STOPY PROCENTOWE - ISTOTA I RODZAJE
Stopa % jest to wyrażony w % stosunek kwoty odsetek płaconych od udostępnianego kapitału przez kapitałóbiarcę do kwoty udostępnianego kapitału wyrażana najczęściej w stosunku rocznym:
R = O / K x 100%
O - odsetki K - kapitał
R - roczna nominalna stopa %.
Wysokość stop % na rynku kształtuje się w zależności od popytu na pieniądz zgadnie z poglądami J. M. Keynesa, która zależy od:
- motywu transakcyjnego, który jest związany z koniecznością dokonywania transakcji i płacenia za towary, dobra i usługi;
- motywu spekulacyjnego, który jest związany z naszym oczekiwaniem zakupu instrumentu finansowego, czy towaru za niską cenę i sprzedaży po wyższej cenie;
- motywu przezornościowego, który jest związany z możliwością pojawienia się nieprzewidzianych, wydatków, a w związku ztym każdy powinien posiadać rezerwę pieniądza na tzw. „czarną godzinę.
Rodzaje stóp % {rynkowych):
• nominalna stopa % - może dotyczyć lokat lub kredytów. Jest podawana przez banki w stosunku rocznym i nie uwzględnia inflacji;
- realna stopa % - jest to nominalna stopa % skorygowana o inflację. Korekty takiej można dokonać w dwojaki sposób:
a) formuła zwykła:
Rr = Rn - II
Rr - stopa realna;
Rn - stopa nominalna; || - inflacja
a) formuła Irwinga - Fishera:
Rr = Rn - II /1 + II
Stopa % realna obliczona przy wykorzystaniu tej formuły będzie zawsze mniejsza od stopy realnej obliczanej przy wykorzystaniu formuły zwykłej. Tylko w przypadku zerowej inflacji wyniki będą równe.
- efektywna roczna stopa % (effective annual ratę) - odnosi się do depozytów i w przeciwieństwie do nominalnej stopy % uwzględnia tzw. kapitalizację odsetek;
- rzeczywista roczna stopa % (annual percentage ratę) - dotyczy kredytów i pozwala porównać kredyty oferowane przez różne banki, ponieważ uwzględnia odsetki, wszystkie opłaty i prowizje, jakie płaci kredytobiorca bankowi za udzielanie kredytu;
- stopa % dostosowana - o ile nominalna roczna stopa % dotyczyła okresu rocznego w rzeczywistości może pojawić się potrzeba obliczenia stopy % za określaną liczbę dni, oznaczoną jako t, przy założeniu, że zastosujemy formułę Actuał / 365, dostosowaną za okres t można obliczyć wg wzoru:
R (t) = Rpa x t / 365 x 100%, za styczeń: t=31 R<31)= 12%x 31/365 = 1,02%.
Rpa - stopa roczna
Stopa dostosowana ma zastosowanie wówczas, gdy bank decyduje się na płacenie odsetek w okresach krótszych niż rok