3582322641

Wykład 11

12.01.2006

Strefowość przyrodnicza - właściwość charakteryzująca środowisko przyrodnicze kuli ziemskiej; jest to prawidłowe występowanie (następstwo) elementów środowiska przyrodniczego zależne od szerokości geograficznej

Szerokość geograficzna - wraz z nią zmienia się oświetlenie; różnice w oświetleniu są efektem różnej dostawy energii słonecznej do powierzchni Ziemi; ilość dostawy energii słonecznej odpowiada za rozmieszczenie stref klimatycznych

Alexander von Humboldt (XIXw.) - zwrócił uwagę na strefowość i doszukiwał się w tym pewnej regularności; następnie zagadnieniem strefowości zajęli się gleboznawcy (kiedyś klasyfikacja gleb oparta była na strefowości - gleby strefowe); potem zjawisko strefowości zostało zaczerpnięte przez inne nauki i odniesione do różnych zjawisk

Strefowość klimatu

•    strefowość elementów meteorologicznych

•    temperatura

•    temperatura powietrza

•    temperatura gruntów

•    temperatura wody

•    opady

•    ośrodki ciśnień (niże, wyże)

•    wiatry strefowe

•    parowanie z powierzchni ziemi

•    właściwości mas powietrza

•    globalna cyrkulacja atmosfery - z niej wynika strefowość klimatyczna

•    strefowość innych elementów

•    jeśli jest strefowość opadów - to występuje także strefowość w obiegu wody, dotyczy ona:

•    wielkości odpływał

•    powierzchni zlewa u w różnych strefach

•    strefowości reżimów rzecznych

•    właściwości chemicznych wód powierzcimiowych (zasolenie)

•    zjawisk hydrologicznych

•    procesy wietrzeniowe

•    zmienność pokryw zwietrzelinowych

•    strefowość w występowaniu pokrywy glebowej

•    strefowość w występowaniu pokrywy rośliimej

•    strefowość w występowaniu zwierząt

•    strefowość w występowaniu czlowreka

•    strefowość krajobrazów

Oprócz czynników strefowych na przyrodę działają też czynniki astrefowe; czynniki te powodują, że granice stref nie przebiegają równoleżnikowo; czynniki astrefowe to:

•    rozmieszczenie dużych obszarów morskich i lądowych

•    zimne i ciepłe prądy morskie

•    pasma górskie i wysokości n.p.m.