3582319118

Metodologia badań społecznych

dr S. Byra

Nauka powstała w VI. p.n.e, prekursorem teorii nauki był Platon, który odróżnił przypuszczenie od wiedzy racjonalnej. „Nie ma miejsca na intuicję, przypuszczenie”.

Arystoteles - twórca klasycznej definicji nauki. Ma to być poznanie pewne, niezmienne i ogólne. Nauka ma wyjaśniać rzecz poprzez sięganie do wyjaśniania jej przyczyny. Za ideał nauki uważano matematykę. Wraz z upływem wieków zmieniały się definicje i funkcje nauki. Pod koniec średniowiecza nastąpiło oddzielenie nauki od religii. Tendencja ta utrzymała się do XX wieku. Wówczas stwierdzono, że nie istnieją dwie oddzielne drogi wyjaśniania świata. Te dwie drogi się krzyżują.

Wiek XVII - skończyły się filozoficzne przypuszczenia nauki. To okres odkrywania wynalazków. Uznano wówczas nauki przyrodnicze jako ideał naukowy.

Wiek XVII i XVIII - okres dużych podziałów i sporów między racjonalizmem a empiryzmem. Zdaniem Kartezjusza - najbardziej wartościowym źródłem wiedzy jest rozum.

J. Locke - umysł ludzki j est tak czysta kartą którą trzeba zapisać za pomocą doświadczenia.

J. Kant - poznanie naukowe składa się z 2 rodzajów sądów: a priori (które nie wymagają dowodów empirycznych, oparte są na racjonalnym rozumowaniu) oraz a posteriori (wymagają dowodów pochodzących z empirii)

W XIXw. Nauki humanistyczne uzyskały status nauki i mają odrębny status metodologiczny. W XX wieku Carl Popper stwierdził, że świat jest na tyle złożony, że należy inaczej postrzegać naukę - jako twórcze rozwiązywanie problemów. Scjentyzm nie sprawdził się, bo nauka daje człowiekowi komfort i wygodę, ale źle ją wykorzysta - może się obrócić przeciwko niemu.

W drugiej połowie XX wieku pojawiły się symptomy utraty wiary w naukę, ludzie się „pogubili” na skutek wielu wyjaśnień świata. Dziś to zaufanie się odbudowuje (jeśli coś nam nie pasuje, sięgamy po coś innego). Zmieniły się oczekiwania wobec nauki, kiedyś oczekiwano, że nauka stworzy jedno wyjaśnienie światą teraz oczekuje się wielu.

Powstała nowa dziedzina nauki - konektywizm - która uczy jak umiejętnie korzystać z wynalazków naukowych.

Każda nauka, by miała status naukowy - musi posiadać własną metodologię

Na przestrzeni wieków zrodziło się przekonanie co jest prawdziwe. Oto kilka stanowisk na ten temat.

- podstawową wspólną cechą nauki jest to, że jej twierdzenia są prawdziwe

- te twierdz enia uważane są za prawdziwe

- są to twierdzenie, które są powszechnie uważane za prawdziwe

- twierdzenia są prawdziwe, gdy są intersubiektywne (przekazane w takim języku w jakim występują) i sprawdzalne (badacz ustalając twierdzenie musi wykazać jak do niego doszedł)

- twierdzenia są naukowe (prawdziwe), gdy są nowe

- twierdzenia są naukowe gdy są usystematyzowane

- twierdzenia są wolne od ocen i wartościowania

- twierdzenia są naukowymi, jeśli zaspokajają potrzeby umysłowe człowieka