3582320694

22-X-09

Wykład 4

Działanie mutagenne (genotoksyczne) - wywoływanie trwałych i dziedzicznych zmian w informacji genetycznej w ilości lub budowie materiału genetycznego to jest obejmuje zmiany:

•    pojedynczego genu

•    fragmentu genu

•    zespołu genów

•    całych chromosomów (struktura lub liczba)

Skutki działania mutagennego:

•    na komórki somatyczne:

o nowotwory

o zaburzenia immunologiczne o zaburzenia hematologiczne itp. o działanie letalne

•    na komórki rozrodcze (płciowe), gdy dotyczy:

o genu dominującego - zmiana ujawnia się w następnym pokoleniu o genu recesywnego - zmiana ujawnia się w 3-4 pokoleniu (fenyloketonuria, epilepsja, schizofrenia, zespól Downa, działanie letalne, teratogenne, choroby dziedziczne)

ujawnia się przy dawkach substancji, które nie wywołują innych objawów szkodliwych ze strony innych struktur komórkowych

Konieczność stosowania specjalnych metod:

•    test Amesa rewersji mutacji na Salmonella typhimurium

•    testy na wyizolowanych komórkach (rozrodcze, somatyczne)

•    test dominującej mutacji letalnej na szczurach

•    wykrywanie adduktów z DNA we krwi

przykładowe substancje o działaniu mutagennym:

-    benzo(a)piren (wzorcowy mutagen)

-    kwas azotowy

-    pestycydy (pochodne kwasu ditiokarbaminowego, benzimidazol

-    aminy heterocykliczne

-    nitrozoaminy

TEST AMESA - rewersji mutacji na Salmonella typhimurium:

•    wykrywanie mutacji, które przywracają bakteriom zdolność do syntezy aminokwasów niezbędnych

•    wykrywa się na podstawie zdolności bakterii do wzrostu w warunkach braku aminokwasu wymaganego do wzrostu przez szczep macierzysty

•    bakterie muszą być wcześniej tak zmutowane żeby nie miały zdolności produkowania wyżej wymienionego aminokwasu

•    bakterie na podłożu pozbawionym aminokwasów niezbędnych -> potrzebna mutacja aby rosłu

TEST MUTACJI SOMATYCZNEJ na Drosophila melanogaster (obserwacje zmian kształtu i liczby włosów na skrzydłach muszki owocowej)

Działanie nowotworowe (rakotwórcze)

Czynnik rakowy:

-    kancerogen - z lac cancer

-    karcinogen - z gr karkinos

Nowotwór-zespól nieprawidłowych komórek

•    różnią się od występujących w danym miejscu organizmu:

o budową (guz lub charakter rozsiany)

o cechami czynnościowymi (np. zwiększona przepuszczalność błon komórkowych, zaburzone procesy dziedziczenia i przemian materii) o m ąj ą z ah am owaną ap ap toz ę!

•    nie podlegają regulacji organizmu szczególnie w zakresie rozrastania się - autonomiczne względem