiągnięcie przez organizację optymalnej efektywności - głównym zadaniem kierownictwa jest ehminowanie konfliktu - organizacja, aby osiągnąć optymalną efektywność, musi zwalczać i likwidować konflikty |
- konflikt jest nieunikniony - konfliktem można kierować tak, aby minimalizować jego szkodliwe aspekty i maksymalizować pozytywne - konflikt powstaje z wielu przyczyn, w tym zlej struktury organizacyjnej oraz różnego postrzegania przez kadrę kierowniczą celowi zadań organizacji - konflikt w różnym stopniu zwiększa efektywność organizacji lub jej szkodzi - zadaniem kadry kierowniczej jest. kierowanie konfliktem i rozwiązywanie w sposób optymalizujący efektywność organizacji - organizacja, aby osiągnąć optymalną efektywność, potrzebuje konfliktu na umiarkowanym poziomie |
Źródło: J. Łucewicz, Organizacyjne zachowania człowieka, Wrocław 1999
Przyczyn powstawania konfliktów w organizacji może być bardzo wiele. Istnieje bowiem ogromna rozmaitość potrzeb ludzkich, interesów, dążeń pragnień. Do głównych źródeł konfliktów należą:
• konflikt preferowanych wartości. Każdy człowiek ma własną hierarchię wartości
dotyczących filozofii życia, tradycji, religii, własnej tożsamości, a także wartości życia codziennego;
1
K. Piotrowski, M. Świątkowski, Kierowanie zespołami łudzi, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2000